رضا هاشمی معصوم آباد؛ عطا غفاری گیلانده؛ علیرضا محمدی
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، تحلیل فضایی پراکنش کاربری آموزشی شهر اردبیل بوده است. در همین راستا، با استفاده از مدل‌های آمار فضایی، تحلیل لکه‌های داغ و خودهمبستگی فضایی در نرمافزار Arc/GIS به بررسی نحوه توزیع فضایی کاربری‌های آموزشی در سطح شهر اردبیل پرداخته شد. دادههای تحقیق به روش اسنادی و با مراجعه به منابع و سازمان‌های مربوطه گردآوری ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر، تحلیل فضایی پراکنش کاربری آموزشی شهر اردبیل بوده است. در همین راستا، با استفاده از مدل‌های آمار فضایی، تحلیل لکه‌های داغ و خودهمبستگی فضایی در نرمافزار Arc/GIS به بررسی نحوه توزیع فضایی کاربری‌های آموزشی در سطح شهر اردبیل پرداخته شد. دادههای تحقیق به روش اسنادی و با مراجعه به منابع و سازمان‌های مربوطه گردآوری گردید. استفاده از روش‌های تحلیل آمار فضایی در پراکنش کاربری‌های آموزشی و دادههای بروز زمانی (۱۳۹۵) و مکانی (محلات شهر اردبیل) از نوآوری‌های پژوهش حاضر میباشد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که نواحی 6، 7 و 10، از منطقه 3 و ناحیه 6، از منطقه 1 بلوک‌های دارای وزنه بالای کاربری آموزشی و غلظت بالای لکه‌های داغ بودند. ناحیه 11، از منطقه 1، ناحیه 11، از منطقه 3 و نواحی 4، 8 و 9 از منطقه 2، نیز بلوک‌های با وزنه پایین آموزشی و غلظت کم لکه‌های داغ بودند که این نواحی به لحاظ پایداری در سطح پایین‌تری قرار داشتند. همچنین براساس شاخص موران، توزیع فضایی کاربری‌های آموزشی در شهر اردبیل به‌صورت خوشه‌ای میباشد. نتایج تحلیل تابع رگرسیون در محیط ادریسی نیز نشان داد که بین کاربری آموزشی و جمعیت، کاربری‌های مسکونی، درمانی، اداری انتظامی، تجاری، تجاری- خدماتی و ورزشی، همبستگی مثبت وجود دارد. بین کاربری فرهنگی و فضای سبز و کاربری کارگاهی – صنعتی با کاربری آموزشی، همبستگی منفی برقرار است.
نظام سکونتگاهی و مسکن
فاطمه السادات افصح حسینی؛ حسین ذبیحی؛ لعلا جهانشاهلو
چکیده
نظریه رقابت‌پذیری شهرها برگرفته از نظریه الماس پورتر میباشد. بین مسکن که سهم بزرگی از کل اقتصاد را دارا میباشد و رقابت‌پذیری اقتصادی شهری ارتباط وجود دارد. کفایت عرضه و تخصیص زمین برای توسعه مسکن جدید و همچنین، اهمیت نگهداری زمین ارزان، که میتواند توسط قدرت محلی برای توسعه‌شهری، نگهداری شود، آشکار است. در این تحقیق، هدف تخمین ...
بیشتر
نظریه رقابت‌پذیری شهرها برگرفته از نظریه الماس پورتر میباشد. بین مسکن که سهم بزرگی از کل اقتصاد را دارا میباشد و رقابت‌پذیری اقتصادی شهری ارتباط وجود دارد. کفایت عرضه و تخصیص زمین برای توسعه مسکن جدید و همچنین، اهمیت نگهداری زمین ارزان، که میتواند توسط قدرت محلی برای توسعه‌شهری، نگهداری شود، آشکار است. در این تحقیق، هدف تخمین تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز برای تامین واحدهای مسکونی در تهران در سال 1400 هجری شمسی میباشد. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی بر پایه اطلاعات است. با توجه به این‌که جمعیت عامل اصلی ایجاد تقاضای بالقوه برای مسکن است، ابتدا جمعیت شهر تهران برای سال 1400 با استفاده از سه مدل غیرخطی چندجملهای درجه دوم، گمپرتز و لجستیک، برآورد گردید. از آن‌جا که طرح جامع هر شهر، مهم‌ترین طرح آن شهر است، برآورد جمعیت مدل‌های چندجملهای درجه دوم و گمپرتز به علت نزدیک بودن به این طرح مدنظر قرار گرفتند. پس از آن با استفاده از مدل لجستیک که روش مناسبی برای برآورد تعداد واحد مسکونی در یک شهر است، تعداد واحدهای مسکونی براساس این سه برآورد جمعیت به‌دست آمده برآورد گردید. تعداد واحدهای مسکونی به‌دست آمده از مدل لجستیک بر پایه جمعیت به‌دست آمده از مدل گمپرتز معادل 663141 است. این نتایج میتواند به‌عنوان معیاری برای تصمیم‌سازی و برنامهریزی آینده توسعه‌شهری در راستای دستیابی به رقابت‌پذیری اقتصادی استفاده شود.
محیط زیست شهری
بهناز عباداله‌زاده ملکی؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی؛ سعید پیری؛ محمدرضا فرزادبهتاش
چکیده
مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل کلیدی و مؤثر بر آستانه تاب‌آوری فضاهای شهری در برابر زلزله در شهر زنجان اجرا گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده است. جامعه آماری تحقیق جامعه آماری شامل کلیه کارشناسان و مدیران شهرداری زنجان بودند تعداد 27 نفر به‌عنوان حجم نمونه تعیین گردید و با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل کلیدی و مؤثر بر آستانه تاب‌آوری فضاهای شهری در برابر زلزله در شهر زنجان اجرا گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده است. جامعه آماری تحقیق جامعه آماری شامل کلیه کارشناسان و مدیران شهرداری زنجان بودند تعداد 27 نفر به‌عنوان حجم نمونه تعیین گردید و با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه خبرگان بوده است. استفاده از مفهوم آستانه تاب‌آوری و رویکرد اجتماعی- بومشناسی در بررسی تاب‌آوری فضاهای شهری نوآوری تحقیق محسوب میشود. نتایج پژوهش نشان میدهد که اغلب شاخصهای مرتبط با برنامهریزی و طراحی مناسب شبکه ارتباطی و هماهنگی آن با بستر بومشناختی دارای بالاترین نیروی محرکه هستند. براساس خروجی مدل نیز شاخصهای مؤثر بر آستانه تاب‌آوری اجتماعی- بومشناسی فضاهای شهری در 9 سطح قابل طبقه‌بندی هستند که در یک تقسیم‌بندی فراگیرتر می‌توان آنها را به سه سطح شاخصهای بنیادی، پیوندی و وابسته تقسیم‌بندی نمود. اغلب شاخصهای بنیادی که دارای بیشترین اهمیت در سیستم تاب‌آوری فضاهای شهری هستند را متغیرهای نهادی تشکیل می‌دهند در حالیکه شاخصهای پیوندی مرتبط با ویژگی‌های شبکه معابر و بستر طبیعی فضای‌شهری است و در‌نهایت شاخصهای وابسته نیز به ویژگی‌های کالبدی و کارکردی فضای‌شهری اشاره دارند.
سامان ابی زاده؛ بهزاد احسانی بافتانی؛ صابر محمدپور؛ نادر زالی
چکیده
هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی میزان رضایتمندی شهروندان از حمل‌ونقل عمومی کلان‌شهر تبریز است. ابزار تحقیق پرسشنامه و جامعه آماری شهروندان تبریز می‌باشند. نمونه آماری براساس فرمول کوکران محاسبه و در جامعه آماری به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است.روش تحقیق تحلیلی توصیفی و به صورت پیمایشی است به دلیل گستره پرسشگری و مصاحبه ...
بیشتر
هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، ارزیابی میزان رضایتمندی شهروندان از حمل‌ونقل عمومی کلان‌شهر تبریز است. ابزار تحقیق پرسشنامه و جامعه آماری شهروندان تبریز می‌باشند. نمونه آماری براساس فرمول کوکران محاسبه و در جامعه آماری به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است.روش تحقیق تحلیلی توصیفی و به صورت پیمایشی است به دلیل گستره پرسشگری و مصاحبه با شهروندان در ایام، ساعات و شرایط مختلف، دارای نوآوری میباشد. ابتدا 13 شاخص برای ارزیابی میزان رضایتمندی از خدمات سیستم اتوبوسرانی در شهر مذکور شناسایی شد. با جمع‌آوری اطلاعات با بهره‌گیری از نرمافزار SPSS و آزمون تی تک نمونه‌ای، دادهها تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان داد که میزان رضایتمندی از شاخصهای پژوهش را می‌توان در سه گروه تقسیم‌بندی کرد. در گروه اول؛ شاخص‌هایی قرار دارند که میزان رضایتمندی از این شاخص‌ها در حد متوسط است. شاخص‌هایی مانند سیستم‌های گرمایش سرمایش و میزان هزینه پرداختی در گروه اول قرار میگیرند. در گروه دوم؛ شاخص‌هایی همچون رفتار رانندگان و کارکنان و ساعات کاری سیستم اتوبوسرانی قرار دارند که رضایتمندی از این شاخص‌ها بیشتر از حد متوسط است. همچنین در گروه سوم؛ میزان رضایتمندی از شاخصهای مبلمان مسیر و ایستگاه‌ها، ایمنی و امنیت ایستگاه‌ها، تعداد صندلی برای مسافران و خدمات ارائه شده برای معلولین، کمتر از حد متوسط است. میانگین میزان رضایت از سیستم اتوبوسرانی تندرو برابر 13/3 است که نشان میدهد رضایتمندی در سطح متوسط است.
سنجش از دور
زینب قبادیان؛ مرضیه علی خواه اصل؛ محمد رضوانی
چکیده
مطالعه حاضر، با هدف شناسایی اثرات توسعه شهری بر اراضی مرتعی و جنگل‌های شهرستان سیروان اجرا گردید. از نظر ماهیت یک تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که برای گردآوری دادههای آن از تصاویر ماهوارهای لندست 5 سنجنده TM سال 1987، لندست 7 سنجنده ETM+ سال 2000 و نیز لندست 8 سنجنده OLI سال 2016 استفاده نموده است و بعد از انجام تصحیح‌های هندسی و اتمسفری ...
بیشتر
مطالعه حاضر، با هدف شناسایی اثرات توسعه شهری بر اراضی مرتعی و جنگل‌های شهرستان سیروان اجرا گردید. از نظر ماهیت یک تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که برای گردآوری دادههای آن از تصاویر ماهوارهای لندست 5 سنجنده TM سال 1987، لندست 7 سنجنده ETM+ سال 2000 و نیز لندست 8 سنجنده OLI سال 2016 استفاده نموده است و بعد از انجام تصحیح‌های هندسی و اتمسفری بر روی نقشهها، طبقه‌بندی تصاویر به روش نظارت شده با الگوریتم حداکثر احتمال انجام گردید. برای تحلیل تغییرات انجام شده از روش LCM استفاده شد. در این تحقیق برای نخستین بار تلاش شده است، روند تغییرات کاربری اراضی در شهرستان سیروان برای محافظت از جنگلها و مراتع شهرستان سیروان، بررسی شود تا بتوان برای مدیریت بهتر، برنامهریزی نمود. یافته‌های تحقیق نشان داد که در بازه 1987 الی 2000 حدود 140 هکتارمرتع به اراضی انسانساخت و در بازه 2000 الی 2016 حدود 395 هکتار مرتع و 20 هکتار جنگل به اراضی انسانساخت و در بازه زمانی 29 ساله 6850 هکتار مرتع و 680 هکتار جنگل به اراضی کشاورزی تبدیل شده است و طبق نتایج به دست آمده، توسعه شهری سبب تبدیل اراضی مرتعی و جنگلی شهرستان سیروان به اراضی مسکونی گردیده است.
نظام سکونتگاهی و مسکن
امیراصلان درویش؛ حسین مدی؛ یوسف گرجی مهلبانی
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی و تحلیل سطوح انعکاسی با ضریب بازتابش زیاد است که به‌عنوان یکی از راهکارهای طراحی غیرفعال به‌منظور کنترل جذب انرژی تابشی خورشید و کاهش دما و مصرف انرژی مساکن شهری، به‌خصوص در اقلیم گرم و خشک، به‌شمار میرود. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی- مدل‌سازی است که شامل مطالعه میدانی و شبیهسازی رایانهای ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی و تحلیل سطوح انعکاسی با ضریب بازتابش زیاد است که به‌عنوان یکی از راهکارهای طراحی غیرفعال به‌منظور کنترل جذب انرژی تابشی خورشید و کاهش دما و مصرف انرژی مساکن شهری، به‌خصوص در اقلیم گرم و خشک، به‌شمار میرود. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی- مدل‌سازی است که شامل مطالعه میدانی و شبیهسازی رایانهای بامهای انعکاسی، با ضریب بازتابش متفاوت به کمک نرمافزار Energy plus است. این مطالعه، برای دو نوع بام رایج در ساختمانهای مسکونی شهر تهران صورت گرفته است و حاوی تغییرات دقیق دما و مصرف انرژی سرمایشی در طی ماههای مختلف سال میباشد. نتایج تحقیق نشان داد که افزایش مقادیر ضریب بازتابش سطوح بام به کمک متریالهای انعکاسی، تأثیر زیادی در کاهش دمای سطح و دمای هوای پیرامونی بام ساختمان دارد. علاوهبر این، مصرف انرژی سرمایشی بهعلت کاهش جذب حرارت خورشید توسط سطوح خارجی، کاهش مییابد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مهدی ابراهیمی؛ زمانی اعظم
چکیده
هدف از مطالعه حاضر تحلیل وضعیت تحققپذیری برنامهریزی کاربری اراضی طرح جامع شهر ملایر است. طرح‌های توسعه شهری اگر به نحوی که مصوب شده تحقق یابند، منافع عمومی تأمین و بسیاری از مشکلات شهری برطرف میشود. در این راستا، برای اولین بار تحققپذیری طرح جامع شهر ملایر به‌عنوان یک شهر میان اندام با جمعیتی حدود 170 هزار نفر، مورد بررسی قرار ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر تحلیل وضعیت تحققپذیری برنامهریزی کاربری اراضی طرح جامع شهر ملایر است. طرح‌های توسعه شهری اگر به نحوی که مصوب شده تحقق یابند، منافع عمومی تأمین و بسیاری از مشکلات شهری برطرف میشود. در این راستا، برای اولین بار تحققپذیری طرح جامع شهر ملایر به‌عنوان یک شهر میان اندام با جمعیتی حدود 170 هزار نفر، مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت از نوع توصیفی-تحلیلی بود. اطلاعات لازم از طرح‌های توسعه‌ای شهر استخراج گردید. نتایج نشان داد که طرح جامع شهر ملایر به مانند همه طرح‌های جامعی که در ایران با روش سنتی تهیه می‌شوند، با ضعف‌ها و تهدیدهای عام این الگو از جمله آمرانه بودن، جدایی روند تهیه طرح از مرحله اجرا، قطعیت در مکان‌یابی کاربری‌ها و ... مواجه بوده و از تحققپذیری اندکی برخوردار بوده است. بررسی اختصاصی طرح جامع ملایر نشان داد که به‌طور کلی، تحققپذیری کاربری‌های پیشنهادی اندک بوده است. در این بین، کاربری‌های تأسیسات و تجهیزات شهری، بهداشتی-بهزیستی، ورزشی، خدمات پذیرایی و جهانگردی کمتر از حد متوسط و کاربری‌های آموزشی، اداری- انتظامی، فضای سبز و پارک جنگلی، صنعتی، مذهبی و حمل و نقل، بیش از حد متوسط و نیاز، احداث شده و تنها کاربری‌های مسکونی، درمانی، تجاری و فرهنگی تحققپذیری متناسب با پیشنهادات طرح جامع داشته‌اند. در این، بین افزایش بیرویه سطح و سرانه کاربری صنعتی و معابر، خسارات بیش‌تری را متوجه شهر ملایر نموده است.
حسین نظم فر؛ علی عشقی چهاربرج؛ مصیب محمدی
چکیده
هدف پژوهش حاضر، ارزیابی سطوح پایداری شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد به لحاظ برخورداری از شاخصهای پایداری شهری با تأکید بر ابعاد اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری میباشد که در قالب سه شاخص کلی و 22 شاخص فرعی صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. قلمرو مطالعه، شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، ارزیابی سطوح پایداری شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد به لحاظ برخورداری از شاخصهای پایداری شهری با تأکید بر ابعاد اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری میباشد که در قالب سه شاخص کلی و 22 شاخص فرعی صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. قلمرو مطالعه، شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد میباشد. در این پژوهش، شاخص‌ها مورد بررسی با استفاده از مدل ANP توسط کارشناسان خبره وزندهی شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها و رتبه‌بندی و تعیین درجه پایداری شهرستان‌ها، از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره ویکور استفاده شد. براساس مدل ویکور، شهرستانهای مذکور در سه دسته توسعه یافته، نسبتا توسعه یافته و محروم از توسعه، دسته‌بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که شکاف بین توسعه یافته‌ترین شهرستان (بویراحمد) با محروم‌ترین شهرستان (لنده)، کاملا مشهود بوده و نشان میدهد توزیع فضایی خدمات و امکانات، برنامهریزی و سیاست‌گذاری در جهت عدالت نبوده است. به همین جهت، روند توسعه در سطح شهرستانهای استان کهگیلویه و بویراحمد نابرابر میباشد. بنابراین، مسئولان استان باید سیاستگذاریهای خود را متوجه نواحی محروم و کمتر توسعه یافته کنند تا شکاف موجود بین نواحی را برای رسیدن به پایداری کاهش دهند.
آب و هوا شناسی
وحید صفریان زنگیر؛ برومند صلاحی؛ رقیه ملکی مرشت؛ محمدکیا کیانیان
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، تحلیل شاخصهای خشکسالی بارش برای پیش‌بینی و کاهش اثرات منفی آن در استان اردبیل بوده است که از نظر نوع تحقیق، یک مطالعه توصیفی- تحلیلی محسوب می‌‌گردد. دادهها با استفاده از روش اسنادی گردآوری شد. بر همین اساس، اطلاعات میانگین بارندگی و میانگین دما به‌صورت ماهانه در ایستگاه‌های سینوپتیک اردبیل، گرمی، پارس‌آباد، ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر، تحلیل شاخصهای خشکسالی بارش برای پیش‌بینی و کاهش اثرات منفی آن در استان اردبیل بوده است که از نظر نوع تحقیق، یک مطالعه توصیفی- تحلیلی محسوب می‌‌گردد. دادهها با استفاده از روش اسنادی گردآوری شد. بر همین اساس، اطلاعات میانگین بارندگی و میانگین دما به‌صورت ماهانه در ایستگاه‌های سینوپتیک اردبیل، گرمی، پارس‌آباد، مشکین‌شهر و خلخال در استان اردبیل در بازه زمانی (2016-1996) از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. جهت تحلیل دادهها در هرکدام از 5 ایستگاه سینوپتیک استان، شاخصهای SPI و CZI، از نرم افزارهای Dip و Dic، استفاده شد. سپس پهنهبندی خشکسالی در دو مقیاس 6 و 12 ماهه، از درونیابی IDW، در نرمافزار Arc Gis، انجام گرفت. نوآوری پژوهش حاضر استفاده از قواعد اگر - آنگاه در نرمافزار MATLAB، در تلفیق شاخصهای خشکسالی در رشته اقلیم‌شناسی میباشد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که خشکسالی‌های خیلی شدید در مقیاس 12 ماهه کمتر از مقیاس 6 ماهه رخ داده است و در هر 5 ایستگاه مورد مطالعه، تعداد خشکسالی‌های متوسط، بیشتر از خشکسالی‌های شدید و خیلی شدید بوده است. همچنین بیشترین درصد فراوانی خشکسالی در شهرستان اردبیل و کمترین آن در ایستگاه گرمی مشاهده گردید. مقایسه دو شاخص مذکور نشان داد که عملکرد آنها اختلاف چندانی با هم ندارد؛ اما مشخص گردید که شاخص SPI، بهتر از شاخص CZI، میتواند تعداد خشکسالی‌ها را آشکار نماید.
نظام سکونتگاهی و مسکن
علی عشقی چهاربرج؛ حسین نطم فر
چکیده
زلزله به‌عنوان یکی از فاجعه‌بارترین و مخرب‌ترین انواع مخاطرات طبیعی دارای اشکال بزرگ و پیش‌بینی‌ناپذیر میباشد. لذا، نمی‌توان از پیامدهای آن جلوگیری کرد. در مقابل این وضعیت، راهبرد‌های سازمان‌های بین‌المللی برای کاهش بلایا، ایجاد جوامع تاب‌آور در برابر زلزله است که این امر نیازمند ارزیابی میزان تاب‌آوری شهر در برابر زلزله ...
بیشتر
زلزله به‌عنوان یکی از فاجعه‌بارترین و مخرب‌ترین انواع مخاطرات طبیعی دارای اشکال بزرگ و پیش‌بینی‌ناپذیر میباشد. لذا، نمی‌توان از پیامدهای آن جلوگیری کرد. در مقابل این وضعیت، راهبرد‌های سازمان‌های بین‌المللی برای کاهش بلایا، ایجاد جوامع تاب‌آور در برابر زلزله است که این امر نیازمند ارزیابی میزان تاب‌آوری شهر در برابر زلزله و برنامهریزی اصولی در راستای تاب‌آور نمودن آن میباشد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و سنجش میزان تاب‌آوری نواحی ده‌گانه منطقه یک شهرداری تهران در برابر زلزله صورت گرفته شده است. در این مقاله، روش پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی است.همچنین، برای سنجش تاب‌آوری نواحی منطقه یک تهران از ده معیار اصلی در قالب 42 زیر معیار استفاده شده است که برای تعیین اهمیت نسبی معیار‌های مورد پژوهش از فرآیند تحلیل شبکه‌ای تجزیه و تحلیل دادهها و تعیین میزان تاب‌آوری نواحی در برابر زلزله از مدل پرومته و گایا بهره برده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که نواحی 2، 7 و 8 از تاب‌آوری زیاد، نواحی 3 و 4 از تاب‌آوری متوسط، ناحیه 10 از تاب‌آوری کم و نواحی 1، 5، 6 و 9 از تاب‌آوری خیلی کم در برابر زلزله برخوردار می‌باشند. به‌طورکلی می‌توان از نتایج پژوهش چنین استنباط نمود که نواحی که در غرب منطقه یک شهر تهران قرار گرفته‌اند از تاب‌آوری زیادی و نواحی که در قسمت مرکزی و به‌ویژه در شرق منطقه یک واقع شدند از تاب‌آوری کمی در برابر زلزله برخوردار می‌باشند.
رامین حیدری شهپر؛ فریبرز احمدی دهکاء؛ آنیتا مجیدی هروی
چکیده
مطالعه حاضر، با هدف ارائه مدل برنامهریزی استراتژیک برای جاذبه‌های گردشگری کلان‌شهر کرج و امکانسنجی برای ایجاد دهکده گردشگری اجرا گردید. از نظر نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی و از نظر روش، پیمایشی بوده است. جهت گردآوری داده از دو پرسشنامه جداگانه برای متخصصین و گردشگران استفاده گردید تحلیل مجموع یافته‌ها با استفاده از ماتریس ...
بیشتر
مطالعه حاضر، با هدف ارائه مدل برنامهریزی استراتژیک برای جاذبه‌های گردشگری کلان‌شهر کرج و امکانسنجی برای ایجاد دهکده گردشگری اجرا گردید. از نظر نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی و از نظر روش، پیمایشی بوده است. جهت گردآوری داده از دو پرسشنامه جداگانه برای متخصصین و گردشگران استفاده گردید تحلیل مجموع یافته‌ها با استفاده از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی و مدل (SWOT) انجام شد. توجه به جاذبه‌های مختلف گردشگری این کلان‌شهر و مشارکت بخش خصوصی و تعامل بین نهادهای مردمی با سازمان‌های دولتی در جهت عرضه شیوههایی جدید و خلاقانه برای ارج نهادن به این صنعت، از نوآوری‌های مطالعه میباشد. طبق نتایج به‌دست آمده، کلان‌شهر کرج از نظر شرایط گردشگری، به‌ویژه در زمینه فضاهای تفریحی - تفرجی تنگناهای متعددی دارد. مناطق شهری با کمبود فضاهای مناسب بکر و خالی در سطوح درونشهری و نیز مشکلاتی همچون ترافیک و آلودگی‌های ناشی از ایجاد مسافرتهای درونشهری، مواجه هستند. با توجه به پتانسیل گردشگری شهرستان کرج استراتژی محافظهکارانه یا WO، برای جذب گردشگران، استراتژی مناسبی میباشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حمیدرضا کامیاب
چکیده
در توسعه پایدار ابعاد کالبدی مناطق انسانساخت اهمیت زیادی دارد. این مقاله، به منظور کمّی کردن الگوی رشد مناطق انسان ساخت، ارتباط نواحی ساخته شده شهرستانهای استان گلستان با دمای سطح زمین با استفاده از شش سنجه سیمای سرزمین تعداد لکه، شاخص بزرگترین لکه، شاخص شکل، نزدیکترین فاصله اقلیدسی، تجمع و کوهژن مورد بررسی قرار میدهد. ...
بیشتر
در توسعه پایدار ابعاد کالبدی مناطق انسانساخت اهمیت زیادی دارد. این مقاله، به منظور کمّی کردن الگوی رشد مناطق انسان ساخت، ارتباط نواحی ساخته شده شهرستانهای استان گلستان با دمای سطح زمین با استفاده از شش سنجه سیمای سرزمین تعداد لکه، شاخص بزرگترین لکه، شاخص شکل، نزدیکترین فاصله اقلیدسی، تجمع و کوهژن مورد بررسی قرار میدهد. انتخاب سنجهها باید براساس معیارهایی مانند استقلال بین سنجهها باشد. بررسی آماری همبستگی بین سنجهها نشان داد که همبستگی بین آنها وجود ندارد. سنجه‌های سیمای سرزمین با استفاده از نرمافزار Fragstats استخراج شد. نتایج تحلیل سیمای سرزمین نیز نشان داد که شهرستان گرگان دارای بالاترین ساختار همگن و شهرستان مراوهتپه دارای نامناسبترین ساختار مناطق انسانساخت است. مطالعات علم بومشناسی سیمای سرزمین بر اهمیت ساختار مکانی بر فرآیندهای بومشناختی استوار است. به همین منظور، ارتباط آماری بین ساختار و دمای سطح زمین با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون بررسی شد. اطلاعات دمای سطح زمین نیز با از دادههای سنجنده مادیس استخراج گردید. نتایج نشان داد که بین سنجه ساختار شکلی و دمای سطح زمین ارتباط معناداری وجود دارد. مناطق انسانساخت که دارای ساختار شکلی پیچیدهتری هستند و دمای سطح زمین در این مناطق نسبت به سایر مناطق بیشتر میباشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
یونس غلامی؛ ابوالفضل دهقان جزی
چکیده
مطالعه حاضر، با هدف ارزیابی اثر اجرای طرح پیاده‌محور در خیابان خواجه‌نصیر، واقع در بافت قدیم شهر گزبُرخوار، بر افزایش سرزندگی شهری اجرا گردید که از نظر ماهیت تحقیق، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ روش، مطالعه پیمایشی محسوب میشود. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنان خیابان خواجه‌نصیر شهر گزبرخوار، بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ...
بیشتر
مطالعه حاضر، با هدف ارزیابی اثر اجرای طرح پیاده‌محور در خیابان خواجه‌نصیر، واقع در بافت قدیم شهر گزبُرخوار، بر افزایش سرزندگی شهری اجرا گردید که از نظر ماهیت تحقیق، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ روش، مطالعه پیمایشی محسوب میشود. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنان خیابان خواجه‌نصیر شهر گزبرخوار، بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 182 نفر محاسبه گردید. نمونههای تحقیق، با استفاده از روش تصادفی ساده، انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامه محقق ساخته بوده است که پایایی آن با ضریب آلفای بالاتر از 7/0 مورد تائید قرار گرفت. جهت تحلیل دادهها از آزمون‌‌های معادلات ساختاری و تی تک نمونه‌ای در نرمافزارهای Amos و SPSS، استفاده گردید. مطالعه حاضر، اولین مطالعه عمیق در محدوده مورد مطالعه میباشد که با استفاده از مدل‌های ساختاری به بررسی و ارزیابی تأتیر متغیرهای پنهان مؤثر بر سرزندگی شهری پرداخته است. طبق نتایج به‌دست آمده، شاخص سرزندگی شهری تحت تأتیر اجرای طرح پیاده‌مداری قرار گرفته و با اجرای طرح پیاده مداری، می‌توان افزایش سرزندگی شهری را با مقدار میانگین 85/0 در شهرگزبُرخوار، انتظار داشت.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
بیژن دادرس؛ اصغر نوروزی؛ رامین ریاحی
چکیده
خطر زلزله از دیرباز تاکنون سکونتگاههای انسانی را مورد تهدید قرار داده است. با وجود پیشرفت علم و فنّاوری در عصر حاضر نیز انسان هنوز نتوانسته به‌صورت دقیق به پیش‌بینی و مقابله با این بلای طبیعی بپردازد. با این وجود می‌توان با مدیریت صحیح آثار زیان‌بار آن را به حداقل ممکن تقلیل داد. در پژوهش حاضر به مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت ...
بیشتر
خطر زلزله از دیرباز تاکنون سکونتگاههای انسانی را مورد تهدید قرار داده است. با وجود پیشرفت علم و فنّاوری در عصر حاضر نیز انسان هنوز نتوانسته به‌صورت دقیق به پیش‌بینی و مقابله با این بلای طبیعی بپردازد. با این وجود می‌توان با مدیریت صحیح آثار زیان‌بار آن را به حداقل ممکن تقلیل داد. در پژوهش حاضر به مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت برای آسیب‌دیدگان زلزله در شهر بروجن به عنوان یکی از اقدامات مدیریت بحران در این زمینه، پرداخته شده است. بدین منظور با استفاده از مطالعات کتابخانهای و بهره‌گیری از نظر کارشناسان و متخصصین مدیریت بحران عوامل و پارامترهای مؤثر در مکان‌یابی سایت‌های اسکان موقت شناسایی و سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی وزن نهایی هر یک از عوامل مشخص گردید. با کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی نیز نقشه‌های موردنظر در لایه‌های مختلف تهیه شدند. اطلاعات مکانی و غیر‌مکانی با استفاده از وزن نهایی هر یک از عوامل ترکیب‌شده و تجزیه‌وتحلیل در محیط GIS انجام گردید. خروجی پژوهش، مکان‌یابی بهترین سایت‌ها برای اسکان موقت زلزله‌زدگان میباشد. نتایج تجزیه و تحلیل مقایسات زوجی نشان داد که معیار زمین‌شناسی با ضریب 106/0 دارای کمترین اهمیت و معیار ایمنی با ضریب 376/0دارای بیشترین اهمیت می‌باشند. همچنین نتایج نشان داد پارک‌ها، فضاهای سبز و مدارس بهترین مکان‌ها برای ایجاد سایت‌های اسکان موقت آسیب‌دیدگان زلزله در شهر بروجن می‌باشند. با توجه به این نکته که تامین فضای لازم برای سایت‌های اسکان موقت در بخش مرکزی شهر با کمبود مواجه است.
صدیف اسلامی پریخانی؛ محسن کلانتری؛ ابولفضل مشکینی؛ عیسی پیری
چکیده
تحقیق حاضر با هدف تحلیل بنیان‌های معرفت‌شناختی و مدل‌های نظری حس مکان و ریشه‌داری در بین ساکنان محله هفت‌حوض تهران، انجام یافته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و جهت گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنین محله هفت‌حوض تهران است که بر اساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آنها 30401 نفر ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف تحلیل بنیان‌های معرفت‌شناختی و مدل‌های نظری حس مکان و ریشه‌داری در بین ساکنان محله هفت‌حوض تهران، انجام یافته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و جهت گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنین محله هفت‌حوض تهران است که بر اساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آنها 30401 نفر بود و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 379 نفر، به‌عنوان حجم نمونه تعیین شد. برای دستیابی به نتایج بهتر، حجم نمونه به 500 افزایش یافت. نمونههای تحقیق با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. نوآوری این تحقیق در بهره‌گیری از مدل ادراک مکان و تحلیل کمی آن در رابطه با اصالت و ریشه‌داری ساکنان منطقه میباشد. جهت تحلیل دادهها از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه در نرمافزار SPSS، استفاده شد. طبق نتایج به‌دست آمده، حس مکان به میزان زیادی در بین ساکنین محله هفت‌حوض وجود دارد، میزان حس مکان در بین گروههای مختلف از نظر وابستگی به زمین و مدتسکونت تفاوت معناداری نشان داد.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
کاملیا علوی؛ صدیقه کیانژاد؛ سیده عالمه صباغ
چکیده
شهر تهران به‌عنوان بزرگترین شهر ایران در زمره آلوده‌ترین شهرهای جهان به‌حساب می‌آید بنابراین ضرورت شناخت دقیق آلاینده‌ها و مشخص ساختن پهنه‌های آلوده به‌منظور کاستن از شدت آنها آشکار است. هدف این پژوهش تهیه نقشه آلودگی هوای تهران و مشخص کردن مناطقی دارای بیشترین آلودگی است. برای بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تهران پس از جمع‌آوری ...
بیشتر
شهر تهران به‌عنوان بزرگترین شهر ایران در زمره آلوده‌ترین شهرهای جهان به‌حساب می‌آید بنابراین ضرورت شناخت دقیق آلاینده‌ها و مشخص ساختن پهنه‌های آلوده به‌منظور کاستن از شدت آنها آشکار است. هدف این پژوهش تهیه نقشه آلودگی هوای تهران و مشخص کردن مناطقی دارای بیشترین آلودگی است. برای بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تهران پس از جمع‌آوری غلظت 5 آلاینده جوی (CO، NOx، SOx، O3، PM25) از 20 ایستگاه ثبت‌کننده آلاینده‌های هوا، از سه روش درونیابی، کریجینگ و روش توابع شعاعی پایه و روش عکس فاصله وزنی IDW در نرمافزار ArcGIS و برای مقایسه روش‌ها و انتخاب بهترین آنها از ریشه میانگین مربعات خطا RMSE و ضریب همبستگی R2 استفاده شده است. با بررسی مقادیرRMSE مشخص گردید که در اکثر پارامترها روش IDW دارای دقت مناسبتری جهت پهنهبندی آلودگی منطقه میباشد. برای رسیدن به نتایج با استفاده از روش‌های ذکرشده، نقشه محدودههای کیفی هوا در منطقه آماده و با تلفیق پنج نقشه و وزن دهی به هریک از پارامترها نقشه کلی آلودگی منطقه تهیه شد. نتایج نشان میدهد در نقشه پهنهبندی آلودگی CO بیشترین وضعیت آلودگی مربوط به طبقه ناسالم، در نقشه NO مربوط به طبقه بسیار ناسالم، در نقشه O3 مربوط به طبقه بسیار ناسالم، در نقشه PM مربوط به طبقه ناسالم و همچنین، در نقشه SO مربوط به طبقه ناسالم میباشد. در نقشه نهایی نیز بیشترین بخش مربوط به طبقه ناسالم است. به‌طورکلی ایستگاه مسعودیه با وزن آلودگی 1091 بیشترین آلودگی و خطرناک‌ترین وضعیت هوا را دارد و ایستگاه دروس با وزن آلودگی 628 دارای وضعیت مناسبتری بوده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مهدی ابراهیمی؛ علیرضا دهداری فرد؛ معصومه موسویان
چکیده
هرگونه صدای ناخواسته و مزاحم آلودگی صوتی تلقی میشود. آلودگی صوتی حاصل افزایش صنایع و وسایل نقلیه موتوری و رشد بیرویه جمعیت و ... در سکونتگاههای شهری بوده و معمولاً فعالیت‌ها و کارکردهای شهری را مختل می‌کند. هدف از انجام این پژوهش سطح‌بندی و بررسی تأثیرپذیری بیمارستان‌های شهر شیراز از آلودگی صوتی پیرامون آن‌هاست. پژوهش ...
بیشتر
هرگونه صدای ناخواسته و مزاحم آلودگی صوتی تلقی میشود. آلودگی صوتی حاصل افزایش صنایع و وسایل نقلیه موتوری و رشد بیرویه جمعیت و ... در سکونتگاههای شهری بوده و معمولاً فعالیت‌ها و کارکردهای شهری را مختل می‌کند. هدف از انجام این پژوهش سطح‌بندی و بررسی تأثیرپذیری بیمارستان‌های شهر شیراز از آلودگی صوتی پیرامون آن‌هاست. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات آن مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و بررسیهای میدانی است. در این راستا تأثیرگذاری 8 دسته از کاربری‌های صداساز شهر شیراز بر 40 بیمارستان این شهر به‌عنوان فعالیت حساس به صدا شناسایی و بررسی شد و نقشه نهایی آلودگی صوتی شهر شیراز از طریق الگوریتم رقابت استعماری (درخت پوشای مینیمم MST) در محیط نرمافزار استخراج شد. برای فضایی‌سازی شاخصهای مورد مطالعه در سطح شهر شیراز از روش در فرایند تحلیل شبکه در محیط نرمافزار ArcGIS استفاده گردید. براساس یافته‌های این مطالعه بیمارستان دنا آلوده‌ترین بیمارستان به لحاظ صوتی است و در رده‌های بعدی بیمارستان‌های شهید مظفری، دکتر میر، پارس، علوی، کسری، کوثر، شهید چمران، شهید رجایی، قطب‌الدین، ابن‌سینا، شهید دستغیب قرار دارند. نتایج حاکی از آن است که حدود 60 درصد از بیمارستان‌های شهر شیراز به لحاظ تأثیرپذیری از آلودگی‌های صوتی در طیف آلودگی از متوسط تا آلودگی خیلی زیاد قرار دارند.
محیط زیست شهری
حسن علیزاده؛ محمد خلج
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، تعیین محدودههای آسیبپذیر و مقاوم مناطق آبرفتی غرب شهر تهران در مقابل مخاطرات لرزهای بوده است. روش تحقیق شامل بررسی شکستگی‌های مهم، گسلهای مؤثر، استفاده از دیاگرام‌های رسوبی گمانه‌های حفاری شده و دادههای ژئوتکنیکی است. نمونهها از دو جنبه تراکم و آزمون نفوذ استاندارد مورد بررسی قرار گرفتند و در ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر، تعیین محدودههای آسیبپذیر و مقاوم مناطق آبرفتی غرب شهر تهران در مقابل مخاطرات لرزهای بوده است. روش تحقیق شامل بررسی شکستگی‌های مهم، گسلهای مؤثر، استفاده از دیاگرام‌های رسوبی گمانه‌های حفاری شده و دادههای ژئوتکنیکی است. نمونهها از دو جنبه تراکم و آزمون نفوذ استاندارد مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت نقشه پهنهبندی آبرفتی مناطق غربی شهر تهران در مقابل مخاطرات لرزهای ترسیم شد. در این تحقیق برای اولین بار تأتیر امواج لرزهای بر اساس ارتباطات زیر سطحی گسلها با مناطق آبرفتی در غرب شهر تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است. طبق یافته‌های تحقیق بخشهای جنوب شرقی منطقه مورد مطالعه، از نظر تشدید شدت امواج لرزهای، دارای بیشترین تأتیر و ناحیه شمالی آن فاقد هرگونه تشدید است. علاوه بر این با توجه به کیفیت خاک، امکان وقوع روان‌گرایی نیز در منطقه مورد مطالعه، دارای اهمیت است. از آن‌جا که شهر تهران بر روی سازندهای آبرفتی بنا شده است، بررسی نوع و گسترش آبرفتها و عکسالعمل آبرفتها در مقابل مخاطرات لرزهای در شهر تهران برای طراحان و سازندگان پروژه‌های عمرانی بسیار ضروری خواهد بود؛ زیرا این دادهها در برنامهریزیهای لازم برای تقویت مناطق مختلف شهری و کاهش مخاطرات لرزهای کاربرد دارد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حسین حاتمی‌نژاد؛ احمد پوراحمد؛ سارا الله قلی‌پور
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخصهای پایداری سکونتی در ناحیه 1 منطقه 9 تهران که بخشی از بافت فرسوده شهری را شامل میشود، صورت گرفته شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف نیز کاربردی میباشد. براساس حجم نمونه از میان ساکنان بلوک‌های مسکونی ناحیه 1، 325 خانوار انتخاب شدند. برای این منظور و انجام آزمون شاخص‌ها از روش تحلیل ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخصهای پایداری سکونتی در ناحیه 1 منطقه 9 تهران که بخشی از بافت فرسوده شهری را شامل میشود، صورت گرفته شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف نیز کاربردی میباشد. براساس حجم نمونه از میان ساکنان بلوک‌های مسکونی ناحیه 1، 325 خانوار انتخاب شدند. برای این منظور و انجام آزمون شاخص‌ها از روش تحلیل عاملی استفاده گردید. در طی فرآیند آزمون 48 شاخص مورد مطالعه به 32 شاخص کاهشیافته است و به 6 عامل اصلی رتبه‌بندی شدند. نتایج تحلیل عاملی نشان میدهد که مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در پایداری مسکن شهری به ترتیب عامل کالبدی و طراحی با وزن 705/0، عامل سرمایه اجتماعی با وزن 694/0، عامل امنیت با وزن 673/0، عامل محیطی با وزن 711/0، عامل دسترسی با وزن 697/0 و عامل زیربنایی با وزن 731/0 هستند. نظارت بر ساختوسازها و توجه به ابعاد کالبدی، ارتقای آگاهی و آموزش ساکنان برای مشارکت بیشتر، ایجاد مشوقهای مالی و در نظر گرفتن فضاها و معابر عمومی بیشتر از مهم‌ترین پیشنهادهای ارائه شده می باشد.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
نورالدین میثاق؛ فرسام میثاق؛ عادل مردانه؛ سعید مددی
چکیده
پراکنده‌رویی شهری یا پراکندگی کنترل‌نشده مناطق ساخته شده، مسائل زیادی را از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی به شهرهای با رشد زیاد تحمیل می‌کند. ترکیب فناوری‌های سنجش از دور و GIS با مدل آنتروپی شانون میتواند برای تشخیص، کمی‌سازی و تحلیل روند الگوی پراکنده‌رویی شهری به‌کار گرفته شود. در این تحقیق، از تصاویر ماهواره لندست، ...
بیشتر
پراکنده‌رویی شهری یا پراکندگی کنترل‌نشده مناطق ساخته شده، مسائل زیادی را از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی به شهرهای با رشد زیاد تحمیل می‌کند. ترکیب فناوری‌های سنجش از دور و GIS با مدل آنتروپی شانون میتواند برای تشخیص، کمی‌سازی و تحلیل روند الگوی پراکنده‌رویی شهری به‌کار گرفته شود. در این تحقیق، از تصاویر ماهواره لندست، تحلیل های فضایی GIS و آنتروپی شانون در دو سطح (برای کل شهر و در داخل نواحی شهری) در شهر تبریز استفاده گردید. پس از انجام تصحیحات هندسی و رادیومتریک تصاویر و ایجاد نقشه مناطق شهری و غیر شهری در چهار دوره از سال 1351 تا 1392، جهت محاسبه میزان آنتروپی کلی هر دوره، منطقه به 58 سلول قطعهبندی گردید. همچنین جهت ایجاد نقشه الگوی فضایی و بصری سازی پراکنش شهری، کل شهر به 100 سول با 16 زیر سلول تقسیم بندی شدند و میزان آنتروپی 16 سلول محاسبه و با روش درون یابی کریجینگ، الگوی فضایی پراکنده رویی بدست آمد. نتایج تحقیق نشان داد که این شهر از سال 1351 تا 1392 به حداکثر آنتروپی (06/4) نزدیک شده و شکاف دو برابری در رشد مناطق شهری و جمعیت را موجب شده است. همچنین الگوی فضایی پراکنش شهری نیز ناموزون بوده و در راستای محورهای ارتباطی شهر متمرکز شده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمدجواد نوری؛ مهدی میکائیلی؛ میلاد محمدی
چکیده
مشکل اساسی که برنامه‌های شهری با آن مواجه هستند، عدم انعطاف‌پذیری آنها در مقابل عدم قطعیت‌هایی است که سیاست‌های برنامه‌های راهبردی را ناکارآمد ساخته و شهر را در مقابل آینده محتملی که پیش روی دارد آسیبپذیر می‌نمایند. عدم قطعیت‌های مذکور موجب شده که مطالعات مربوط به آینده‌پژوهی به موضوعی مهم تبدیل شود و برنامه ریزان شهری به ...
بیشتر
مشکل اساسی که برنامه‌های شهری با آن مواجه هستند، عدم انعطاف‌پذیری آنها در مقابل عدم قطعیت‌هایی است که سیاست‌های برنامه‌های راهبردی را ناکارآمد ساخته و شهر را در مقابل آینده محتملی که پیش روی دارد آسیبپذیر می‌نمایند. عدم قطعیت‌های مذکور موجب شده که مطالعات مربوط به آینده‌پژوهی به موضوعی مهم تبدیل شود و برنامه ریزان شهری به استفاده از مدل‌های مختلف آینده‌پژوهی روی‌آورند تا از این طریق بتوانند آسیب‌پذیری شهرها را در برابر چالش‌های آینده کاهش دهند. یکی از متداول‌ترین روش‌های آینده‌پژوهی، برنامهریزی سناریویی است که به شهرسازان کمک کرده تا حدودی بر این عدم قطعیت‌ها غلبه کنند. با پیشرفت تکنولوژی‌های رایانهای مرتبط با برنامهریزی سناریویی، نرم‌افزارهایی نظیر سناریو ویزارد این قابلیت را برای شهرسازان به ارمغان آورده که ابعاد گوناگون شهر، عوامل پیشران توسعه و عدم قطعیت‌های عوامل مختلف را مورد تحلیل قرار داده و سناریوهای محتملی را برای شهر استخراج نمایند. هدف اصلی این پژوهش ارائه چارچوبی جهت کاربست برنامهریزی سناریویی و نرمافزار سناریو ویزارد در تهیه برنامه‌های راهبردی شهری است. نوع پژوهش کاربردی بوده و جهت پیشبرد پژوهش، تحقیقات پیمایشی و مصاحبه با مسئولین شهر صورت پذیرفته است. در این پژوهش شهر نجف‌آباد به‌عنوان محدوده موردمطالعه در نظر گرفته‌شده است. نتایج نشان میدهد که مدیریت و حکمروایی شهری، مدیریت سطوح فرادست، آموزش عالی و همچنین اقتصاد شهری با زیرشاخه‌های کشاورزی پایدار، تجارت، صنعت و گردشگری عوامل کلیدی و پیشران توسعه شهر نجف‌آباد می‌باشند. در کنار این عوامل ورود تکنولوژی‌های نوین مانند مترو به شهر و نیز وضعیت منابع آب شهر به‌عنوان رخدادهای تأثیرگذار بر توسعه مشخص شده‌اند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
فاطمه ادیبی سعدی نژاد؛ مرتضی پورزارع؛ حسن رضائی؛ سید حسین هاشمی نسب
چکیده
اسکان غیررسمی پدیده نابهنجاری است که معضل اکثر شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها بوده و آسیب‌‌های اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی عدیده‌ای درپی دارد بر همین اساس مقابله با آن و ساماندهی آن نیازمند صرف هزینه‌‌های سنگین در ابعاد گوناگون است. عوامل متعددی در بروز و گسترش این پدیده دخالت دارند که در این تحقیق از بین عوامل مختلف نقش سیاستگذاریهای ...
بیشتر
اسکان غیررسمی پدیده نابهنجاری است که معضل اکثر شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها بوده و آسیب‌‌های اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی عدیده‌ای درپی دارد بر همین اساس مقابله با آن و ساماندهی آن نیازمند صرف هزینه‌‌های سنگین در ابعاد گوناگون است. عوامل متعددی در بروز و گسترش این پدیده دخالت دارند که در این تحقیق از بین عوامل مختلف نقش سیاستگذاریهای شهری بر اسکان غیررسمی در منطقه ۵ شهرداری شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور در یک تحقیق همبستگی نمونه-ای مشتمل بر ۱۲۰ نفر از سیاست‌گذاران، مسئوولین و کارشناسان مرتبط با موضوع در منطقه مورد مطالعه به صورت تمام شمار به عنوان آزمودنی انتخاب و پرسشنامه محقق ساخته شامل ۲۶ سوال ۵ گزینه‌ای تهیه و پس از اطمینان از اعتبار و روایی آن بین آنها توزیع گردید. دادههای حاصله با استفاده از نرم افزار spss و از طریق آزمون‌‌های ضریب همبستگی پیرسون (r) و تحلیل رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله بیانگر آن است که: بین عوامل قوانین زمین شهری موجود، ایجاد شهرک‌های جدید و سیاست‌های مسکن و طرح‌های شهری و اسکان غیررسمی در منطقه 5 شهرداری شهر تهران رابطه مثبت و معنی‌دار ی در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. به عبارت دیگر این عوامل موجب افزایش اسکان غیررسمی در این منطقه از شهر تهران گردیده و در مجموع می‌توان 62 درصد از واریانس وجود پدیده اسکان غیررسمی را به وسیله عوامل سه گانة فوق تبیین نمود.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حامد احمدی؛ هدی شکری؛ عمران کهزادی سیف آباد
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی و بررسی تأثیر شاخصهای ریخت‌شناسی شهری بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده در محدوده مرکزی شهر اهواز انجام شده است. این مطالعه به لحاظ ماهیت به صورت توصیفی-تحلیلی و به لحاظ روش، به صورت کمی و هدف کاربردی انجام شده است. دادههای مورد نیاز از منابع کتابخانهای، اسناد و منابع الکترونیکی جمع‌آوری شده است. همچنین، ...
بیشتر
این پژوهش با هدف شناسایی و بررسی تأثیر شاخصهای ریخت‌شناسی شهری بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده در محدوده مرکزی شهر اهواز انجام شده است. این مطالعه به لحاظ ماهیت به صورت توصیفی-تحلیلی و به لحاظ روش، به صورت کمی و هدف کاربردی انجام شده است. دادههای مورد نیاز از منابع کتابخانهای، اسناد و منابع الکترونیکی جمع‌آوری شده است. همچنین، دادههای میدانی نیز از طریق پرسشنامه و مشاهده متوالی جمع‌آوری شده است تا به دقت سنجش متغیرها و ارائه راهکارهای پیشنهادی انجام شود. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بالای 0.7 تأیید شده است. جامعه مورد نظر این پژوهش شامل 25 نفر از متخصصان و نخبگان به صورت گزینشی و هدفمند انتخاب شده‌اند. برای تحلیل داده ها با تکنیک دیمتل از نرمافزار اکسل استفاده شده است. نوآوری این پژوهش به دلیل استفاده ترکیبی از مفاهیم بازآفرینی، بافت فرسوده و ریخت‌شناسی شهری و استفاده از یک تکنیک دیمتل است که به عنوان یک مطالعه برجسته در حوزه بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز تلقی میشود. نتایج نشان میدهد که متغیرهای کاربری مسکونی (امتیاز 4.35)، تعداد تصادفات (امتیاز 4.031)، نفر در واحد مسکونی (امتیاز 3.54)، تعداد طبقات ساختمان (امتیاز 3.35) و دسترسی به فضای عمومی و باز (امتیاز 1.99)در جایگاه اول تا پنجم قرار گرفته‌اند. برای احیای بافت فرسوده شهری، باید بهبود دسترسی به فضاهای عمومی و باز، تنوع فضای عمومی،کاهش تراکم دسترسی، کاهش تعداد طبقات ساختمان، افزایش سرانه کاربری فضای سبز توسط برنامه‌ریزان شهری مدنظر قرار گیرد. همچنین، مشارکت فعال ساکنان و ارائه تسهیلات اقتصادی، میتواند در بازآفرینی بافت فرسوده مؤثر باشد.
محیط زیست شهری
محیاسادات فرازنده مهر؛ سید مصطفی طیبی ثانی؛ سوسن سهامی؛ علی فهیمی‌نژاد
چکیده
هدف از انجام این تحقیق، سنجش تراز صوتی در فضاهای شهری بوده است. بدین منظور بوستانهای واقع در منطقه 4 شهرداری تهران به عنوان پایلوت تحقیق انتخاب گردید. در ابتدا تراز معادل توسط نرمافزار Decibel X نسخه 2020 اندازه‌گیری و با استاندارد صوتی (OSHA-90 dBA) مورد مقایسه قرار گرفت. سپس با ایجاد تراز صوتی پلکانی اقدام به ثبت مشاهدات اعتراضی کاربران شد. ...
بیشتر
هدف از انجام این تحقیق، سنجش تراز صوتی در فضاهای شهری بوده است. بدین منظور بوستانهای واقع در منطقه 4 شهرداری تهران به عنوان پایلوت تحقیق انتخاب گردید. در ابتدا تراز معادل توسط نرمافزار Decibel X نسخه 2020 اندازه‌گیری و با استاندارد صوتی (OSHA-90 dBA) مورد مقایسه قرار گرفت. سپس با ایجاد تراز صوتی پلکانی اقدام به ثبت مشاهدات اعتراضی کاربران شد. نوآوری این تحقیق در انتخاب مکان و روش اندازه‌گیری است. کمترین و بیشترین تراز فشار صوتی برابر با 68/65 و 15/77 دسی‌بل بوده است. اکثر بوستانهای مورد مطالعه دارای میانگین تراز صوتی کمتر از استاندارد NIOSH و OSHAو ACGIH هستند. این در حالیست که تمامی موارد (به استثنای پارک جنگلی لویزان و ساحل)، دارای تراز صوتی بالاتر از استاندارد آژانس حفاظت محیط‌زیست هستند. همچنین برای کاربران، میانگین زمان حضور در یک روز در بوستان‌ها 2 ساعت میباشد. از سوی دیگر، بیشترین درصد پاسخ‌های کاربران (88 درصد و 87 درصد) به ترتیب مربوط به حد مطلوب صدا (67-65 دسی‌بل) و حد آزاردهنده (85-79 دسی‌بل) میباشد که نشان میدهد اکثر کاربران در خصوص این دو محدوده اتفاق نظر دارند. از سوی دیگر کمترین توافق در پاسخ‌ها (37 درصد) مربوط به حد بسیار مطلوب (کمتر از 65 دسی‌بل) میباشد. فضاهای ورزشی در بوستانهای منطقه 4 از استاندارد نسبی به لحاظ آلودگی صوتی برخوردار هستند.
مطالعات ناحیه ای
رودابه فرهادی؛ اصغر نوروزی؛ حمیدرضا شیرازی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تبیین اثرات روابط متقابل شهر و روستا بر تاب‌آوری روستایی در نواحی روستایی شهرستان مرودشت میباشد. این تحقیق از منظر هدف کاربردی و از نظر نحوه جمع‌آوری اطلاعات از نوع توصیفی- پیمایشی میباشد. جامعه آماری شامل 15 روستای دارای سکنه شهرستان مرودشت بر اساس سالنامه آماری سال 1395 استان فارس میباشد که در مجموع شامل 45822 ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر تبیین اثرات روابط متقابل شهر و روستا بر تاب‌آوری روستایی در نواحی روستایی شهرستان مرودشت میباشد. این تحقیق از منظر هدف کاربردی و از نظر نحوه جمع‌آوری اطلاعات از نوع توصیفی- پیمایشی میباشد. جامعه آماری شامل 15 روستای دارای سکنه شهرستان مرودشت بر اساس سالنامه آماری سال 1395 استان فارس میباشد که در مجموع شامل 45822 خانوار با جمعیت بالغ بر 156418 نفر میباشد. با استفاده از فرمول کوکران تعداد 381 خانوار به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه محقق ساخته از طریق نمونه گیری تصادفی ساده توزیع شد. روایی صوری پرسشنامه توسط خبرگان مورد تأیید قرار گرفت. همچنین، میزان آلفای کرونباخ کل پرسشنامهها 91/0 محاسبه شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها، از نرمافزار 25 SPSS و نرم افزار3 Smart Pls بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل دادهها نشان میدهد تغییرات و تحولات ایجاد شده بین شهر و روستا بر تاب‌آوری روستایی در سطح شهرستان تأثیر داشته است. همچنین روابط متقابل شهری و روستایی در ابعاد و شاخصهای اقتصادی برابر با452/23، اجتماعی273/20، محیطی111/23، فرهنگی 199/52، نهادی015/18 درصد بر تاب‌آوری روستایی در سطح شهرستان مرودشت تأثیر گذار بوده است.
