علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
بهزاد رسیده؛ نفیسه مرصوصی؛ مصطفی طالشی؛ سیدمهدی موسی کاظمی
چکیده
در سال‌های اخیر با توجه به رشد صعودی نرخ جمعیت سالمند در دنیا این موضوع به یکی از کانون‌های مورد توجه محققان مبدل شده است. موضوع بهینه‌سازی ساختارهای شهری اجتماعی پایه‌ای‌ترین موضوع در مطالعات مربوط به سالمندان در حوزه شهرسازی است. در این پژوهش به بررسی شاخص‌های سنجش زیرساخت‌های شهر دوستدار سالمند در کلان‌شهر مشهد پرداخته ...
بیشتر
در سال‌های اخیر با توجه به رشد صعودی نرخ جمعیت سالمند در دنیا این موضوع به یکی از کانون‌های مورد توجه محققان مبدل شده است. موضوع بهینه‌سازی ساختارهای شهری اجتماعی پایه‌ای‌ترین موضوع در مطالعات مربوط به سالمندان در حوزه شهرسازی است. در این پژوهش به بررسی شاخص‌های سنجش زیرساخت‌های شهر دوستدار سالمند در کلان‌شهر مشهد پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از روش پیمایشی اجرا شد. جامعه آماری تحقیق با توجه به ساختار پرسشنامه‌ها متشکل از متخصصان حوزه شهری، خدمات سلامت و بهداشت، خدمات روان‌شناختی و حمل‌ونقل و فناوری اطلاعات در شهر مشهد بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 100 نفر تعیین گردید. نمونه‌های پژوهش با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. داده‌های تحقیق با استفاده از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی جمع‌آوری گردید. طبق نتایج تحقیق، شهر مشهد در شاخص‌های مسکن، فضاهای بیرونی و ساختمان‌ها، حمایت جامعه و خدمات بهداشتی، مشارکت مدنی و اشتغال در وضعیت مناسبی برای سالمندان قرار ندارد. همچنین طبق آزمون فریدمن، میانگین رتبه شاخص فضای باز و ساختمان‌ها در شهر دوستدار سالمند بالاترین اولویت و شاخص ارتباطات و اطلاعات پایین‌ترین اولویت را در بین شاخص‌ها دارا است. دستاورد این پژوهش شناخت دقیق کاستی‌های کلان‌شهر مشهد در مقایسه با مقیاس‌های استاندارد شهر دوستدار سالمند است. راهکارهای پربازده و زودبازده نو که تاکنون در این کلان‌شهر به کار برده نشده است، برای بالا بردن سطح استاندارد شاخص‌های مسکن، فضاهای بیرونی و مشارکت و اشتغال ارائه شده است.
علمی-پژوهشی
حمیده بیگی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی پهنه‌های مطلوب بوم گردشگری شفابخش استان گیلان به انجام رسید. بدین منظور در پژوهشی کمی ـ کیفی که بر پایه مطالعات اسنادی و میدانی شکل گرفته است، محقق با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی، ارزشگذاری 4 معیار و 18 زیرمعیار شاخصه‌های محیطی و متغیرهای ادراکی را بنابر نظر 25 نفر از خبرگان گردشگری و ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی پهنه‌های مطلوب بوم گردشگری شفابخش استان گیلان به انجام رسید. بدین منظور در پژوهشی کمی ـ کیفی که بر پایه مطالعات اسنادی و میدانی شکل گرفته است، محقق با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی، ارزشگذاری 4 معیار و 18 زیرمعیار شاخصه‌های محیطی و متغیرهای ادراکی را بنابر نظر 25 نفر از خبرگان گردشگری و بهداشت و درمان استان گیلان به انجام رساند. با وجود آنکه استان گیلان ازجمله مناطق مطرح و مورد توجـه درزمینة بوم گردشگری است تاکنون از مزیت بوم گردشگری شفابخش آن استفاده نشده است. پژوهش حاضر نخستین مطالعه درزمینة شناسایی و پهنهبندی مناطق مستعد بوم گردشگری شفابخش استان گیلان با هدف تنوعبخشی فرصتها و تمرکز برنامههای توسعه گردشگری است. طبق نتایج به دست آمده، معیار جاذبههای طبیعی با ارزش عددی 632/0 و زیرمعیار امکـان لمس عناصر طبیعت با حواس پنجگانه با ارزش عددی 277/0 مهمترین اولویتهای مطالعاتی پژوهش از منظر خبرگان بودند. بر مبنای نقشه نهائی پهنهبندی مناطق مستعد، 38/13 درصد از مساحت استان گیلان در محدوده خیلی خوب و خوب از منظر توسعه پایدار مقاصد گردشگری شفابخش، اولویت‌بندی و هدایت منابع عملیاتی متناسب با آن قرار گرفتند.
علمی-پژوهشی
حامد محمدی مزرعه
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، شناخت و تحلیل عناصر پایداری در معماری بومی شهرستان بندرعباس در سه مقیاسِ بافت شهری، معماری تک‌بنا و جزئیات معماری با اقلیمی گرم و مرطوب است. روش پژوهش، گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه کیفی با ابزارهای مشاهده و مصاحبه با پیرغلامان و معماران بومی منطقه است؛ بدین منظور، چندین محدوده از بافت شهری را به‌همراه بناهای ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، شناخت و تحلیل عناصر پایداری در معماری بومی شهرستان بندرعباس در سه مقیاسِ بافت شهری، معماری تک‌بنا و جزئیات معماری با اقلیمی گرم و مرطوب است. روش پژوهش، گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه کیفی با ابزارهای مشاهده و مصاحبه با پیرغلامان و معماران بومی منطقه است؛ بدین منظور، چندین محدوده از بافت شهری را به‌همراه بناهای موجود (۶۰ بنا یعنی بناهایی که قدمت بیش از هفتاد سال دارند) به‌صورت نمونه‌گیری غیرتصادفی (هدفمند) انتخاب و به تحلیل و بررسی آن‌ها پرداخته شد. این پژوهش در سه مقیاسِ بافت شهری (فرم بنا، استخوان‌بندی فضاهای محله‌ای)، مقیاس معماری تک‌بنا (جهت‌گیری بناها، سطوح سبز، حیاط مرکزی، ساختار ارتباطات فضاهای اندرونی بنا) و جزئیات معماری (پشت‌بندها، ضخامت دیوارها، دهانه‌ها) با رویکرد نوآورانه، به‌منظور تدوین راهکارهای تحقق مسکن پایدار، اقدام به همسوسازی جنبه‌های معماری بومی منطقه (جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیطی) پرداخته و نشان داده است این معماران و کاربران بناهای بومی بودند که با شناخت راهکارهای ساخت‌وساز توانستند به الگویی مناسبی به‌عنوان میراثی از گذشتگانمان در ایجاد شهری همساز با اقلیم دست یابند که توانسته است پاسخ‌گوی مناسبی به نیازهای جامعه شهری و کاربران بناها باشد؛ به‌طوری‌که طراحان معمار و شهرساز ما می‌توانند با شناخت کامل آن، به‌عنوان یک الگوی همساز با اقلیم به‌همراه تکنولوژی‌های جدید در طراحی‌ها و ایده‌پردازی‌های خود مورد استفاده قرار دهند.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی آذر؛ آنیتا مجیدی هروی
چکیده
هدف این پژوهش تعریف و شاخص‌سازی مفهوم «کیفیت زندگی» و تعیین میزان کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی اختصاصی و تبیین عوامل مؤثر در افزایش کیفیت زندگی این‌گونه از واحدهای سکونتی است. روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی - تحلیلی می‌باشد و ماهیت تحقیق کاربردی است. در این پژوهش، پس از شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت زندگی در مجموعه‌های ...
بیشتر
هدف این پژوهش تعریف و شاخص‌سازی مفهوم «کیفیت زندگی» و تعیین میزان کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی اختصاصی و تبیین عوامل مؤثر در افزایش کیفیت زندگی این‌گونه از واحدهای سکونتی است. روش تحقیق حاضر به صورت توصیفی - تحلیلی می‌باشد و ماهیت تحقیق کاربردی است. در این پژوهش، پس از شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت زندگی در مجموعه‌های مسکونی مورد مطالعه طبق روش تحلیل عاملی، وزن-دهی معیارهای اصلی و فرعی به روش تحلیل شبکه انجام گردید. نتایج وزن‌دهی بر طبق این روش، نشان می‌دهد که معیار موقعیت جغرافیایی با 334/. و مؤلفه شرایط محیطی با امتیاز 118/. به ترتیب بیشترین و کم‌ترین وزن را در کیفیت زندگی مجموعه-های مسکونی کسب کرده‌اند. در ادامه، مجموعه‌های مسکونی با استفاده از تکنیک‌های رتبه‌بندی ویکور پلاس، تحلیل شبکه و تاپسیس از لحاظ کیفیت زندگی رتبه‌بندی شدند. با توجه به متفاوت بودن امتیاز رتبه‌بندی، برای رسیدن به یک اجماع کلی در مورد کیفیت زندگی مجموعه‌های مسکونی، از مدل تلفیقی کپ‌لند استفاده گردیده است. طبق تکنیک کپ لند، از نظر کیفیت زندگی، مجتمع مسکونی آسمان با امتیاز 6- در رتبه اول و مجتمع اسکان در رتبه آخر قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مقیاس مجموعه‌های مسکونی تأثیری در میزان کیفیت زندگی ساکنین ندارند. مکان قرارگیری، دسترسی، وجود محوطه بین ساختمان‌ها، نوع قرارگیری بلوک‌ها و متراژ واحدهای مسکونی بیشترین تأثیر را در کیفیت زندگی دارند. نوآوری پژوهش حاضر در بسط نظریه مجموعه‌های مسکونی اختصاصی به‌عنوان شکل جدید مسکن می‌باشد.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
آرزو شفاعتی؛ رضا ولی زاده؛ اکبر رحیمی؛ پناهی علی
چکیده
پژوهش حاضر با بهرهگیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روش‌های متداول و مورد پذیرش آیندهنگاری است، به تحلیل تأثیر عوامل شهر هوشمند بر مؤلفه‌های توسعه میانافزا در بافت‌های تاریخی شهر تبریز پرداخته است. روش تحقیق ، توصیفی-تحلیلی بوده و در این راستا، تعداد 34 مؤلفه شهر هوشمند در کنار 19 متغیر توسعه ...
بیشتر
پژوهش حاضر با بهرهگیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روش‌های متداول و مورد پذیرش آیندهنگاری است، به تحلیل تأثیر عوامل شهر هوشمند بر مؤلفه‌های توسعه میانافزا در بافت‌های تاریخی شهر تبریز پرداخته است. روش تحقیق ، توصیفی-تحلیلی بوده و در این راستا، تعداد 34 مؤلفه شهر هوشمند در کنار 19 متغیر توسعه میانافزا با استفاده از تکنیک پویش محیطی استخراج و توسط 50 متخصص برنامه‌ریزی شهری با استفاده از ماتریس متقابل امتیازدهی در محیط نرمافزار میکمک تحلیل گردید. نتایج تحقیق، بیانگر ناپایداری سیستم در کلان‌شهر تبریز است که بر این اساس، پنج دسته عوامل تأثیر‌گذار، دووجهی، تأثیر‌پذیر، مستقل و ریسک قابل شناسایی هستند. در نهایت، با مطالعه، بررسی و تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده، 7 عامل کلیدی تأثیر‌گذار شهر هوشمند شامل «خلاقیت»، «روح نوآورانه»، «مدیریت پایدار منابع»، «دسترسی محلی»، «حمل‌ونقل پایدار، خلاق و ایمن»، «جذابیت شرایط طبیعی» و «انعطافپذیری» و 4 عامل کلیدی تأثیر‌پذیر توسعه میانافزا شامل «مسکن مقرون‌به‌صرفه»، «بهرهوری زمین»، «تراکم جمعیتی» و «کاربریهای آلاینده» که بیشترین نقش را در بازآفرینی آینده بافت‌های ناکارآمد کلان‌شهر تبریز با تأکید بر شهر هوشمند دارند، انتخاب شدند. همچنین نوآوری پژوهش حاضر را می‌توان، در دو حیطه موضوع (از لحاظ عدم وجود مطالعات در این موضوع )و روششناسی (روش میکمک) نشان داد.
علمی-پژوهشی
محیط زیست شهری
زینب محسنی‌نیا؛ منوچهر طبیبیان؛ فرح حبیب
چکیده
هدف پژوهش حاضر، تبیین نحوه استفاده از گسترش عملکرد کیفیت برای انعکاس خواسته‌ها و تمایلات مردمی در ارتقای مدیریت امنیت اکولوژیک در شهر می‌باشد. به‌منظور بررسی عملکرد تکنیک مذکور، مجموعه تفریحی دریاچه شهدای خلیج‌فارس تهران، مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد 10 مورد از خواسته‌های مردمی در ابعاد اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و زیست‌محیطی ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، تبیین نحوه استفاده از گسترش عملکرد کیفیت برای انعکاس خواسته‌ها و تمایلات مردمی در ارتقای مدیریت امنیت اکولوژیک در شهر می‌باشد. به‌منظور بررسی عملکرد تکنیک مذکور، مجموعه تفریحی دریاچه شهدای خلیج‌فارس تهران، مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد 10 مورد از خواسته‌های مردمی در ابعاد اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و زیست‌محیطی آشکار شد و با پیاده‌سازی تکنیک گسترش عملکرد کیفیت، 15 روش بهینه برای برآورده‌سازی بیشینه خواسته‌های مذکور پیشنهاد گردید. نتایج نشان می‌دهد که می‌توان از گسترش عملکرد کیفیت در شرایط عدم اطمینان در راستای انعکاس خواسته‌ها و تمایلات مردمی در فضاهای شهری بهره برد. بر مبنای پیاده‌سازی این تکنیک در نمونه موردی، افزایش تعداد نیمکت‌ها و نصب آلاچیق‌های سقف‌دار برای ایجاد سایه و مکان‌نشستن (3/17) مکان‌یابی، ساخت و تجهیز ایستگاه حمل‌ونقل عمومی (22/11)، سامان‌دهی و تجمیع مغازه‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها با توجه به نوع فعالیت (64/10)، نصب لامپ‌های خورشیدی برای روشن‌سازی و نورپردازی محیط (27/10)، دارای بالاترین وزن نسبی هستند. این امر، مؤید اهمیت بالای ابعاد کالبدی و بهداشتی در مدیریت امنیت اکولوژیک از دیدگاه نمونه‌های تحقیق است. نوآوری این مطالعه در استفاده از تکنیک گسترش عملکرد کیفیت در تبیین نقش مدیریت شهری در امنیت اکولوژیک شهر می‌باشد.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
داود حبیبی؛ علامرضا لطیفی؛ مسعود ظفری؛ ابوالفتح رحمانی
چکیده
تحقیق حاضر با هدف تبیین برنامه‌ریزی محله مبنا در بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر رویکرد نوشهرگرایی در منطقه 19 شهر تهران اجرا گردید. تحقیق یک مطالعه توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش پیمایش بوده است. برای گردآوری داده‌های موردنیاز، از برداشت‌های میدانی، اسناد و مطالعات طرح‌های بالادست و مصاحبه محلی و پرسشنامه در بین ساکنین ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف تبیین برنامه‌ریزی محله مبنا در بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر رویکرد نوشهرگرایی در منطقه 19 شهر تهران اجرا گردید. تحقیق یک مطالعه توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش پیمایش بوده است. برای گردآوری داده‌های موردنیاز، از برداشت‌های میدانی، اسناد و مطالعات طرح‌های بالادست و مصاحبه محلی و پرسشنامه در بین ساکنین محله‌های مورد مطالعه استفاده شد. برای پاسخگویی به سؤال اول با توجه به اهداف و فرضیه تحقیق، از تحلیل رگرسیون دومتغیره استفاده گردید. نتایج حاکی از آن است که دو متغیری که در بالا بیان شد با یکدیگر رابطه معنادار داشته و مقدار آلفا کوچک‌تر از 05/0 می‌باشد و این بدین معناست که نوشهرگرایی بر تمایل به نوسازی تأثیر داشته و تغییرات تمایل به نوسازی (نوسازی بافت فرسوده) را تبیین می‌کند. برای پاسخگویی به سؤال دوم از مدل متاسوات استفاده شد. با توجه به نقشه رقابتی، اولویت‌بندی رقیبان و مقایسه‌ها انجام گرفت. طبق نتایج تحقیق، از نظر نوشهرگرایی محلات شهید کاظمی با وزن 97/3 دارای بیشترین مشکلات بوده و باید بیشتر به آن توجه نمود. همچنین درزمینة تمایل به نوسازی بافت فرسوده محله نعمت‌آباد، با رتبه 82/3 دارای بالاترین اولویت بوده که نشان‌دهنده عدم تمایل اهالی به نوسازی است.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
اسماعیل صالحی؛ سعید کریمی؛ امید حیدری
چکیده
هدف اصلی پژوهش ارزیابی جایگاه شاخص‌های اقتصادی در تحقق عدالت فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری شهر بندرعباس بود. روش پژوهش حاضر مبتنی بر روش ارزیابی – تحلیلی بوده است. گردآوری داده‌ها به شیوه کتابخانه‌ای و میدانی انجام شد. برای ارزیابی شاخص‌های اقتصادی در عدالت فضایی از شاخص‌های ضریب جینی، نسبت تولید ناخالص برجمعیت، نرخ تورم ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش ارزیابی جایگاه شاخص‌های اقتصادی در تحقق عدالت فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری شهر بندرعباس بود. روش پژوهش حاضر مبتنی بر روش ارزیابی – تحلیلی بوده است. گردآوری داده‌ها به شیوه کتابخانه‌ای و میدانی انجام شد. برای ارزیابی شاخص‌های اقتصادی در عدالت فضایی از شاخص‌های ضریب جینی، نسبت تولید ناخالص برجمعیت، نرخ تورم و نرخ توسعه فضاهای سبز استفاده شده و با نرمافزار Eveiws، تأثیرگذاری شاخص‌ها برعدالت فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز مشخص گردیده بود. ضریب تعیین در مدل رگرسیونی حاصل شده معادل 99/0 بهدست آمد که نشانگر این است که متغیرهای مستقل 99/0 تغییرات متغیر وابسته را تبیین میکنند. شاخص‌های مورد بررسی به ترتیب اولویت، شاخص‌های ضریب جینی، نسبت جمعیت برتولید ناخالص و نرخ تورم مشخص گردیدند که در این میان ضریب جینی بیشترین اثر را داشته، این معنا که توسعه پارکهای با کیفیت؛ از لحاظ عملکردی و اکولوژیکی در شهر بندرعباس، گرایش به سمتی دارد که جمعیت آن بخش از شهر ضریب جینی پایینی دارد. بنابراین با درنظر گرفتن متغیرهای اقتصادی تأثیر‌گذار و داشتن نگاهی همه جانبه می‌توان حرکتی عادلانه را در گسترش موزون فضاهای سبز آغاز کرد.
مطالعه موردی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حامد حیاتی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف تخمین میزان خدمات شهری موردنیاز زائرین و جمعیت سیال شهر مهران با استفاده از روش‌های مبتنی بر برنامه‌ریزی تدوین شده است. تاکنون پژوهشی مبنی بر برنامه‌ریزی با هدف خدمات شهری برای شهرهای مرزی (مهران) با جمعیت (زائر) سیال انجام نشده است. در این راستا ضرورت خدمات‌رسانی به جمعیت سیال و پیش‌بینی نشده برای شهرهای مهاجرپذیر ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف تخمین میزان خدمات شهری موردنیاز زائرین و جمعیت سیال شهر مهران با استفاده از روش‌های مبتنی بر برنامه‌ریزی تدوین شده است. تاکنون پژوهشی مبنی بر برنامه‌ریزی با هدف خدمات شهری برای شهرهای مرزی (مهران) با جمعیت (زائر) سیال انجام نشده است. در این راستا ضرورت خدمات‌رسانی به جمعیت سیال و پیش‌بینی نشده برای شهرهای مهاجرپذیر و شهرها زائرپذیر و برنامه‌ریزی جهت ارائه بهتر خدمات به جمعیت سیال ازجمله زائرین مطرح می‌شود. در حقیقت نیازسنجی مبتنی بر روش‌های علمی برای برآورد دقیق و کارآمد خدمات موردنیاز جمعیت شناور و سیال برای شهر مهران، خلا پژوهشی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. مطابق یافته‌ها براساس روش برنامه‌ریزی مبتنی بر سرانه زیربنای فضاهای خدماتی، در مجموع 38070 مترمربع سطح زیر بنای موردنیاز جهت خدمات‌رسانی به زائران موردنیاز است. در این روش به ترتیب خدمات حمل‌ونقل عمومی، اسکان، فرهنگی، پذیرایی، مالی، درمانی، بهداشتی و ارتباطی بیشترین سطح را به خود اختصاص داده‌اند. براساس روش دوم برنامه‌ریزی مبتنی بر آستانه‌های جمعیتی، در مجموع 330000 مترمربع سطح زیر بنای موردنیاز جهت خدمات‌رسانی به زائرین موردنیاز است. در این روش به ترتیب خدمات درمانی، حمل ونقل عمومی، مالی، اسکان، پذیرایی، فرهنگی، بهداشتی و ارتباطی بیشترین سطح را به خود اختصاص داده‌اند. استفاده از هریک از این روشها دارای ملزومات و شرایطی است که پس از شناخت هر محدوده و تعیین نیازهای مدیریتی آن تبیین می‌گردد. هریک از این دو روش دارای امکانات و محدودیت‌هایی است که در این پژوهش به آن پرداخته می‌شود.
