با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ارزیابی محیط زیست ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد علوم تحقیقات تهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

از هم‌پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری یکی از مهم‌ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه‌های اخیر بوده که زمینه‌ساز نابرابری شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. چنانچه مهم‌ترین رسالت برنامه‌ریزان و مدیران شهری در این زمینه، تلاش برای دستیابی به آرمان «برابری فرصت­ها» در دسترسـی گروه‌های مختلف جامعه شهری به خدمات عمومی و از بین بردن تضاد در تأمین فرصت‌ها می‌باشد. در این راستا یکی از اساسی‌ترین عناصر شهری جهت افزایش سطح رفاه اجتماعی مردم شهر، وجود خدمات شـهری است. هدف از مطالعه حاضر تحلیل فضایی عدالت اجتماعی در بهره­مندی از خدمات عمومی شهری در 16 حوزه شهر اردبیل می‌باشد که از نظر روش توصیفی– تحلیلی می باشد. در این پژوهش میزان دسـتیابی ساکنین به خدمات عمومی شهری ابتدا با استفاده از مدل ANP وزن‌دهی و سپس با استفاده از مدل تاپسیس و ساو سطح‌بندی شدند. با توجه به رتبه متفاوت حوزه‌های شهری اردبیل در مدل‌های مختلف، در نهایت نتایج مدل‌ها با استفاده از مدل کاندرست ادغام گردید. نتایج به دست آمده از مطالعه نشان داد که حوزه‌های 12 و 11 با کسب رتبه اول از لحاظ میزان برخورداری از وضعیت بسیار مطلوبی برخوردارند، حوزه‌های 14، 15، 13و 16، با کسب رتبه دوم در طبقه برخوردار، حوزه‌های 6 و 10، در طبقه نیمه برخوردار و حوزه‌های 2،5 ،7 و 9، با کسب رتبه چهارم در طبقه نابرخوردار از خدمات عمومی قرار دارند و حوزه‌های 3، 4 و 8،  در رتبه آخر قرار گرفته‌اند. یعنی از نظر برخورداری از خدمات عمومی شهری وضعیت بسیار نامطلوب دارند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of social justice in the enjoyment of Public Utilities, Case Study: 16 fields in Ardabil

نویسندگان [English]

  • Rahim Sarvar 1
  • Ali Eshghei Chaharborj 2
  • saide alavi 3

1 Professor, Department of Geography, Islamic Azad University

2 PhD Student of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

3 Masters student of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran

چکیده [English]

One of the most important consequences of rapid growth of urbanization in recent decades has been chaos of urban service distribution system which is the main cause of inequality in benefiting these services by the citizens. Therefore, the most crucial mission of planners and city managers in this area is attempting to achieve the ideal of 'equality of opportunities' among all society groups to access to the public services and eliminating contrasts in providing opportunities. In this regard, one of the basic elements of the city to increase the level of social welfare is the municipal services. The purpose of this study is to do spatial analysis of social justice in employing the urban public services in 16 districts of the city of Ardabil. The research method is descriptive-analytic. The accessibility to the public services by the residents was measured by the Weighted ANP Model. The data were then leveled using Tapis and Saw models. Regarding to the different ranks in different restricts of the city in the various models, finally, all results were merged using Kandrst Model. The results showed that the restricts 12 and 11 have got the first rank in terms of having very favorable situation in using the services; restricts 14, 15, 13 and 16, have got the second rank in the benefited class; the restricts 6 and 10 have achieved the half of the benefitted class, and restricts 7, 9, 5, and 2, have got the fourth place in the category of undesirable class. And finally, restricts 3, 4, and 8 have been in the last classification in benefiting the public services. That is they get the least benefit of services.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Analysis
  • Social Justice
  • Urban public services
  • Ardabil
آذر، عادل (1385)، ارزیابی سازمان‌های بازرگانی استان‌ها بارویکرد MADM، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، شماره 2: 157-158.##آنامرادنژاد، رحیم (1388)، مدخلی بر فقر شهری با تأکید فقر مسکن در نقاط شهری کشور، فصلنامه پژوهش جغرافیای انسانی، سال اول، شماره 3: 79- 67.##اطهاری، کمال (1381)، عدالت در فضا، مجله هفت شهر، شماره 9 و10: 32- 25.##پورطاهری، مهدی (1393)، کاربرد روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در جغرافیا، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.##حاتمی نژاد، حسین؛ مهدیان بهنمیری، معصومه و مهدی، علی (1391)، بررسی و تحلیل عدالت فضایی برخورداری از خدمات بهداشتی- درمانی با استفاده از مدل‌هایMorris، TopsisوTaxonomy، مطالعه موردی: شهرستانهای استان مازندران، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان سال دوم، شماره 5: 97-75.##حبیبی، کیومرث؛ علیزاده، هوشمند؛ مرادی مسیحی، واراز و وفایی، ساسان (1390)، بررسی و تحلیل وضعیت عدالت اجتماعی در ساختار فضایی شهر سنندج، آرمانشهر، شماره 7: 112-103.##حکمت‌نیا، حسن؛ گیوه­چی، سعید؛ حیدری نوشهر؛ نیر و حیدری نوشهر، مهری (1390)، تحلیل توزیع فضایی خدمات عمومی شهری با استفاده از روش استانداردسازی داده‌ها، تاکسونومی عددی و مدل ضریب ویژگی (مطالعه موردی : شهر اردکان)، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 77: 179-165.##حکمت نیا، حسن؛ موسوی، میرنجف (1390)، کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه ای، چاپ دوم، انتشارات علم نوین.##داداش پور، هاشم؛ رستمی، فرامرز (1390)، بررسی و تحلیل نحوه توزیع خدمات عمومی شهری از دیدگاه عدالت فضایی(مورد: شهر یاسوج)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 16: 198- 171. ##داداش‌پور، هاشم؛ رستمی، فرامرز (1390)، سنجش عدالت فضایی یکپارچه خدمات عمومی شهری بر اساس توزیع جمعیت، قابلیت دسترسی و کارایی در شهر یاسوج، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه­ای سال سوم، شماره 10: 22-1.##کامران، حسن؛ پریزادی، طاهر؛ حسینی امینی، حسن، (1389)، سطح‌بندی خدمات شهری در مناطق کلانشهر تهران، جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای (دو فصلنامه)، سال اول، شماره 1: 164- 147.##مستوفی‌الممالکی، رضا؛ بسطامی نیا، امیر؛ تازش، یوسف (1392)، بررسی و تحلیل توسعه تسهیلات شهری از دیدگاه عدالت فضایی(مطالعه مورد: شهر یاسوج)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شماره 6: 16- 7.##مهندسین مشاور طرح و کاوش (1390)، خلاصه گزارش طرح جامع شهر اردبیل، سازمان مسکن و شهرسازی استان اردبیل.##وارثی، حمیدرضا؛ قائدر رحمتی، صفر؛ باستانی‌فر، ایمان (1386)، بررسی اثرات توزیع خدمات شهری در عدم تعادل فضایی جمعیت، مطالعه موردی: مناطق شهر اصفهان، مجله جغرافیا و توسعه، دوره5، شماره 9: 106-91.##
Bassett, Sarah Mina (2013), The role of spatial justice in the regeneration of urban spaces، NEURUS Research, Sarah Bassett Spring 2013: 1-25.##Cho, Chun Man (2003), Study on effects of resident-perceived neighborhood boundaries on public services: Accessibility & its relation to utilization: Using Geographic Information System focusing on the case of public parks in Austin, Texas A&M University, Texas.##Dufaux, Frederic (2008), Birth Announcement, Justice Spatial/Spatial justice, www.jssj.org.##Harvey, David (2000), Social Justic and City, Translated by Mohammadreza Haeri & Behrooz Monadizadeh, Process and Urban Planning Press.##Hewko,  Jared  Neil (2001),‌ Spatial  Equity  in  the  Urban  Environment:  Assessing Neighbourhood Accessibility to Public Amenities, ‌University of Alberta.##Hui-Yin Tsai; Bao-Huey Huang; Siou Wang (2008), Combining ANP and TOPSIS concepts for evaluation the performance of property-liability insurance companies, Science Publications, Journal of Social Sciences 4 (1), Yuanpei University, Taiwan: 56-61.##Jui-fen, R.Lu. (2006), Horizontal Equity  in Health Care Utilization Evidence from Three High-income Asian Economic, Social science & Medicine: 199– 212.## Krohling, Renato, Campanharo, Vinicius (2011), Fuzzy TOPSIS for group decision making: A case study for accidents with oil spill in the sea, Expert Systems with Applications, 4: 4190-4197.##Liao, Chin-Hsien, Chang Hsueh-Sheng, Ko-Wan Tsou (2009), Explore the spatial equity of urban public facility allocation based on sustainable development,Real Corp,http://www.corp.at/.##Opricovic. Serafim,Tzeng, Gwo-Hshiung. (2004), Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research (156): 445–455.##Pietro, Garau; Elliott, Dsclar; Gabriell, Ycaraloni (2005),  A Home in the city, UN Millennum Project, Task Force on Improvingthe Lives of Slum Dwellers, London.##Prange, Julia (2009), Spatial Justice: A new frontier in planning for just, sustainable communities, Tufts University.##Soja,  Edward (2006),  The  city  and  spatial  justice, justice spatial/spatial justice, www.jssj.org.##Talen, Emily, Anselin, Luc (1998), Assessing Spatial Equity: An Evaluation of Measures of Accessibility to Public Playgrounds, Environment and Planning a, Vol. 30, No. 1: 595-613.##Tsou, Ko-Wan, Yu-Ting Hung, Yao-Lin Chang (2005), An Accessibility-Based Integrated Measure of Relative Spatial Equity in Urban Public Facilities, Cities, 6: 424- 435.##