جغرافیا و برنامه ریزی شهری
زهره فنی؛ سید محمد رضازاده
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 19-32
چکیده
مشارکت مردم در قالب تشکلهای معنوی، امروزه بهیکی از راهبردهای مهم در توسعه اجتماعات محلی تبدیل شده که به شکل نهادهای مردمی ایمان محور شناخته میشوند. معمولا نهادهای مردمی ایمانی برای ارتقاء حیات معنوی و تامین آخرت انسانها فعالیت میکنند در حالی که مطالعات وسیع مرتبط و نیز پژوهش حاضر نشان میدهد که این نهادها به دلیل ظرفیتهای ...
بیشتر
مشارکت مردم در قالب تشکلهای معنوی، امروزه بهیکی از راهبردهای مهم در توسعه اجتماعات محلی تبدیل شده که به شکل نهادهای مردمی ایمان محور شناخته میشوند. معمولا نهادهای مردمی ایمانی برای ارتقاء حیات معنوی و تامین آخرت انسانها فعالیت میکنند در حالی که مطالعات وسیع مرتبط و نیز پژوهش حاضر نشان میدهد که این نهادها به دلیل ظرفیتهای ایمانی، علاوه بر کارکرد محوری در امور معنوی جوامع، اثربخشی مضاعفی نسبت به دیگر سازمانهای مردم نهاد، در ارائه خدمات اجتماعی- فرهنگی و رفاهی آنها دارند. در این مقاله علاوه بر شناخت انواع نهادهای مذهبی موثر در مدیریت امور شهرها، اهمیت عملکردی این نهادها در حوزه تامین اجتماعی و رفاهی ساکنان اجتماعات کوچک محلهای مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی این پژوهش واکاوی و برجسته سازی نقش این نهادها در مدیریت پایدار خدمات اجتماعی و از این رو، تامین رفاه همگانی در سطح محله بوده است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و بر پایه اسناد و مدارک کتابخانهای و مصاحبه با مردم و برخی از مدیران این نهادها در منطقهیک شهر تهران است. نتایج تحقیق نشان داد این مراکز مردمی- مذهبی با وجود مشخصههای متنوع، دارای اهداف مشابه و یکسانی هستند. سازمانهای داوطلبانه و به خصوص نهادهای غیردولتی محلهای ایمان محور بهدلیل ماهیت فرهنگی، بیش از سایر سازمانها در ایجاد تحول فرهنگی و توسعه مدیریت پایدار خدمات اجتماعی و رفاهی اجتماعات کوچک محلی تاثیرگذارند.
نظام سکونتگاهی و مسکن
حمید جلالیان؛ اصغر پاشازاده؛ فریوش نامداری
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 33-50
چکیده
مهاجرپذیری و رشد کلانشهرها همواره ملازم با دگرگونیهایعمده درنواحی پیرامونیآنها است. کلانشهر ملی تهران در دهههای اخیر با رشد بالای خود موجب افزایش جمعیت و گسترش فیزیکی شهرها و روستاهای پیرامونش شده است.هدف اصلی این تحقیق، بررسیو تحلیل عوامل موثر بر تحولات جمعیتی و کالبدی شهر قرچک بهعنوان یکی از سکونتگاههای ...
بیشتر
مهاجرپذیری و رشد کلانشهرها همواره ملازم با دگرگونیهایعمده درنواحی پیرامونیآنها است. کلانشهر ملی تهران در دهههای اخیر با رشد بالای خود موجب افزایش جمعیت و گسترش فیزیکی شهرها و روستاهای پیرامونش شده است.هدف اصلی این تحقیق، بررسیو تحلیل عوامل موثر بر تحولات جمعیتی و کالبدی شهر قرچک بهعنوان یکی از سکونتگاههای پیرامون کلانشهر تهران و پیآمدهای آن است. روشپژوهش روشتوصیفی- تحلیلی وروشجمعآوری اطلاعاتمبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی (مشاهده، مصاحبه عمیق و تکمیل 300 پرسشنامه خانوار به صورت تصادفی) است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونT تک نمونهای، رگرسیون چندگانه، تفسیر تصاویرماهوارهایشهر قرچک (سالهای 1366 و 1390) و مدل هلدرن استفاده شده است. نتایج تحقیق گواه بر این است که، شهر قرچک به دلایلی همچون قرارگرفتن در محور تهران- ورامین، مسافت کوتاه و دسترسی آسان به کلانشهر تهران و خدمات آن، و همچنین ارزانی زمین و مسکن، مهاجرپذیری و در نتیجه، رشد جمعیتی و کالبدی بالایی داشته است؛ بهگونهای که بهعنوان عرصهای تکمیلی برای کارکردهای کلانشهر تهران، در زمینه سکونتی- خوابگاهی ایفاء نقش نموده است. بر اساس تحلیل مدل هلدرن، 68 درصداز رشد فیزیکی شهر قرچک مربوط به رشد جمعیت و 32 درصد آن مربوط به رشد افقی و اسپرال بوده است، که این رشد سریع سبب ایجاد تغییرات گسترده در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی شهر شده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمدرحیم رهنما؛ مهدی عبداله زاده؛ مهدی صادق زاده
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 51-66
چکیده
الگوی رشد شهری یکی از مباحث اصلی است که میتواند به پایداری و حیات شهرها کمک نماید و با تمام خصوصیات اعم از فرم و کارکرد و کالبد و محتوی، دغدغة بی پایان فیلسوفان و نظریه پردازان و آرمان گرایان از حداقل 5 قرن قبل از میلاد تا عصر حاضر بوده است و امروزه، آگاهی از فرم فضایی و شکل شهر میتواند یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در میزان موفقیت برنامهریزان ...
بیشتر
الگوی رشد شهری یکی از مباحث اصلی است که میتواند به پایداری و حیات شهرها کمک نماید و با تمام خصوصیات اعم از فرم و کارکرد و کالبد و محتوی، دغدغة بی پایان فیلسوفان و نظریه پردازان و آرمان گرایان از حداقل 5 قرن قبل از میلاد تا عصر حاضر بوده است و امروزه، آگاهی از فرم فضایی و شکل شهر میتواند یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در میزان موفقیت برنامهریزان و دست اندرکاران شهری باشد و به بهبود محیطهای شهری کمک شایانی بنماید. لذا، با توجه به ضرورت موضوع، ما نیز در پژوهش حاضر، در مطالعهای تطبیقی در تلاشیم تا با استفاده از روشهای کمی، الگوی رشد فضایی- کالبدی دو کلانشهر خواهر خوانده، یعنی کلانشهرهای تبریز و استانبول را ارزیابی کنیم. پژوهش حاضر، از نظر ماهیت و روش، دارای رویکرد توصیفی- تحلیلی و کاربردی است. بهطوری که، ابتدا با استفاده از مطالعات میدانی، اسنادی و کتابخانهای به بررسی و استخراج اطلاعات مورد نیاز پرداخته و سپس فرم کالبدی- فضایی رشد شهر تبریز (با 10 منطقه) و استانبول (با 39 منطقه) را با استفاده از روشهای کمی محاسبه کرده است؛ برای سنجش فرم از چهار روش (آنتروپی، جینی، موران، گری) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که الگوی رشد کلانشهر تبریز، پراکنده بوده و در سال 1390 گرایش به الگوی تصادفی را نشان میدهد. اما فرم کلانشهر استانبول، گرایش به الگوی رشد متمرکز را نشان میدهد.
محیط زیست شهری
اسماعیل صالحی؛ احمدرضا یاوری؛ فرانه وکیلی؛ پرستو پریور
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 67-80
چکیده
امروزه روند رو به رشد شهرها و افزایش جمعیت باعث برهم زدن نظم طبیعت و تغییر ساختار اصلی و اولیه سرزمین شده است. در سالهای اخیر در جهت جلوگیری از رشد افقی شهرها ایده ساخت بناهای بلند در شهرهای جهان و همچنین کلانشهر تهران مطرح شده است. یکی از اثرات منفی بلندمرتبه سازی تغییر جریان باد شهری میباشد. بر این اساس هدف این مطالعه ارزیابی ...
بیشتر
امروزه روند رو به رشد شهرها و افزایش جمعیت باعث برهم زدن نظم طبیعت و تغییر ساختار اصلی و اولیه سرزمین شده است. در سالهای اخیر در جهت جلوگیری از رشد افقی شهرها ایده ساخت بناهای بلند در شهرهای جهان و همچنین کلانشهر تهران مطرح شده است. یکی از اثرات منفی بلندمرتبه سازی تغییر جریان باد شهری میباشد. بر این اساس هدف این مطالعه ارزیابی اثر ساختمانهای بلند بر علمکرد جریان باد شهری با استفاده از روش قیاسی- استنتاجی است. در این تحقیق منطقه 22 کلانشهر تهران به علت روند روبه رشد بلندمرتبه سازی به عنوان پژوهش موردی انتخاب شده است. نتایج ارزیابی اثر بلندمرتبه سازی بر جریان باد در سطح منطقه 22 بیانگر این موضوع میباشد که به دلیل مکانیابی نادرست و غیر اصولی ساختمانهای بلند در این منطقه الگوی طبیعی وزش باد تغییر یافته و در نتیجه موجب بروز اثرات ثانویه ناشی از رکود یا تشدید جریان باد شده و کریدور ورودی هوا به شهر تهران را با مشکل جدی مواجه ساخته است. بر این اساس رعایت اصول و معیارهای مناسب مکانیابی و ارزیابی بلندمرتبه سازی توسط مدیران شهری زمینهای برای اقدامات صحیح مدیریتی در جهت کاهش اثرات فراهم مینماید.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
علی زنگی آبادی؛ شراره سعیدپور
دوره 7، شماره 13 ، خرداد 1395، ، صفحه 81-94
چکیده
توزیع بهینه کاربریها و مراکز خدماتی مسألهای است که اغلب برنامهریزان شهری برآن تأکید دارند، چرا که امروزه رشد پرشتاب جمعیت و گسترش کالبد شهرها، توزیع فضایی نامتناسب کاربریهای شهری را دامن زده است. مراکز فرهنگی، از جمله کاربریهایی است که توزیع و پراکنش آن در عرصههای شهری هم از بعد شهرسازی و هم به لحاظ عدالت اجتماعی ...
بیشتر
توزیع بهینه کاربریها و مراکز خدماتی مسألهای است که اغلب برنامهریزان شهری برآن تأکید دارند، چرا که امروزه رشد پرشتاب جمعیت و گسترش کالبد شهرها، توزیع فضایی نامتناسب کاربریهای شهری را دامن زده است. مراکز فرهنگی، از جمله کاربریهایی است که توزیع و پراکنش آن در عرصههای شهری هم از بعد شهرسازی و هم به لحاظ عدالت اجتماعی حائز اهمیت است. اینک هدف از این پژوهش تحلیل پراکنش مراکزفرهنگی در سطح شهر سقز و مکانیابی مراکز فرهنگی جدید با توجه به کمبود شهر میباشد. روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. به منظور طبقهبندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدلANP، شاخصهایMoran'sI, Moran'sIAnselin local و مدل تحلیل شبکه استفاده شده است. همچنین از نرمافزارهای ARC/GIS و Super Decisions برای ترسیم لایهها بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که با توجه به بررسیهای به عمل آمده از نحوه توزیع مراکز فرهنگی موجود و تعیین شعاع عملکردی استاندارد آنها 11/41 درصد از مساحت شهر خارج از محدوده دسترسی به مراکز فرهنگی میباشند و یافتههای وضع موجود نشان میدهد که مراکز فرهنگی شهر سقز از نظر سازگاری با سایر کاربریها و همچنین از نظر دسترسی، نامتناسب است. لذا با تلفیق لایههای مختلف کاربریهای تأثیر گذار، نقشه نهایی فضاهای بهینه برای احداث مراکز فرهنگی جدید در 5 دسته از بسیارخوب تا بسیار ضعیف تقسیم بندی و پیشنهاد گردید.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
منیژه قهرودی تالی؛ کاظم نصرتی؛ اسماعیل عبدلی
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 9-16
چکیده
توسعه کالبدی شهرهای واقع در چشماندازهای کوهستانی غالبا به سمت دامنهها گسترش مییابد. این دامنهها در پی فعالیت فرسایش یخچالی در دوره کواترنری حاوی نهشتههای شدهاند که دارای ویژگیهای نفوذپذیری و انفصال دانهها میباشد که اگر با شیب زیاد، بارش فراوان و زمینلرزه همراه شوند منجربه ناپایداری و تغییرات محیطی ...
بیشتر
توسعه کالبدی شهرهای واقع در چشماندازهای کوهستانی غالبا به سمت دامنهها گسترش مییابد. این دامنهها در پی فعالیت فرسایش یخچالی در دوره کواترنری حاوی نهشتههای شدهاند که دارای ویژگیهای نفوذپذیری و انفصال دانهها میباشد که اگر با شیب زیاد، بارش فراوان و زمینلرزه همراه شوند منجربه ناپایداری و تغییرات محیطی میگردد. شهر سنقر از جمله شهرهایی است که در چنین موقعیتی قرار دارد. در این پژوهش پتانسیل ناپایداری دامنهای در حوضه دالاخانی که شهر اخیر در دامنه آن قرار دارد، مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با تحلیل رگرسیونی دما و ارتفاع و بررسی رسوبات تشکیل دهنده، حد گسترش رسوبات یخچالی شناسایی شد. با تعریف شاخصهای ناپایداری و استفاده از روش بی بعد سازی فازی برای همگن کردن عوامل، نقشه پتانسیل ناپایداری دامنهای بهدست آمد. یافتههای پژوهش نشان داد که شهر سنقر از سال 1987 تا 2011 از 7/1 کیلومترمربع توسعه کالبدی، 1 کیلومترمربع آن به سمت دامنههای مستعد به ناپایداری دامنهای گسترش پیدا کرده است. همچنین نقشه پتانسیل ناپایداری دامنهای نشان داد که نیمی از وسعت منطقه در محدوده با پتانسیل زیاد نسبت به ناپایداری دامنهای قرار دارد و با توجه به توسعه کالبدی شهر سنقر به سمت دامنههای مرتفع، شناسایی محدودههای مستعد ناپایداری دامنهای ضروری است.
محیط زیست شهری
ابوالفضل مشکینی؛ سهراب موذن؛ مصطفی نوروزی
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 17-32
چکیده
در دهههای اخیر موضوع کیفیت محیط شهری به یکی از مباحث کلیدی در حوزه مطالعات انسان و محیط تبدیل شده است. سنجش کیفیت نه فقط براساس محیط عینی بلکه همچنین بر پایه ادراک افراد از محیطی که به آن تعلق دارند صورت میپذیرد. در این راستا کیفیت محیط براساس رضایتمندی شهروندان نیز قرار میگیرد. بنابراین باید بررسی شود که برداشت ذهنی افراد ...
بیشتر
در دهههای اخیر موضوع کیفیت محیط شهری به یکی از مباحث کلیدی در حوزه مطالعات انسان و محیط تبدیل شده است. سنجش کیفیت نه فقط براساس محیط عینی بلکه همچنین بر پایه ادراک افراد از محیطی که به آن تعلق دارند صورت میپذیرد. در این راستا کیفیت محیط براساس رضایتمندی شهروندان نیز قرار میگیرد. بنابراین باید بررسی شود که برداشت ذهنی افراد از کیفیت مکانی که در آن زندگی میکند چگونه است. ویژگیهایی که شهرهای کوچک به درک و تفسیر بیشتر از محیطی که افراد در آن زندگی میکنند کمک میکند کدامند. مقاله حاضر با هدف سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای عجبشیر، ایلخچی، ملکان و آذرشهر نگاشته شده است و بر آن است که با توصیف و تشریح مفهوم کیفیت محیط شهری، ضمن بررسی وضعیت این چهار شهر از لحاظ شاخصهای کیفیت محیط شهری، به شناسایی مولفههای موثر بر رضایتمندی از کیفیت محیط شهری در این شهرها بپردازد. شیوه انجام این تحقیق بر مبنای روش تحلیل رگرسیون چند متغیره سلسلهمراتبی بوده و مدل ارائه شده در این زمینه نیز بر اساس چارچوب دیدگاه تحقیقات تجربی استوار میباشد که به مدل تجربی سنجش کیفیت محیط معروف است. بر اساس نتایج بهدست آمده، وضعیت کیفیت محیط شهری در چهار شهر مورد مطالعه پایینتر از حد متوسط قرار گرفت؛ در این بین باتوجه به ویژگیهای خاص شهرهای کوچک از لحاظ اجتماعی و روابط بین ساکنین، ویژگی کیفیت محتوایی از وضعیت مناسبی در این شهرها برخوردار بود. در بین مولفههای موثر بر کیفیت محیط شهری در مجموع کیفیت محیط سکونتی بالاترین رتبه را به خود اختصاص داد.
محیط زیست شهری
بهروز ساری صراف؛ طاهره جلالی عنصرودی؛ فاطمه سرافروزه
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 33-48
چکیده
در حال حاضر، گرمایش یکی از مهمترین مسایل زیستمحیطی به شمار میرود. در تحقیق حاضر، به منظور آشکار شدن اثر گرمایش بر اقلیم شهرهای واقع در حوضه دریاچه ارومیه، تغییرات 14 متغیر اقلیمی در سه مقیاس زمانی سالانه، فصل تر و فصل خشک با استفاده از دو روش منکندال و حداقل مربعات خطا بررسی گردید. نتایج نشان داد که بر اساس هر دو آزمون مذکور، در ...
بیشتر
در حال حاضر، گرمایش یکی از مهمترین مسایل زیستمحیطی به شمار میرود. در تحقیق حاضر، به منظور آشکار شدن اثر گرمایش بر اقلیم شهرهای واقع در حوضه دریاچه ارومیه، تغییرات 14 متغیر اقلیمی در سه مقیاس زمانی سالانه، فصل تر و فصل خشک با استفاده از دو روش منکندال و حداقل مربعات خطا بررسی گردید. نتایج نشان داد که بر اساس هر دو آزمون مذکور، در منطقه، دمای حداقل، حداکثر و متوسط هم در مقیاس سالانه و هم در مقیاس فصلی روند افزایشی را تجربه کرده است. دمای متوسط منطقه به میزان 06/0 درجه سانتیگراد در سال افزایش داشته و بیشترین میزان افزایش در مراغه حدود 13/0 درجه سانتیگراد در سال میباشد. روزهای خیلی گرم (با دمای حداکثر 30 درجه سانتیگراد یا بیشتر) افزایش و روزهای خیلی سرد (با دمای حداقل 4 درجه سانتیگراد یا کمتر) کاهش داشتهاند. مجموع بارش و همچنین مقدار بارشهای سنگین کاهش پیدا کرده است. به طور متوسط در کل منطقه میزان بارندگی حدود 4 میلیمتر در سال کاهش داشته است. در عنصر سرعت باد هر سه روند منفی، مثبت و ایستا در منطقه مشاهده شد، ولی روند رطوبت نسبی در اکثر ایستگاهها منفی است. در مجموع نتایج دو روش من- کندال و حداقل مربعات خطا با یکدیگر مطابقت زیادی دارد. به طور کلی، روند عناصر اقلیمی، همسو با آخرین یافتههای هیأت بینالدول تغییر اقلیم میباشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
بختیار عزتپناه؛ نوبخت سبحانی؛ اصغر رشیدی ابراهیم حصاری
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 49-64
چکیده
یکی از مهمترین دغدغههای برنامهریزان و مدیران شهری، نحوه توزیع و تخصیص منابع و خدمات شهری بهصورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر برحسب نیازهای جامعه شهری میباشد. توزیع بهینه خدمات، ارتباط مستقیمی با برنامهریزی کاربری اراضی دارد. موفقیت درعرصه برنامهریزی کاربری اراضی شهری به وجود قوانین و سیاستهای کلان مناسب در زمینه ...
بیشتر
یکی از مهمترین دغدغههای برنامهریزان و مدیران شهری، نحوه توزیع و تخصیص منابع و خدمات شهری بهصورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر برحسب نیازهای جامعه شهری میباشد. توزیع بهینه خدمات، ارتباط مستقیمی با برنامهریزی کاربری اراضی دارد. موفقیت درعرصه برنامهریزی کاربری اراضی شهری به وجود قوانین و سیاستهای کلان مناسب در زمینه نحوه استفاده از زمین و همچنین استفاده از روشهای کارآمد در تهیه واجرای طرحهای شهری و برنامه کاربری زمین دارد. این مقاله باهدف بررسی نحوه تخصیص و تمرکز منابع و خدمات شهری با تأکید بر رویکرد عدالتاجتماعی در نواحی مختلف شهر شاهیندژ صورت گرفته است. روش تحقیق تحلیلی-تطبیقی بوده و از تکنیکهای آماری و مدلهای کاربردی شاخص ویلیامسون وآنتروپی شانون استفادهشده است. یافتههایتحقیق نشان میدهدکه اکثر کاربریهای زمین شهری در شاهیندژ با سرانههای استاندارد رایج در کشور فاصله زیادی دارند و برحسب میزان کمبود فضا میتوان به کاربریهای فرهنگی، مذهبی، بهداشتی و غیره اشاره کرد. همچنین یافتهها بیانگر توزیع ناعادلانه تعدادی از فعالیتها و خدمات شهری در بین محلات مختلف شهر میباشد. درنهایت بررسی نحوه توزیع فضایی خدمات شهری نشان از تمایل کاربریهای اراضی شهر به سمت تمرکز و قطبی شدن در برخی نواحی شهر دارد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
زهره فنی؛ سامان حیدری سامان حیدری؛ پرویز آقایی
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 65-78
چکیده
مفهوم کیفیت زندگی شهری امروزه در سایه مکاتب رفاه و عدالت اجتماعی قوت گرفته و در ایران نیز از گذشته، مباحث و تلاشهای مختلفی در زمینه افزایش کیفیت زندگی شهری صورت پذیرفته است. از اینرو نویسندگان مقاله حاضر با استفاده از مباحث نظریهای و همچنین مهمترین شاخصهای مطرح شده در این خصوص، کیفیت زندگی ساکنان شهر قروه در استان کردستان ...
بیشتر
مفهوم کیفیت زندگی شهری امروزه در سایه مکاتب رفاه و عدالت اجتماعی قوت گرفته و در ایران نیز از گذشته، مباحث و تلاشهای مختلفی در زمینه افزایش کیفیت زندگی شهری صورت پذیرفته است. از اینرو نویسندگان مقاله حاضر با استفاده از مباحث نظریهای و همچنین مهمترین شاخصهای مطرح شده در این خصوص، کیفیت زندگی ساکنان شهر قروه در استان کردستان و تفاوت کیفیت زندگی زنان و مردان را سنجیدهاند .روش پژوهش بصورت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی میباشد. دادهها به دو صورت کتابخانهای و میدانی جمعآوری شده است. اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه با استفاده از نرمافزارSPSS تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که کیفیت زندگی ساکنان شهر قروه در سطح مطلوبی نیست و میانگین تمامی شاخص در مجموع کمتر از 3 میباشد. بیشترین میانگین مربوط به شاخص همسایگی با مقدار 2/3 و کمترین میانگین مربوط به شاخص اقتصادی با میانگین 99/1 است. همچنین نتایج به دست آمده از آزمون T دو نمونهای مستقل (003/ 0 Sig.= و 978/2- t =)،
گویای آن است که میانگینهای کیفیت زندگی زنان و مردان در شهر قروه تفاوت معناداری با هم داشته به گونهای که کیفیت زندگی مردان بهتر از زنان است. در نهایت پاسخ به سؤال سوم پژوهش نیز نشان داد که اشتغال نتوانسته است کیفیت زندگی زنان را ارتقاء دهد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
نفیسه مرصوصی؛ رحمت اله فرهودی؛ علی رضا لاجوردی
دوره 6، شماره 12 ، آذر 1394، ، صفحه 79-94
چکیده
کیفیت زندگی از مفاهیم جدیدی است که در ادبیات علمی استفاده میشود. در سالهای اخیر مطالعات بسیاری در مورد این مفهوم توسط محققان انجام شدهاست. هدف این تحقیق مطالعه کیفیت زندگی در شهرهای ایران است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات کمی و کیفی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که کیفیت زندگی در شهرهای مطالعه شده متفاوت ...
بیشتر
کیفیت زندگی از مفاهیم جدیدی است که در ادبیات علمی استفاده میشود. در سالهای اخیر مطالعات بسیاری در مورد این مفهوم توسط محققان انجام شدهاست. هدف این تحقیق مطالعه کیفیت زندگی در شهرهای ایران است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات کمی و کیفی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که کیفیت زندگی در شهرهای مطالعه شده متفاوت است. بهنظر میرسد دلیل تفاوت کیفیت زندگی در میان شهرهای مورد مطالعه را بتوان در غالب نظریههای قطب رشد، مرکز پیرامون، اقتصاد سیاسی، دولت و شهرنشینی جبرگرایی محیطی و پخش فضایی تحلیل نمود.
سنجش از دور
محمد بافقی زاده؛ شهناز آبیار؛ عبدالنبی شریفی
دوره 5، شماره 10 ، مهر 1393، ، صفحه 9-28
چکیده
در بسیاری از شهرهای بزرگ و متراکم، الگوی مکانی کاربری های آموزشی به دلایل مختلف مانند قرارگیری کاربری های مزاحمی چون کاربری های صنعتی، نظامی، مراکز پمپ بنزین، کاربری درمانی و .... از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نمی باشد که همین باعث افت کیفیت خدمات مدارس و تاثیر نامطلوب روحی و جسمی بر روی دانش آموزان دارد. بنابراین در تحقیق حاضر دبیرستان ...
بیشتر
در بسیاری از شهرهای بزرگ و متراکم، الگوی مکانی کاربری های آموزشی به دلایل مختلف مانند قرارگیری کاربری های مزاحمی چون کاربری های صنعتی، نظامی، مراکز پمپ بنزین، کاربری درمانی و .... از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نمی باشد که همین باعث افت کیفیت خدمات مدارس و تاثیر نامطلوب روحی و جسمی بر روی دانش آموزان دارد. بنابراین در تحقیق حاضر دبیرستان های منطقه 2 و 4 شهر اهواز به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است. متغیرهای مورد مطالعه تحقیق؛ کاربری اداری، مسکونی، تجاری، فرهنگی، ورزشی، فضای سبز، نظامی، مذهبی، ایستگاههای آتشنشانی، جایگاههای سوخترسانی، بهداشتی – درمانی ، صنعتی، خیابانهای اصلی و پایانه های مسافربری می باشد. به منظور وزن دهی و تعیین اندازه اثر متغیرهای مورد مطالعه در هدف نهایی تحقیق از مدل FDAHP استفاده شده است. به منظور تهیه لایه نهایی با استفاده از گزینه Raster Calculator و استفاده از عملگر جمع ، لایه ها به روش همپوشانی با یکدیگر تلفیق شده است. نتیجه نهایی تلفیق لایه نشان می دهد که بیشتر مدارس منطقه 2 در وضعیت نامناسب از نظر الگوی همجواری و سازگاری با سایر کاربری های همجوار می باشد. بنابراین الگوی توزیع فضایی دبیرستان های منطقه 2 مطلوب نمی باشد. الگوی توزیع فضایی دبیرستان ها در منطقه 4 نشان می دهد که بیشتر مدارس منطقه 4 در وضعیت مناسبی از لحاظ قرار گیری و همجواری با کاربری های ناسازگار و سازگار قرار دارد. بنابراین الگوی توزیع فضایی کاربری دبیرستان در منطقه 4 مطلوب می باشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مسعود تقوایی؛ مهدی آکوچکیان
دوره 5، شماره 10 ، مهر 1393، ، صفحه 45-66
چکیده
هدف از این مقاله بررسی و تحلیل نظام شهری استان آذربایجان غربی و نحوه پراکندگی جمعیت شهرهای این استان با استفاده از مدلها و تکنیکهای مناسب در زمینه تحلیل نظام شهری بر اساس داده های آماری در شش دوره و طی 60 سال گذشته می باشد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است و برای تحلیل کمی و کیفی داده های آماری از نرم افزارهای Excel و ArcGIS استفاده شده است. ...
بیشتر
هدف از این مقاله بررسی و تحلیل نظام شهری استان آذربایجان غربی و نحوه پراکندگی جمعیت شهرهای این استان با استفاده از مدلها و تکنیکهای مناسب در زمینه تحلیل نظام شهری بر اساس داده های آماری در شش دوره و طی 60 سال گذشته می باشد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است و برای تحلیل کمی و کیفی داده های آماری از نرم افزارهای Excel و ArcGIS استفاده شده است. بررسی های بعمل آمده در این پژوهش نشان می دهد، در سطوح مختلف شهری استان، ناهماهنگی وجود دارد. حل مشکل عدم تعادل در شبکه شهری استان با برنامه ریزی دقیق و متناسب با هر طبقه شهری و استفاده از روشهای مختلف بصورت مستمر و هماهنگ و اجرای فرصت برابر برای همه شهرهای استان و توزیع متعادل خدمات امکان پذیر است که در نتایج پژوهش به آن اشاره شده است.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
حجت صادقی؛ حمید سیروسی؛ حسین صادقی؛ معصومه فدایی
دوره 5، شماره 10 ، مهر 1393، ، صفحه 45-66
چکیده
در ارائه خدمات شهری، توجه به برخی اصول ازجمله اصول پدافند غیرعامل در ساختارها، سبب افزایش کارایی سیستم شهری در راستای ارائه خدمات بهتر به شهروندان و همچنین توسعه شهر پایدار میشود. بر طبق اهداف اصول پدافند غیرعامل که پیشگیری و کاهش مخاطرات طبیعی و انسانی است و همچنین قابلیتهای مهم GIS درزمینهٔ برنامهریزی و تصمیمگیری بهتر، این ...
بیشتر
در ارائه خدمات شهری، توجه به برخی اصول ازجمله اصول پدافند غیرعامل در ساختارها، سبب افزایش کارایی سیستم شهری در راستای ارائه خدمات بهتر به شهروندان و همچنین توسعه شهر پایدار میشود. بر طبق اهداف اصول پدافند غیرعامل که پیشگیری و کاهش مخاطرات طبیعی و انسانی است و همچنین قابلیتهای مهم GIS درزمینهٔ برنامهریزی و تصمیمگیری بهتر، این پژوهش به تحلیل فضایی-مکانی مراکز انتظامی در شهر بیرجند بر اساس اصول پدافند غیرعامل پرداخته است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی میباشد. روش جمعآوری دادهها به دو صورت کتابخانهای و مطالعات پیمایشی میباشد. تکنیک مورداستفاده در تحلیل، نیز فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، مبتنی بر نظر کارشناسان و مقایسه زوجی بین شاخصها، 17 معیار و گزینههای هر معیار در سیستم اطلاعات جغرافیایی است. نتایج نشان داد که بیش از 45.89 درصد از سطح شهر بر اساس اصول پدافند غیرعامل مناسب و بسیار مناسب میباشد. بهطورکلی وضعیت مکانی-فضایی مراکز انتظامی در شهر بیرجند تقریباً مطلوب است. بااینوجود برای افزایش کارکردی بهتر این مراکز، در برخی موارد نیاز به بازنگری و تغییرات میباشد.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
اکبر رحیمی
دوره 5، شماره 10 ، مهر 1393، ، صفحه 99-110
چکیده
تغییر کاربری اراضی فاکتور کلیدی پیشرفت بشری و توسعه محیط فیزیکی می باشد. مدل های تغییر کاربری اراضی کمک شایانی جهت شناخت و فهم سیستم های پیچیده داشته و اطلاعات با ارزشی از شکل و ماهیت ممکن در آینده کاربری ها را میسر میسازد. در این پژوهش برای ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در تبریز، از تصاویر ماهواره ای سالهای 1368 و 2005 استفاده شده است و ...
بیشتر
تغییر کاربری اراضی فاکتور کلیدی پیشرفت بشری و توسعه محیط فیزیکی می باشد. مدل های تغییر کاربری اراضی کمک شایانی جهت شناخت و فهم سیستم های پیچیده داشته و اطلاعات با ارزشی از شکل و ماهیت ممکن در آینده کاربری ها را میسر میسازد. در این پژوهش برای ارزیابی تغییرات کاربری اراضی در تبریز، از تصاویر ماهواره ای سالهای 1368 و 2005 استفاده شده است و برای مدلسازی این تغییرات در سال 1410، از پارامترهای موثر در توسعه شهر تبریز و از مدل LTM استفاده گردید. شهر تبریز در دهه های گذشته به شدت با تغییرات اراضی شهری مواجه بوده است که نتایج به دست آمده از بررسی تصاویر ماهواره ای برای سالهای 1368 و 1384 نشانگر تغییرات فزاینده کاربریها مخصوصا کشاورزی و فضاهای سبز به کاربری اراضی ساخته شده می باشد. با ادامه این روند، شهر تبریز با مسائل و مشکلات فراوان در آینده مواجه خواهد شد. بطوریکه نتایج حاصل از مدلسازی توسعه شهر تبریز برای سال 1410 در این پژوهش نشانگر این است که بیش از 90 درصد از محدوده شهر در افق پیش بینی به اراضی ساخته شده اختصاص خواهد یافت و تنها 10 درصد از محدوده شهر به کاربری فضای سبز اختصاص می یابد. پیش بینی توسعه در این تحقیق نشانگر این است که اراضی ساخته شده، 143 درصد افزایش خواهد یافت و اراضی کشاورزی و فضاهای سبز به ترتیب با 11603 و 1919 هکتار کاهش یافته و به ساخت و ساز اختصاص خواهد یافت.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
نفیسه مرصوصی؛ اسماعیل صفرعلی زاده؛ رباب حسین زاده
دوره 5، شماره 10 ، مهر 1393، ، صفحه 111-124
چکیده
رشد شتابان جمعیت شهرها منجر به بروز مشکلات و مسائل پیچیده، به ویژه وقوع انواع ناهنجاری های اجتماعی شده است. افزایش جرم و جنایت در شهر ها، امنیت و آسایش شهروندان را تهدید می کند. ساختار کالبدی شهرها در بروز جرایم تأثیر بسزایی دارند و توزیع فضایی متفاوت بزهکاری را در سطح شهرها پدید می آورد. در این میان خصیصه های جمعیت شناسی و اجتماعی – ...
بیشتر
رشد شتابان جمعیت شهرها منجر به بروز مشکلات و مسائل پیچیده، به ویژه وقوع انواع ناهنجاری های اجتماعی شده است. افزایش جرم و جنایت در شهر ها، امنیت و آسایش شهروندان را تهدید می کند. ساختار کالبدی شهرها در بروز جرایم تأثیر بسزایی دارند و توزیع فضایی متفاوت بزهکاری را در سطح شهرها پدید می آورد. در این میان خصیصه های جمعیت شناسی و اجتماعی – اقتصادی در مورد مکانی که بزهکاران و مجرمان در آن زندگی می کنند،یکی از عناصر اصلی اکولوژی (بوم شناسی) جرم است و دیگر عنصر اکولوژیکی مکانی است که جرم در آن اتفاق می افتد. توجه به CPTED (پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی) می تواند کمک شایانی به این امر نماید. این اصطلاح به تئوری طراحی مناسب و کاربری موثر از فضا و محیط ساخته شده، که منجر به کاهش فرصت های مجرمانه، ترس از جرم و بهبود کیفیت زندگی می شود، مربوط می شود. این تئوری تاکید دارد که با بهینه سازی فرصت های نظارت، تعریف مشخص و واضح از قلمرو، کنترل دسترسی ها و مواردی از این قبیل که به عنوان استراتژِیهای (CPTED) شناخته می شوند می توان مجرمان را از ارتکاب جرم دلسرد نمود. روش تحقیق این پژوهش توصیفی - تحلیلی می باشد و از پرسشنامه به عنوان ابزاری برای گردآوری اطلاعات در بین شهروندان بخش مرکزی اصفهان استفاده گردیده است.نتایج تحقیق حاکی از آن است که توجه به اصول و شاخص های طراحی بهینه محیط و مساعدت شهرداری می تواند در کاهش وقوع جرائم نقش بسزایی ایفا کند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
رضا مختاری؛ نفیسه مرصوصی؛ علی حسینی؛ محمد غلامی
دوره 5، شماره 9 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 29-44
چکیده
در میان انواع شهرها، شهرهای استخراجی دارای ویژگی های خاصی از جمله تمرکز بالای فعالیت های صنعتی و معدنی مرتبط با اکتشاف، استخراج، پالایش می باشد که می تواند مسئله ناپایداری را در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی در محیط شهری این نوع شهرها، به وجود آورده یا تشدید نماید. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل و ارزیابی ابعاد ...
بیشتر
در میان انواع شهرها، شهرهای استخراجی دارای ویژگی های خاصی از جمله تمرکز بالای فعالیت های صنعتی و معدنی مرتبط با اکتشاف، استخراج، پالایش می باشد که می تواند مسئله ناپایداری را در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و کالبدی در محیط شهری این نوع شهرها، به وجود آورده یا تشدید نماید. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل و ارزیابی ابعاد زیست محیطی و اقتصادی توسعه شهری پایدار در شهر عسلویه در جنوب ایران و در کناره شمالی خلیج فارس بوده و به لحاظ روش، رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از طریق بررسی های اسنادی، میدانی و تکمیل پرسشنامه جمع آوری شده و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و ارزش گذاری نماگرها با بهره گیری از طیف لیکرت، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحلیل پژوهش پس از انجام آزمون های آماری T استیودنت، ویلکاکسون و آزمون فریدمن، بیانگر آنست که فعالیت های استخراجی – معدنی در شهر ساحلی عسلویه نه تنها منجر به پایداری این شهر نشده است که به ناپایداری بیشتر آن نیز انجامیده است. در بعد پایداری زیست محیطی،مولفه کنترل آلودگی ها به عنوان یکی از مهم ترین پارامتر ها در مسئله وجود یا عدم وجود پایداری در سطح شهر عسلویه،دارای کمترین رتبه و امتیاز (05/1) در بین مولفه های این بعد می باشد. همچنین در بعد پایداری اقتصادی، مولفه های فعالیت و اشتغال(2.03) و سرمایه گذاری(1.41) در وضعیت مناسبی قرار ندارند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
سعید امان پور؛ رضا صالحی؛ غلام حسین حمیدی
دوره 5، شماره 9 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 45-56
چکیده
هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل میزان تعادل نظام شهری استان خوزستان در دهههای 65 تا 85 می باشد. جامعه آماری آن را جمعیت نقاط شهری استان خوزستان در دوره های 85 تا 1365 تشکیل میدهد. داده های بدست آمده از آمارنامه های مرکز آمار و سالنامه های سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ابتدا در محیط های Excel و Spss وارد شده، سپس با استفاده از روش های شاخص تمرکز ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل میزان تعادل نظام شهری استان خوزستان در دهههای 65 تا 85 می باشد. جامعه آماری آن را جمعیت نقاط شهری استان خوزستان در دوره های 85 تا 1365 تشکیل میدهد. داده های بدست آمده از آمارنامه های مرکز آمار و سالنامه های سرشماری عمومی نفوس و مسکن، ابتدا در محیط های Excel و Spss وارد شده، سپس با استفاده از روش های شاخص تمرکز شهری(مهتا)، مدل رتبه - اندازه، ضریب آنتروپی و ضریب تغییرات مورد مطالعه قرار گرفته اند. این تحقیق از نوع نظری و روش انجام آن پیمایشی- تحلیلی میباشد. داده های مورد نیاز این پژوهش از آمارنامهها و تحلیل وبسایتهای مربوط به مرکز آمار ایران و سرشماری عمومی نفوس و مسکن نقاط شهری استان خوزستان جمع آوری گردید است. از جمله نتایج این پژوهش می توان به این موارد اشاره نمود: فقدان تعادل در سسله مراتب شهری هنوز یکی از مشخصه های بارز نظام شهری استان خوزستان است. به علت وجود نخست شهر اهواز، سلسله مراتب شهری استان از قانون رتبه- اندازه تبعیت نکرده و ناهمخوانی، عدم تعادل و گسیختگی در نظام شهری آن مشهود می باشد. جهت رسیدن به نظام شهری متعادل، به سیاستگذاری و برنامه ریزی در جهت ایجاد نظامی توسعه یافته، متشکل از شهرهای کوچک و میانی در چارچوب راهبردهای ملی شهرنشینی که بتوانند یکپارچگی و انسجام فضایی سرزمین را به دنبال داشته باشد، نیاز می باشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
سمیرا مرادی مفرد؛ اکبر حسین زاده؛ مهدی چراغی
دوره 5، شماره 9 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 71-82
چکیده
با آغاز قرن بیست و یکم، نقش و جایگاه فناوری نوین از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند دستیابی به توسعه بیش از گذشته هویدا شده است. توسعه چشمگیر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و گسترش اینترنت از یک سو و نیاز مدیریت شهری به ایدههای نو در اداره شهرها و ضرورت ارتقاء مشارکت شهروندان از سوی دیگر، ما را در برابر دروازههای شهرهای ...
بیشتر
با آغاز قرن بیست و یکم، نقش و جایگاه فناوری نوین از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند دستیابی به توسعه بیش از گذشته هویدا شده است. توسعه چشمگیر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و گسترش اینترنت از یک سو و نیاز مدیریت شهری به ایدههای نو در اداره شهرها و ضرورت ارتقاء مشارکت شهروندان از سوی دیگر، ما را در برابر دروازههای شهرهای الکترونیک قرار داده است. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش پایهای در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع ایفا کرده است. رسانه ها عملا در توسعه پایدار جوامع نقش بسیار مهمی برعهده دارند و به عنوان نیروی محرکه در رشد و توسعه فرهنگی جامعه، عامل مهمی به شمار می آیند. مسئلهای که امروزه وجود دارد، این است که آیا این نواحی در ابعاد مختلف انسانی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زمینههای مناسب برای توسعه این فناوریها را دارا میباشند؟ و آیا فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه پایدار شهری تأثیر گذار بوده است؟ روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای و میدانیاست. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمارهای توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون بین ویژگیهای فردی خانوارهای پاسخ دهنده و تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباط معنادار و مستقیمی وجود دارد، در ادامه نیز براساس آزمون فریدمن، بین میانگین شاخصهای مورد مطالعه جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات تفاوت معناداری وجود دارد. در این میان بیشترین میانگین رتبهای مربوط به شاخصهای انسانی و کمترین آن مربوط زیرساختهای اقتصادی توسعه پایدار میباشد.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
رضا ویسی؛ سید علی حسینی؛ دلاور معصومی؛ مریم محمدی
دوره 5، شماره 9 ، اردیبهشت 1393، ، صفحه 97-109
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی توزیع فضایی وتعیین مکانهای بهینه جهت احداث مجتمعهای آب درمانی شهر سرعین و با مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفته است. بیشک توجه به نحوۀ توزیع فضایی این مجتمعها و رعایت معیارها و استانداردهای مکانیابی در جانمایی آنها میتواند شهر سرعین را به یکی از قطبهای مهم توریستی تبدیل نموده و رضایت خاطر گردشگران ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف بررسی توزیع فضایی وتعیین مکانهای بهینه جهت احداث مجتمعهای آب درمانی شهر سرعین و با مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفته است. بیشک توجه به نحوۀ توزیع فضایی این مجتمعها و رعایت معیارها و استانداردهای مکانیابی در جانمایی آنها میتواند شهر سرعین را به یکی از قطبهای مهم توریستی تبدیل نموده و رضایت خاطر گردشگران را جلب نماید. در این پژوهش برای رسیدن به هدف مذکور، از معیارهای مانند، کاربریهای سازگار با مجتمعهای آب درمانی، دسترسی به معابر شهری، نزدیکی به مراکز مسکونی و فاصله مناسب از مراکز صنعتی و کارگاهی و ارتفاع و شیب استفاده شده است. یافتههای تحقیق حاصل از خروجی مدل (AHP) نشان میدهد که بیشترین اراضی مناسب جهت احداث مجتمعهای آب درمانی، خارج از بافت مسکونی و در ضلع جنوب و جنوب شرق شهر قرار دارد. همچنین مشخص شد که از محدوده 7/1111 هکتاری مورد بررسی قرار گرفته، 154 هکتار جزء اراضی خوب و خیلیخوب، 7/176 هکتار جزء اراضی متوسط و 1/781 هکتار شامل اراضی ضعیف و خیلی ضعیف جهت احداث مجتمعهای آب درمانی است، و در نهایت با توجه به نقشه نهایی ارزشگذاری اراضی، 3 پهنه که هم در طبقه اراضی خیلیخوب و خوب بوده و هم جزء اراضی بایر بوده و نیز با رعایت حریم مناسب از مراکزآبدرمانی فعلی، جهت احداث مجتمعهای آبدرمانی پیشنهاد گردید. این سه پهنه پیشنهادی می توانند به عنوان زونهای تفریحی ورزشی، گردشگری و درمانی و به صورت مختلط مورد بهره برداری قرار گیرند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی خوشاب؛ محمد رحیم رهنماء
دوره 4، شماره 8 ، مهر 1392، ، صفحه 9-26
چکیده
بررسیها در حوزه اقتصادی- اجتماعی نشان میدهد، فرسودگی بافتهای شهری علاوه بر موضوع کالبدی یک فرآیند اقتصادی و اجتماعی نیز هست. وجود 64000 هکتار بافت فرسوده در کشور نوسازی و بهسازی این بافتها، مدیریت شهری را به چالش کشانده است. امروزه برنامهریزان شهری به دنبال شناسایی بافتهای هستند، که در زمینههای اجتماعی و کالبدی در اولویت ...
بیشتر
بررسیها در حوزه اقتصادی- اجتماعی نشان میدهد، فرسودگی بافتهای شهری علاوه بر موضوع کالبدی یک فرآیند اقتصادی و اجتماعی نیز هست. وجود 64000 هکتار بافت فرسوده در کشور نوسازی و بهسازی این بافتها، مدیریت شهری را به چالش کشانده است. امروزه برنامهریزان شهری به دنبال شناسایی بافتهای هستند، که در زمینههای اجتماعی و کالبدی در اولویت نوسازی و بهسازی قرار دارند. این مقاله سعی دارد به شناسایی و اولویت-بندی شاخصهای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و جمعیتی در حوزههای 12 گانه بافت فرسوده شهر جیرفت با 204 هکتار بافت مصوب بپردازد. شیوه تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر روشهای کتابخانهی، میدانی و پرسشنامهایست، به منظور اولویتبندی شاخصهای مندرج و تعین ضریبشان 20 پرسشنامه تدوین و در اختیار کارشناسان سازمان عمران و بهسازی کرمان قرار گرفت، سپس با مشورت و همکاری شهرداری جیرفت، 100پرسشنامه در جهت تکمیل شاخصهای اقتصادی و اجتماعی در اختیار سرپرستان اصیل خانوارهای بافت توزیع شد. برای تحلیل دادهها از نرم افزار مدل ارزیابی چند معیاره AHP و نرم افزارGis استفاده شده است. نتایج این تحقیق در اولویتبندی شاخصها از طریق نرم افزار Expert choice نشان میدهد، شاخص کالبدی با 0.502 امتیاز بعنوان شاخص اول در حوزه مداخله بافت شناخته شد و سپس شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و جمعیتی با ضریب امتیاز 0.252 و 0.143 و در نهایت 0.102 در رتبه های بعد قرار گرفتند، سپس با ضریب شاخصها در رتبههای به دست آمده، حوزههای شمارهی 6،9،10 دارای بدترین شرایط بهسازی و نوسازی و حوزههای شماره 4 و 3، 1 دارای شرایط به نسبت بهتری در بافت فرسودهی تعیین شدند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
نادر زالی؛ علی مهدی؛ علی طورانی؛ معصومه مهدیان بهنمیری
دوره 4، شماره 8 ، مهر 1392، ، صفحه 27-44
چکیده
امروزه یکی از ارکان اساسی برنامه¬ریزی شهری، توجه به مشارکت آگاهانه و فعالانه شهروندان در تمامی ابعاد توسعه می¬باشد؛ بنابراین آنچه که در حال حاضر ضرورت انکارناپذیری برای مدیریت¬شهری است، لزوم تغییر در جهت استفاده از رویکردهای مشارکتی و جلب رضایت شهروندان می¬باشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی عملکرد مدیریت¬شهری ...
بیشتر
امروزه یکی از ارکان اساسی برنامه¬ریزی شهری، توجه به مشارکت آگاهانه و فعالانه شهروندان در تمامی ابعاد توسعه می¬باشد؛ بنابراین آنچه که در حال حاضر ضرورت انکارناپذیری برای مدیریت¬شهری است، لزوم تغییر در جهت استفاده از رویکردهای مشارکتی و جلب رضایت شهروندان می¬باشد. در این راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی عملکرد مدیریت¬شهری از منظر مشارکت و رضایتمندی شهروندی به مطالعه شهر مهاباد پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع ماهیت کاربردی بوده و روش تحقیق آن نیز توصیفی- تحلیلی می¬باشد. بر این اساس، پس از بررسی مفاهیم و مبانی مرتبط با موضوع پژوهش، جهت گردآوری اطلاعات از روش مطالعة میدانی استفاده شد. نتایج این تحقیق نیز که پس از آنالیز 384پرسشنامة توزیعی میان شهروندانی که به نحوی با شهرداری و عملکرد آنها در ارتباط بودند، نشان¬دهنده تمایل بسیار بالای شهروندان به مشارکت در مدیریت¬شهری است؛ هرچند بررسی¬ها نشان می¬دهد سابقه مشارکت مردم در زمینه مدیریت¬شهری چندان چشمگیر نبوده و بیشتر در زمینه مشارکت¬های فیزیکی بوده است، اما با این وجود، نتایج حاصل از آزمون همبستگی اسپرمن گویای وجود رابطه مستقیم و معناداری آماری بین میزان مشارکت شهروندان در مدیریت¬شهری و میزان رضایت¬مندی آنان می¬باشد. همچنین این تحقیق نتیجه¬گیری می¬کند که عوامل موثر بر میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری در چهار بعد فردی، اقتصادی، اجتماعی و مدیرتی قابل تقسیم¬بندی است که در این میان تاثیرگذارترین شاخص در بعد فردی سلامت جسمی و روحی شهروندان، در بعد اجتماعی تعلق مکانی، در بعد اقتصادی سودآور بودن فعالیت مشارکتی و در نهایت در بعد مدیریتی اعتماد نهادی(اعتماد دوسویه بین مردم و مدیریت¬شهری) می¬باشد.
نظام سکونتگاهی و مسکن
مژگان میرزایی؛ مرجان محمد زاده
دوره 4، شماره 8 ، مهر 1392، ، صفحه 67-80
چکیده
موضوع فضای شهری از جمله مباحث پرجاذبهای است که بسیاری از اندیشمندان مسایل شهری به آن توجه داشته و اهمیت آن را اساسا به جهت رابطهای میدانند که آن با راهبردهای اجتماعی، پالایش ساخت اجتماعی، تولید کیفیت انسانی- عاطفی در جامعه، بیان زندگی فعال مردم، فعالیت سیاسی، زندگی سالم شهری و مانند آن دارد. در این پژوهش به بررسی ارتباط بین تحصیلات، ...
بیشتر
موضوع فضای شهری از جمله مباحث پرجاذبهای است که بسیاری از اندیشمندان مسایل شهری به آن توجه داشته و اهمیت آن را اساسا به جهت رابطهای میدانند که آن با راهبردهای اجتماعی، پالایش ساخت اجتماعی، تولید کیفیت انسانی- عاطفی در جامعه، بیان زندگی فعال مردم، فعالیت سیاسی، زندگی سالم شهری و مانند آن دارد. در این پژوهش به بررسی ارتباط بین تحصیلات، جنسها و محدودههای سنی مختلف شهروندان گرگانی با هر یک از عوامل موثر در رضایتمندی شهروندان از خیابان 5 آذر شهرستان گرگان با استفاده از نرم افزار SPSS پرداخته شد. نتایج یافتهها حاکی از آن است که بین محدودههای سنی با عواملی همچون کانالها، جویها و کنترل آبهای روان، تردد وسایل نقلیه، ایستگاه اتوبوس و فضاهای بازی برای کودکان و بزرگسالان ارتباط معنیداری وجود دارد که این معنی داری در محدوده سنی کمتر از 18 سال بیشتر به چشم میخورد. هم چنین در بررسی ارتباط بین تحصیلات و هر یک از عوامل موثر در رضایتمندی نیز مشخص شد که فقط بین سطح تحصیلات با جنس کفپوش پیاده رو و بین جنسهای مختلف با فاکتورهای کانالها، جویها و کنترل آبهای روان ارتباط معنی-داری وجود دارد. جهت تعیین بااهمیتترین و کم اهمیتترین عوامل موثر بر رضایتمندی شهروندان از آزمون Friedman استفاده گردید. نتایج این پژوهش سبب میشود که نیازمندیهای شهروندان به تفکیک سن، جنس و سطح تحصیلات شناسایی شده و برنامه ریزان و طراحان شهری را در برنامه-ریزی دقیقتر و طراحی بهتر و مناسبتر برای افزایش رضایتمندی شهروندان یاری رساند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
اکبر کیانی؛ غریب فاضل نیا؛ فرضعلی سالاری سردری
دوره 4، شماره 8 ، مهر 1392، ، صفحه 81-100
چکیده
امروزه مدیریت عامل اصلی و تعیین کننده موفقیت هر سازمان و تشکیلاتی شناخته می شود و هدف آن سیاست گذاری و اجرای برنامه ها است. شهرها نیز به عنوان یک سیستم و نظام اجتماعی پیچیده و متنوع نیازمند به مدیریت سازمان یافتهای (مدیریت شهری) برای تعیین و دستیابی به اهداف و هماهنگی فعالیت ها و... در ابعاد و عرصه های مختلف توسعه پایدار شهری هستند. ...
بیشتر
امروزه مدیریت عامل اصلی و تعیین کننده موفقیت هر سازمان و تشکیلاتی شناخته می شود و هدف آن سیاست گذاری و اجرای برنامه ها است. شهرها نیز به عنوان یک سیستم و نظام اجتماعی پیچیده و متنوع نیازمند به مدیریت سازمان یافتهای (مدیریت شهری) برای تعیین و دستیابی به اهداف و هماهنگی فعالیت ها و... در ابعاد و عرصه های مختلف توسعه پایدار شهری هستند. در این مقاله ضمن شناخت و بررسی چگونگی، سیر تحولات سطوح مدیریتی شهری ایران در ادوار مختلف، و بیان وضعیت موجود، نقاط قوت و ضعف آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و با استفاده از روش های توصیفی (مطالعات کتابخانه ای)، تحلیل داده های ثانویه (اسنادی) و تکنیک تحلیل محتوا به بررسی و مقایسه تطبیقی میان رویکرد مدیریت سنتی و جدید شهری پرداخته شده است. در پایان پیشنهاد هایی برای کارآمد سازی مدیریت شهری در راستای توسعه و مدیریت شهری غیر متمرکز در ایران با توجه به چالش ها و چشم اندازهای مدیریت نوین شهری در شهرها (مدیریت الکترونیکی و هوشمند، دانشمحور، درونزا و ...) مطرح گردیده است.
نظام سکونتگاهی و مسکن
اتنا عسگری؛ بهاره میرزاخانی
دوره 4، شماره 8 ، مهر 1392، ، صفحه 101-112
چکیده
توسعه روزافزون مناطق شهری و افزایش بیرویهی جمعیت در آنها، باعث تولید انواع زبالههای شهری شده است. امروزه چگونگی دفع و معدومسازی این زبالهها، به یکی از دغدغههای محیط زیست شهری و توسعه پایدار تبدیل گردیده است. از طرف دیگر، مشکل یافتن یک محل دفن مناسب به علت وجود عوامل و پارامترهای متعدد دخیل در این امر، همواره از جمله مسایل ...
بیشتر
توسعه روزافزون مناطق شهری و افزایش بیرویهی جمعیت در آنها، باعث تولید انواع زبالههای شهری شده است. امروزه چگونگی دفع و معدومسازی این زبالهها، به یکی از دغدغههای محیط زیست شهری و توسعه پایدار تبدیل گردیده است. از طرف دیگر، مشکل یافتن یک محل دفن مناسب به علت وجود عوامل و پارامترهای متعدد دخیل در این امر، همواره از جمله مسایل پیچیده، پرهزینه و وقتگیر بوده است . این تحقیق با هدف تعیین مکان مناسب دفن پسماند شهری شهر محلات با استفاده از قابلیت های ابزار GIS و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اجرا شده است.در این مطالعه، شاخص های مختلف از قبیل فاصله از آبراهه، فاصله ازگسل، درصد شیب، نوع کاربری زمین و فاصله از راه اصلی که در مکانیابی دفن زباله مفید می-باشند، در محدوده شهرستان محلات در نظر گرفته شد. سپس جهت مقایسه زوجی معیارها و پارامترهای مربوط از دانش 100 نفر از کارشناسان در حوزه های مختلف؛ اعم از سازمان های محیط زیست، فرمانداری، منابع طبیعی و شهرداری شهرستان محلات در قالب پرسشنامه استفاده گردید. بعد از محاسبه و اعمال وزن های نهایی برروی هریک از لایهها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، مدل سازی به صورت فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام گرفت. در نهایت پهنه های مناسب دفن زباله شهر محلات بر اساس قابلیت استقرار مکان در قالب 5 طبقه از بسیار مناسب تا بسیار نامناسب شناسایی و با مشاهدات میدانی تطبیق داده شد و جهت جنوب شرقی شهر محلات مناسب ترین پهنه جهت دفن پسماندهای شهری برآورد شد.