جغرافیای اقتصادی
رحیم سرور؛ میرنجف موسوی؛ امید مبارکی
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، ، صفحه 33-41
چکیده
کیفیت توسعه و زیرساخت‌های آن در اثر برنامه‌ریزی‌های نامطلوب و متمرکز گذشته مسائل عمده‌ای را در روند توسعه نواحی کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی در عرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمار می‌آید. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل‌های منطقه‌ای، گام نخست شناخت و سطح‌بندی ...
بیشتر
کیفیت توسعه و زیرساخت‌های آن در اثر برنامه‌ریزی‌های نامطلوب و متمرکز گذشته مسائل عمده‌ای را در روند توسعه نواحی کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی در عرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمار می‌آید. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل‌های منطقه‌ای، گام نخست شناخت و سطح‌بندی مناطق از نظر برخورداری در زمینه‌های اقتصادی، زیربنایی و ارتباطات، اجتماعی- فرهنگی، بهداشتی درمانی، آموزشی است. روش کار در این پژوهش ترکیبی از روش‌های همبستگی، اسنادی، تحلیلی است. 44 شاخص مورد بررسی در این مطالعه در 6 بخش زیربنایی و ارتباطات، بهداشت و درمان، کشاورزی، جمعیتی و اقتصادی، فرهنگ و ورزش، آموزشی قرار می‌گیرند. تکنیک‌های آماری تاپسیس و روش تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی روش‌های اصلی به کاربرده شده در این تحقیق هستند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد تفاوت‌ها و نابرابری‌هایی درسطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌ها وجود دارد، به طوری که شهرستان‌های تبریز، آذرشهر در یک سطح (سطح یک توسعه) و شهرستان‌های مراغه، اهر، بناب، مرند، میانه، سراب در یک سطح (سطح 2 توسعه) شهرستان‌های شبستر، اسکو، بستان‌آباد در یک سطح (سطح 3 توسعه) و شهرستان‌های جلفا، کلیبر،هریس، هشترود و ملکان در یک سطح (سطح 4 توسعه) قرار دارند. لذا این تفاوت‌ها لزوم تهیه و اجرای برنامه‌ها و طرح‌های هدفمند را برای توسعه یکپارچه و متوازن شهرستان‌ها ایجاب می‌کند.
جغرافیای اقتصادی
نفیسه مرصوصی؛ حسن حکمت‌نیا؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ حسین نظم‌فر
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، ، صفحه 42-50
چکیده
یکی از ویژگی‌های کشورهای جهان سوم، تمرکز شدید جمعیت و فعالیت‌ها و عدم تعادل فضایی در برخورداری از امکانات اجتماعی است. این ویژگی را در ایران قبل از انقلاب و آثار و بقایای آن را در ایران بعد از انقلاب می‌توان یافت. بر طبق این ویژگی بخش عمده‌ای از امکانات و جمعیت در یک یا چند نقطه تمرکز می‌یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه‌ای عمل کرده ...
بیشتر
یکی از ویژگی‌های کشورهای جهان سوم، تمرکز شدید جمعیت و فعالیت‌ها و عدم تعادل فضایی در برخورداری از امکانات اجتماعی است. این ویژگی را در ایران قبل از انقلاب و آثار و بقایای آن را در ایران بعد از انقلاب می‌توان یافت. بر طبق این ویژگی بخش عمده‌ای از امکانات و جمعیت در یک یا چند نقطه تمرکز می‌یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه‌ای عمل کرده و باعث بروز نابرابری‌های منطقه‌ای می‌شود. در این زمینه توجه به نابرابری‌های منطقه‌ای در قالب شاخص‌ها، از جمله مهمترین ابزارهای برنامه‌ریزی به شمار می‌رود که از طریق آن برنامه‌ریزان قادر به ارزیابی نتایج اجرای برنامه‌ها در بستر محدوده‌های جغرافیایی خواهند بود. هدف این مقاله بررسی نابرابری‌های فضایی و ارائه راه‌کارهای توسعه جهت دستیابی به تعادل و توازن منطقه‌ای در استان آذربایجان شرقی است و با بررسی مسائل و مشکلات فضایی در توزیع جمعیت و امکانات و با استفاده از شاخص‌ها و سنجه‌های مختلف در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و میزان برخورداری شهرستان‌های استان آذربایجان‌شرقی از نظر امکانات و خدمات اجتماعی به این نتیجه می‌رسد که ضعف خدمات‌رسانی به روستاها و عدم وجود ارتباط منطقی روستاها با سطوح بالاتر از خود، وجود خلاء سکونتگاهی در نظام سلسله مراتب سکونتگاهی در استان، عدم توجه به نقش شهرهای میانی در تعدیل نظام سکونتگاهی و ایجاد ارتباط با مراکز کوچک سکونتگاهی موجب تمرکز شدید جمعیت، خدمات و سرمایه گذاریها در شهر تبریز و پیرامون آن و در نهایت ناهمگونی فضایی و عقب افتادگی سایر مناطق به خصوص روستاها در استان آذربایجان شرقی شده است.
