تبیین روش برنامه‌ریزی خدمات شهری برای شهرهای زائرپذیر، مورد پژوهش: شهر مرزی و گردشگری مهران

نوع مقاله : مطالعه موردی

نویسنده

استادیار، گروه معماری، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

مطالعه حاضر با هدف تخمین میزان خدمات شهری موردنیاز زائرین و جمعیت سیال شهر مهران با استفاده از روش‌های مبتنی بر برنامه‌ریزی تدوین شده است. تاکنون پژوهشی مبنی بر برنامه‌ریزی با هدف خدمات شهری برای شهرهای مرزی (مهران) با جمعیت (زائر) سیال انجام نشده است. در این راستا ضرورت خدمات‌رسانی به جمعیت سیال و پیش‌بینی نشده برای شهرهای مهاجرپذیر و شهرها زائرپذیر و برنامه‌ریزی جهت ارائه بهتر خدمات به جمعیت سیال ازجمله زائرین مطرح می‌شود. در حقیقت نیازسنجی مبتنی بر روش‌های علمی برای برآورد دقیق و کارآمد خدمات موردنیاز جمعیت شناور و سیال برای شهر مهران، خلا پژوهشی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده است. مطابق یافته‌ها براساس روش برنامه‌ریزی مبتنی بر سرانه زیربنای فضاهای خدماتی، در مجموع 38070 مترمربع سطح زیر بنای موردنیاز جهت خدمات‌رسانی به زائران موردنیاز است. در این روش به ترتیب خدمات حمل‌ونقل عمومی، اسکان، فرهنگی، پذیرایی، مالی، درمانی، بهداشتی و ارتباطی بیشترین سطح را به خود اختصاص داده‌اند. براساس روش دوم برنامه‌ریزی مبتنی بر آستانه‌های جمعیتی، در مجموع 330000 مترمربع سطح زیر بنای موردنیاز جهت خدمات‌رسانی به زائرین موردنیاز است. در این روش به ترتیب خدمات درمانی، حمل ونقل عمومی، مالی، اسکان، پذیرایی، فرهنگی، بهداشتی و ارتباطی بیشترین سطح را به خود اختصاص داده‌اند. استفاده از هریک از این روشها دارای ملزومات و شرایطی است که پس از شناخت هر محدوده و تعیین نیازهای مدیریتی آن تبیین می‌گردد. هریک از این دو روش دارای امکانات و محدودیت‌هایی است که در این پژوهش به آن پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Urban Service Planning for Cities with Fluid Populations, Case Study: Mehran Bordr City

نویسنده [English]

  • Hamed Hayaty
Assistant Professor, Department of Architecture, University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

The present study was designed to estimate the amount of urban services required by pilgrims and the fluid population of Mehran using planning-based methods. The research method is descriptive-analytical research. Needs assessment based on scientific methods to accurately and efficiently estimate the services required by the floating and fluid population for the city of Mehran is a research vacuum that has been addressed in this study. According to the findings: According to the planning method based on the per capita infrastructure of service spaces, a total of 38070 square meters of infrastructure is required to provide services to pilgrims. In this method, public transportation, housing, cultural, hospitality, financial, medical, health and communication services have the highest level, respectively. According to the second method of planning based on population thresholds, a total of 330,000 square meters of infrastructure is required to provide services to pilgrims. In this method, medical services, public transportation, finance, housing, hospitality, culture, health and communication have the highest level, respectively. The results of the research, while estimating the per capita amount required to provide services to Arbaeen pilgrims and the fluid population for the city of Mehran, pay attention to providing services to the fluid population in comprehensive and detailed plans, especially for border cities that can always be bridges of trade and tourism relations. It is emphasized because paying attention to this issue can pave the way for attracting tourists and raising the standard of tourism at the national level and a step for economic dynamism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbaeen
  • Urban Services Planning
  • Fluid Population
  • Mehran
Alalhesabi, M., Anampour, M., Hosseinpour, H. (2018). Planning urban services for pilgrims around holy shrines; Study sample: the central core of Qom city. Islamic Architecture Research Quarterly, 16(5), 36-50. (In Persian)
Amini, E., Habib, F., & Mojtahedzadeh, G. (2010). Land use planning and how it affects the city's vulnerability to earthquakes. Journal of Environmental Science and Technology, 11(3), 161-173. (In Persian)
Arbaeen, H. (2019). Final statistics on the number of Iranian pilgrims the representative body of the Supreme Leader in Hajj and Pilgrimage.
Azizi, M. M. (2013). An Analysis on the Relation between Per Capita Land Uses and City Size in Iran Urban Comprehensive Plans. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 18(19), 25-36. (In Persian)
Azimi-Hashemi, M., Shariati, S., & Azam-Kari, F. (2013). Socio-Cultural Dimensions of a Sustainable Pilgrimage City Case of Mashhad. Journal of Iranian Social Studies, 6(3-4), 131-156. (In Persian)
Bod, M. (2019). Understanding the Lived Experience of Pilgrims of Arba’een Walk in 2016 (The Contexts of the Arba’een Mega Event Formation). The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 15(68), 39-48. (In Persian)
Detailed plan of Mehran city (1398). Islamic Revolution Housing Foundation, Ilam. (In Persian)
Droudian, M. J. (1397). The Spiritual Perspective of the Arbaeen Hosseini Walking Event. Manzar Magazine, 45(4), 56-65. (In Persian)
Faraji, A., Zolfagharzadeh Kermani, M. M., &, Bagheri Kahkesh, R. (1396). An Analysis of Developing a Model of Urban Social Capital Based on the Arbaeen Flow, Social Capital Management, 4(14), 475-499. (In Persian)
Hajiamiri, R., Poor Sheikhian, A., & Khazaei, K. (2019). Urban Land Use Evaluation with Sustainable Development Approach. Urban Management Studies, 24(7), 99-110. (In Persian)
Hashemi, S. M., & Yahyapour, M. (2011). Principles and foundations of urban services management in the municipality. Publications of the Organization of Municipalities and Rural Affairs, Tehran. (In Persian)
Meshkini, A., & Doiran, I. (2013). The effect of religious ceremonies on the production and reproduction of religious tourism in the case study of Zanjan. Quarterly Journal of Islamic Iranian City Studies, 14(7), 33-41. (In Persian)
Moradnejad, A., R., Zare, E., & Ghasempour, F. (2018). Measuring citizens' satisfaction with municipal services (case staudy: city of Babolsar). Spatial Planning, 7(4), 57-72. (In Persian)
Nourian, F., & Vahidi Borji, G. (2015). Evaluation of land use planning in urban development projects based on needs assessment and location indicators (study sample: Bojnourd city). Land Management, 7(1), 49-69. (In Persian)
Piri, F., & Maleki, S. (1397). Measuring the dimensions of the feeling of security of religious tourists (Case study: Mehran city). Quarterly Journal of Political Planning, 4(2), -237-227. (In Persian)
Rahimi, A. (2017). Urban land use changes and its impact in public urban land use in Tabriz. Geography and Planning, 21(59), 65-88.9. (In Persian)
Rinschede, G. (1992). Forms of religious tourism. Annals of Tourism Research, 19 (1): 51–67.
Rezaei, P., & Ghahremani, N. (2015). Evaluating carrying capacity in land-use planning of tourism complexes. Tourism Management Studies, 10(31), 85-102. (In Persian)
Statistical Yearbook of Ilam Province (1396). Management and Planning Organization of Ilam Province. (In Persian)
Saeedi, A. (2008). Encyclopedia of Urban and Rural Management. Cultural Institute, Information and Press, Tehran. (In Persian)
Sharahi, I., & Zolfagharzadeh Kermani, M.M. (1398). Analysis of Pilgrims 'Perception of Servants' Behavior in Arbaeen: An Anthropological Narrative of the Great Phenomenon of Arbaeen Walking. Bi-Quarterly Journal of Religion and Communication, 1(19), 148-115. (In Persian)
Shia, I., Kanaani Moghadam, S., Behzadfar, M., & Zarabadi, S.Z.S. (1398). Explaining the urban land use planning approach in smart city using Pramti method Case study: District 22 of Tehran Municipality, Safe City, 6(2), 1-19. (In Persian)
Sarafi, M., Tavakoli Nia, J., & Chamani Moghadam, M. (2014). The position of the planner in the process of urban planning in Iran, Quarterly Journal of Urban Studies, 12(2), 13-32. (In Persian)
The final statistics of the number of Iranian pilgrims of Arbain Hosseini (2018). Institution representing the legal guardian in matters of Hajj and Pilgrimage. (In Persian)
Ziari, K. (2002). Urban Land Use Planning (Minab Case) .Geographical Research Quarterly, 541(19), 78-63. (In Persian)
امینی، الهام؛ حبیب، فرح و مجتهدزاده، غلامحسین (1389). برنامه‌ریزی کاربری زمین و چگونگی تأثیر آن در کاهش آسیب‌پذیری شهر در برابر زلزله. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 11(3)، 161- 174.
آمار نهایی تعداد زائران ایرانی اربعین حسینی (1398). نهاد نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
بد، مهدیه (1395). فهم تجربۀ زیستۀ زائران در پیاده‌روی اربعینِ سال 1395 (بسترها و زمینه‌های شکل‌گیری اَبَر رویداد اربعین)، مجله علمی پژوهشی پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی، 65(15)، 39-48.
پیری، فاطمه و ملکی، سعید (1397). سنجش ابعاد احساس امنیت گردشگران مذهبی (مورد مطالعه: شهر مهران). آمایش سیاسی فضا، 4(1) -237-227.
حاجی امیری، رامین؛ پورشیخیان، علیرضا و خزایی، کاظم (1398). ارزیابی کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار، مطالعات مدیریت شهری، 7(1)، 99-110.
درودیان، محمدجواد (1397). منظر معنوی رویداد پیاده‌روی اربعین حسینی، مجلۀ منظر، 45(10)، 56- 65.
رحیم نژاد مراد بردی، آنا؛ زارع، الهه و قاسم‌پور، فاطمه (1396). سنجش رضایتمندی شهروندان از خدمات شهری شهرداری بابلسر، فصلنامه علمی - پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی، 4(7)، 57-72.
رحیمی، اکبر (1396). تغییرات کاربری زمین شهری و اثر آن کاربری‌های عمومی در شهر. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 59(21)، 65-88.
رضایی، پژمان و قهرمانی، نسرین (1394). ارزیابی ظرفیت برد در تعیین کاربری‌های مجموعه‌های گردشگری، مطالعات مدیریت گردشگری، 13(10)، 85-102.
زیاری، کرامت‌اله (1381). برنامه‌ریزی کاربری ارضی شهری (مورد میناب). تحقیقات جغرافیایی، 17(3-2)، 78- 63.
سالنامه آماری استان ایلام (1396). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ایلام.
سعیدی، عباس (1387). دانشنامة مدیریت شهری و روستایی، موسسه فرهنگی، اطلاع‌رسانی و مطبوعاتی، تهران.
شراهی، اسماعیل و ذوالفقارزاده کرمانی، محمدمهدی (1398). واکاوی ادراک زائران از رفتار خادمان در اربعین: روایتی مردم شناختی از پدیده عظیم پیاده‌روی اربعین. دین و ارتباطات، 1(1)، 148-115.
شیعه، اسماعیل؛ کنعانی مقدم، ثنا؛ بهزادفر، مصطفی و زرآبادی، سعیده زهرا سادات (1398). تبیین رویکرد برنامه‌ریزی کاربری زمین شهری در شهر هوشمند با استفاده از روش پرامتی مطالعه موردی: منطقه 22 شهرداری تهران، شهر ایمن، 6 (2) 1-19.
صرافی، مظفر؛ توکلی‌نیا، جمیله و چمنی مقدم، مهدی (1393). جایگاه برنامه‌ریز در فرآیند برنامه‌ریزی شهری ایران. مطالعات شهری، 12، 13-32.
طرح تفصیلی شهر مهران (1398). بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، ایلام.
عزیزی، محمدمهدی (1392). تحلیلی بر رابطه سرانه کاربری‌های زمین و اندازه شهر در طرح‌های جامع شهرهای ایران، هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 4، 25-36.
عظیمی هاشمی، مژگان؛ اعظم کاری، فائزه؛ خیر خواهان، جعفر؛ ثابت تیموری، فائزه و شریعتی، سعید (1392). واکاوی مؤلّفه‌های شهر زیارتی مطلوب (مورد مطالعه شهر مشهد). مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 12(2)، 59-70.
علی‌الحسابی، مهران؛ انام‌پور، محمد و حسین‌پور، هاله (1398). برنامه‌ریزی خدمات شهری برای زائرین در پیرامون حرم‌های مطهر؛ نمونه مطالعاتی: هسته مرکزی شهر قم. پژوهش‌های معماری اسلامی، 16(5)، 50-36.
فرجی، امین؛ ذوالفقارزاده کرمانی، محمدمهدی و باقری کاهکش، رضا (1396). تحلیلی بر تدوین الگوی سرمایة اجتماعی شهری بر مبنای جریان اربعین. مدیریت سرمایة اجتماعی، 4(4)، 475-499.
مشکینی، ابوالفضل و دویران، اسماعیل (1392). تأثیر مراسم مذهبی در تولید و بازتولید گردشگری مذهبی نمونة موردی شهر زنجان. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 7(2)، 33-41.
نوریان، فرشاد و وحیدی برجی، گلدیس (1394). ارزیابی برنامه‌ریزی کاربری زمین در طرح‌های توسعة شهری بر مبنای شاخص‌های نیازسنجی و مکان‌سنجی (نمونة مورد مطالعه: شهر بجنورد)، آمایش سرزمین، 7(1)، 49-69.
هاشمی، سید مناف و یحیی‌پور، مهدی (1390). اصول و مبانی مدیریت خدمات شهری در شهرداری، انتشارات سازمان شهرداری‌‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.