بررسی جاذبه‌های بوم‌شناسی مناطق حفاظت شده اطراف تهران با تأکید بر ظرفیت تحمل گردشگری، نمونه موردی: ورجین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

رشد سریع صنعت گردشگری و اولویت دادن به منافع اقتصادی در مناطق حفاظت شدة اطراف تهران، اصول توسعه پایدار را به زیر پا نهاده و فشار روزافزونی را بر محیط‌ زیست به دنبال دارد ازاین‌رو به‌منظور کاهش این فشار، محاسبه ظرفیت برد مناطق گردشگری به‌عنوان راهکار کلیدی توصیه می‌شود. هدف اصلی در این پژوهش تعیین ظرفیت برد گردشگری در منطقه حفاظت شده ورجین به جهت نزدیکی به پایتخت و با برخورداری از طبیعت کم‌نظیر از جاذبه‌های بوم‌شناسی است. روش انجام پژوهش در پژوهش حاضر، پیمایشی و از نوع توصیفی -تحلیلی است. داده‌های مورد نظر از طریق مصاحبه با محیط بانان، آمار آب و هوایی از ایستگاه سینوپتیک لواسان و با بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS جهت نمایش موقعیت و توپوگرافی منطقه جمع‌آوری شد. تعیین ظرفیت برد، با روش TCC به‌‌عنوان ابزار کمی در سه سطح فیزیکی، واقعی ‌و مؤثر محاسبه گردید. جهت تعیین ظرفیت برد گسترده، جاذبه‌های بومشناسی، نظیر بازدید از حیات ‌وحش، منابع آب و همچنین کوهنوردی انتخاب و ظرفیت برد جاذبه‌های طبیعی مورد نظر بر اساس (نفر/هکتار/روز) تعیین و سپس با استاندارد جهانی Baud-Bovy مقایسه گردیدند. برآورد ظرفیت‌های برد مؤثر در هر سه‌ جاذبه گردشگری مشخص کرد که محاسبات انجام شده، کم‌تر از 5 نفر در هر هکتار بوده و با استاندارد جهانی مرتبط با طبیعت (بادباوی و لاوسون) مطابقت دارد. نتایج حاصل از پژوهش مذکور بیانگر ظرفیت برد مناسب جهت توریسم گسترده و جذب گردشگر در منطقه حفاظت‌ شده ورجین می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of ecological attractions of protected areas around Tehran with emphasis on tourism carrying capacity (Case study: Varjin)

نویسنده [English]

  • Sahar Tabibian
Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Iran.
چکیده [English]

The rapid growth of the tourism industry and the prioritization of economic benefits in protected areas around Tehran have disturbed the principles of sustainable development and leads to increasing pressure on the environment. So calculating the carrying capacity of tourist areas is recommended as a key solution. The main purpose is to determine the tourism carrying capacity in the Varjin Protected Area due to its proximity to the capital and with its unique nature and ecological attractions. The research method is survey and descriptive-analytical. The data were collected through interviews with environment guard, climatic statistics from the Lavasan synoptic station, and using GIS software. The carrying capacity was calculated by TCC as a quantitative tool, in three levels: physical, real and effective. To determine the wide range capacity, ecological attractions such as wildlife visits, water resources and mountaineering were selected and their carrying capacity were determined on the basis of (person / hectare / day) and then compared with the Baud-Bovy international standard. Based on the results, estimation of effective range capacities in all three tourist attractions indicated that the computations were less than 5 people per hectare. Hence, it complies with the world standard. The results of the study indicate the appropriate range capacity for widespread tourism and tourist attraction in the Virgin Protected Area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecological Attractions
  • Protected Areas
  • Carrying Capacity
  • Tourism
  • Tehran
Balmford, A., Green, J. M., Anderson, M., Beresford, J., Huang, C., Naidoo, R., ... & Manica, A. (2015). Walk on the wild side: estimating the gl`obal magnitude of visits to protected areas. PLoS biology, 13(2), e1002074.‏
Baud-Bovy, M., & Lawson, F. (1998). Tourism and recreation: handbook of planning and design. Butterworth-Heinemann Ltd.‏
Bertzky, B., Corrigan, C., Kernsey, J., Kenney, S., Ravilious, C., & Burgess, N. (2012). Protected planet report: tracking progress towards global targets for protected areas IUCN. Gland, Switzerland, and UNEP-WCMW, Cambridge.‏
Buckley, R. (1999). An ecological perspective on carrying capacity. Annals of Tourism Research, 26(3), 705-708.‏
Ceballos-Lascurain, H. (1996). Tourism, ecotourism, and protected areas: The state of nature-based tourism around the world and guidelines for its development. Iucn.‏
Chand, N. N. (2020). Ecotourism in New Zealand: A Catalyst for Sustainable Development. Auckland University of Technology.
Dearlove, P., & Molinaro, J. (2004). Assessing a Lake’s Recreational Carrying Capacity. North American LakeLine, 24(2), 22-26.
Department of Environment, https://Tehran.doe.ir(In Persian)
Dorbeiki, M., Bahmanpour, H., Amir Maf, A. (2012). Ecotourism Management in Mountainous Areas. Journal of Environmental Management And Planing, 2(4), 55-68. (In Persian)
Duarte, P., Meneses, R., Hawkins, A. J. S., Zhu, M., Fang, J., & Grant, J. (2003). Mathematical modelling to assess the carrying capacity for multi-species culture within coastal waters. Ecological Modelling168(1-2), 109-143.‏
Dudley, Nigel (2008), Guidelines for Applying Protected Area Management Categories, IUCN: 1-30.
Earth watchers Center (2021). https://www.earthwatchers.org(In Persian)
‎Ghadime, M., Malekian,M., & Sufianian, A.R. (2016). Assessing the capacity of Garakhod protected area for extensive and focused tourism(Scientific article of the Ministry of Science). Geography and Territorial Spatial Arrangement (GTSA), 6(18), 53-68. (In Persian)
Han, J. (2018). Carrying Capacity of low carbon Tourism Enviroment in Coastal Areas from the perspective of Ecological Ffficiency. Journal of Coastal Research, 83(sp1),199-203.
Hasanpour., M., Ahmadi, Z., & Elyasi, H. (2011). Tourism Carrying Capacity Determination for Desert Regions of Iran Case studies: Shahdad, Maranjab-Band e Rig , and Mesr-Farahzad. Tourism Management Studies, 5(14), 177-197. (In Persian)
Jangra, R., & Kaushik, S.P. (2021). Estimating Carrying Capacity in a High Mountainous Tourist Area: A Destination Conservation Strategy, Global Geographical Heritage, Geoparks and Geotourism, Advances in Geographical and Environmental Sciences, Springer.
Jozi, S.A., Rezaian, S., & Aghamiri, K. (2012). Evaluation of Environmental Capability of Varjin Protected area for Implementation of Tourism by Using Spatial Multi Criteria Evaluation Method (SMCEM). Journal of Environmental Science and Technology (JEST), 14(1), 83-96. (In Persian)
Laksperianti, A.P., Ekayani, M., & Sunkar, A. (2020). Carrying Capacity Assessment of Cibeureum Waterfall Tourism In Gunung Gede Pangrango National Park. Journal of Media Konservasi, 25(3), 203-211.
Leung, Y. F., Spenceley, A., Hvenegaard, G., Buckley, R., & Groves, C. (2018). Tourism and visitor management in protected areas: Guidelines for sustainability Vol. 27. Gland, Switzerland: IUCN.‏
Maggi, E., & Fredella, F. L. (2010). The carrying capacity of a tourist destination. The case of a coastal Italian city.‏
Mahalati, S. (2011). An introduction to tourism, Shahid Beheshti University Publications. (In Persian)
Mansouri, A. (2008). Tourism and Sustainable Development. Roshd Geography Education, 18(63), 36-41. (In Persian)
Marsiglio, S. (2018). On the implications of tourism specialization and structural change in tourism destinations. Tourism Economics, 24(8), 945-962.‏
Martire, S., Castellani, V., & Sala, S. (2015). Carrying capacity assessment of forest resources: Enhancing environmental sustainability in energy production at local scale. Resources, Conservation and Recycling, 94, 11-20.‏
McCool, S. F., Clark, R. N., & Stankey, G. H. (2007). An assessment of frameworks useful for public land recreation planning. USDA Forest Service. Pacific Northwest Research Station, General Technical Report PNW-GTR-705, Portland, OR.‏
Moharramnejad, N., Rahnamai, M. T., & Dorbeiki, M. (2017). Application of a'wot method in strategic management of sustainable tourism in a national park. Environmental Engineering & Management Journal (EEMJ)16(2), ‏471-480.
Mowforth, M., & Munt, I. (2016). Hosts’ and Destinations: for What we are About to Receive. Tourism and Sustainability: Development, Globalisation and New Tourism in the 3rd World.‏
Naharli, D., & Rezaei, S. (2012). Investigation and introduction of the range capacity of a resort. Environmental Quarterly , 28(1), 101-112. (In Persian)
Panagiotopoulou, V. (2020). Tourism marketing the role of the internet. Tourism destination: Greece.‏
Papageorgiou, K., & Brotherton, I. (1999). A management planning framework based on ecological, perceptual and economic carrying capacity: the case study of Vikos-Aoos National Park, Greece. Journal of Environmental management56(4), 271-284.‏
Phillips, A. (2004). The history of the international system of protected area management categories. Parks, 14(3), 4-14.‏
Possiel, W. J. Saunier, R. E. Meganck, R. A. (1995), Chapter 2 — in-situ conservation of biodiversity R.E. Saunier, R.A. Meganck (Eds.), Conservation of Biodiversity and the New Regional Planning, Organization of American States and the IUCN — the World Conservation Union, Department of Regional Development and Environment Executive Secretariat for Economic and Social Affairs General Secretariat, Organization of American States: 1-150.
Pourahmad, A., Mirzaei Qala, F., Oruji, H., Alizadeh, M. (2012). Investigating and determining the carrying capacity tourism in Qeshm Island for the sustainable development of tourism, Persian Gulf National Conference, 8th, Academic Jihad, Tarbiat Moalem University. (In Persian)
Pulselli, F., & Cosciema, L. (2014). Earth Carrying Capacity. Journal of Encyclopedia of Quality of Life and Well-Bing Research.
Rezaei, P., & Ghahramanee, N. (2015). Evaluating Carrying Capacity in Land-Use Planning of Tourism Complexes. Tourism Management Studies is an open-access, 10(31), 91-109. (In Persian)
Rezvani, M.R., Badri, S.A., Sepahvand, F., Akbarian Roonizi, S. R. (2012). The effects of second home tourism on improving life quality of rural residents (Case: Roudbar-e Qasran District Shemiranat County). Journal Urban - Regional Studies and Research, 4(13), 23-40. (In Persian)
Richards, G. (2018). Cultural tourism: A review of recent research and trends. Journal of Hospitality and Tourism Management36, 12-21.‏
Sadeghi Chardeh, S., Eskandrenejad, I., & Dehdar Dargahi, M. (2014). Determining the Tourism Carrying Capacity of nature tourism in mountainous regions of Iran, Case Study: Sibchal, Khaskhani and Aghouzi. Geographical Journal of Tourism Space, 4(14), 83 -96. (In Persian)
Sari, C. P., & Rahayu, S. (2018). Carrying capacity of Gancik Hill top for ecotourism development in Boyolali district. In E3S Web of Conferences, Vol. 73. EDP Sciences.‏
Saveriades, A. (2000). Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus. Tourism management, 21(2), 147-156.‏
Sayan, S., Williams, A. T., Johnson, D. E., & Ünal, Ö. (2011). A pilot study for sustainable tourism in the coastal zone of Antalya, Turkey: tourists, turtles or both?. Journal of Coastal Research, 1806-1810.‏
Sheikh, A. Jafari , A. Jafari, A. Setoodeh, (2013). Estimating Recreational Carrying Capacity of Gheisary Protected Area in Chaharmahal & Bakhtiari Province, Iranian Journal of Applied Ecology, 2(5), 51-64. (In Persian)
Simón, F. J. G., Narangajavana, Y., & Marques, D. P. (2004). Carrying capacity in the tourism industry: a case study of Hengistbury Head. Tourism management, 25(2), 275-283.‏
Spenceley, A., & Snyman, S. (2017). Protected area tourism: Progress, innovation and sustainability. Tourism and Hospitality Research, 17(1), 3-7.‏
Statistical Yearbook of Tehran City. (2018). Atmospheric Conditions of Meteorological Synoptic Stations of Tehran City. https:// tmicto.tehran.ir (In Persian)
Tabibian, M., Sotoudeh, A., Shayesteh, K., & Chalabianlou, R. (2016). An Investigation of the Concepts and Methods of Quantitative Carrying Capacity Analysis, A Case of Strategic Planning for Tourism Development in Hamedan Abbassabad-Ghanjnameh Valley. Honar-HA-YE-Ziba, 29 17-28. (In Persian)
Tabibian, S., & Kamilian, L. (2021). Evaluation of Tourism capacity Varjin Protected area. Msc Thesis, Department of Agriculture and Natural Resources, Faculty of Engineering, Payam Noor University. (In Persian)
Varamesh, S., & Heidarinia, S. (2018). The Effects of Ecotourism Development on Local Communities and the Protection of Natural Resources. 1Th International Conference and 4th National Conference on Protection of Natural Resources and Environment. Mohaghegh Ardabili University. https://civilica.com/doc/961363(In Persian)
Wang, J., Guo, Z., Cai, J., Liu, H., & Luo, Q. (2022). Post-tourism in the usual environment: From the perspective of unusual mood. Tourism Management, 89, 104452.‏
Yekom Consulting Engineers Company. (2004). Study and Preparation of Virgin Master Plan, volume 10, Flora (vegetation), 7-13. (In Persian)
پوراحمد، احمد؛ میرزایی قلعه، فرزاد؛ اروجی، حسن و علیزاده، محمد (1391). بررسی و تعیین ظرفیت تحمل گردشگری در جزیره قشم به‌منظور توسعه پایدار گردشگری، همایش ملی خلیج‌فارس، دوره 8، جهاد دانشگاهی، دانشگاه تربیت‌معلم
جوزی، سید علی؛ رضایان، سحر و آقامیری، کاوه (1391). ارزیابی توان محیط‌ زیستی منطقه حفاظت شده ورجین به‌منظور استقرار کاربری گردشگری با استفاده از روش ارزیابی چند معیاره مکانی (MSCEM). علوم و تکنولوژی محیط‌ زیست، 14(1)، 83-96.
حسن‌پور، محمود؛ احمدی، زینب و الیاسی، حسن (1389). تعیین ظرفیت پذیرش گردشگری در مناطق کویری و بیابانی ایران نمونه موردی شهداد، مرنجاب-بندر ریگ و مصر –فرحزاد. نشریه مطالعات مدیریت گردشگری (مطالعات جهانگردی)، 5(14)، 177-197.
دُربیکی، مزدک؛ بهمن‌پور، هومن و مافی، امیر (1391). مدیریت محیط‌ زیستی اکوتوریسم در مناطق کوهستانی. فصلنامه برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‏زیست، 2(4)، 55-68.
رضایی، پژمان و قهرمانی، نسرین (1394). ارزیابی ظرفیت برد در تعیین کاربری‌های مجموعه‌های گردشگری. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 10(31)، 91-109.
رضوانی، محمدرضا؛ بدری، سید علی؛ سپهوند، فرخنده و اکبریان روییزی، سعیدرضا (1391). گردشگری خانه‌های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعه موردی: بخش رودبار قصران، شهرستان شمیرانات). مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 4(13)، 23-40.
سازمان حفاظت محیط‌ زیست تهران https://Tehran.doe.ir
سالنامه آماری شهر تهران (1398). وضع جوی ایستگاه‌های سینوپتیک هواشناسی شهر تهران.tmicto.tehran.ir https://
شرکت مهندسین مشاور یکم، (1383)، مطالعه و تهیه طرح جامع ورجین، جلد 10، فلور (پوشش گیاهی)، 13-7.
شیخ، آرمان، جعفری، علی، یارعلی، نبی اله، ستوده، احد (1391)، ارزیابی ظرفیت برد گردشگری منطقه حفاظت شده قیصری در استان چهارمحال و بختیاری، بوم‌شناسی کاربردی، سال 2، 5، پاییز: 51-63.
صادقی چارده، سمانه؛ اسکندری‌نژاد و دهدار درگاهی، محمد (1394). تعیین ظرفیت برد گردشگری طبیعت در مناطق کوهستانی ایران نمونه موردی سیب چال، خاس خانی و آغوزی. جغرافیایی فضای گردشگری، 4(14)، 83-96.
طبیبیان، منوچهر؛ ستوده، احمد؛ شایسته، کامران و چلبیانلو، رضا (1386)، جستاری بر مفاهیم و روش‌های برآورد کمی ظرفیت برد و ارائه یک نمونه کاربردی بر پایه تجربه برنامه راهبردی توسعه گردشگری دره عباس‌آباد-گنجنامه همدان. نشریه هنرهای زیبا، 29، 17-28.
طبیبیان، سحر و کمیلیان، لیلی (1400). ارزیابی ظرفیت برد گردشگری منطقه حفاظت شده ورجین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه پیام نور.
قدیمی، مجتبی؛ ملکیان، منصوره و سفیانیان علیرضا (1395). ارزیابی توان منطقه حفاظت شده قرخود برای گردشگری گسترده و متمرکز. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 6(18)، 53-68.
کانون دیده‌بانان زمین (1400)، https://www.earthwatchers.org
محلاتی، صلاح‌الدین (1380)، درآمدی بر جهانگردی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی: 211-218.
منصوری، علی، (1381)، گردشگری و توسعه پایدار، رشد آموزش جغرافیا، 18(63): 36-41.
نهرلی، داود و رضایی، سحر (1381). بررسی و معرفی ظرفیت برد تفرجگاهی. فصلنامه محیط‌شناسی، 28(1)، 101-112.
ورامش، سعید و حیدری‌نیا، سارا (1398). اثرات توسعه اکوتوریسم بر جوامع محلی و حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی. اولین کنفرانس بین‌المللی و چهارمین کنفرانس ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط‌ زیست، دانشگاه محقق اردبیلی. https://civilica.com/doc/961363