علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
نفیسه مرصوصی؛ بهزاد رسیده؛ مصطفی طالشی؛ سیدمهدی موسی کاظمی
چکیده
در سال‌های اخیر با توجه به رشد صعودی نرخ جمعیت سالمند در دنیا این موضوع به یکی از کانون‌های مورد توجه محققان مبدل شده است. موضوع بهینه‌سازی ساختارهای شهری اجتماعی پایه‌ای‌ترین موضوع در مطالعات مربوط به سالمندان در حوزه شهرسازی است. در این پژوهش به بررسی شاخص‌های سنجش زیرساخت‌های شهر دوستدار سالمند در کلانشهر مشهد پرداخته ...
بیشتر
در سال‌های اخیر با توجه به رشد صعودی نرخ جمعیت سالمند در دنیا این موضوع به یکی از کانون‌های مورد توجه محققان مبدل شده است. موضوع بهینه‌سازی ساختارهای شهری اجتماعی پایه‌ای‌ترین موضوع در مطالعات مربوط به سالمندان در حوزه شهرسازی است. در این پژوهش به بررسی شاخص‌های سنجش زیرساخت‌های شهر دوستدار سالمند در کلانشهر مشهد پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از روش پیمایشی اجرا شد. جامعه آماری تحقیق با توجه به ساختار پرسشنامه‌ها متشکل از متخصصان حوزه شهری، خدمات سلامت و بهداشت، خدمات روان‌شناختی و حمل‌ونقل و فناوری اطلاعات در شهر مشهد بوده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 100 نفر تعیین گردید. نمونه‌های پژوهش با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. داده‌های تحقیق با استفاده از پرسشنامه استاندارد سازمان بهداشت جهانی جمع‌آوری گردید. طبق نتایج تحقیق، شهر مشهد در شاخص‌های مسکن، فضاهای بیرونی و ساختمان‌ها، حمایت جامعه و خدمات بهداشتی، مشارکت مدنی و اشتغال در وضعیت مناسبی برای سالمندان قرار ندارد. همچنین طبق آزمون فریدمن، میانگین رتبه شاخص فضای باز و ساختمان‌ها در شهر دوستدار سالمند بالاترین اولویت و شاخص ارتباطات و اطلاعات پایین‌ترین اولویت را در بین شاخص‌ها دارا است. دستاورد این پژوهش شناخت دقیق کاستی‌های کلانشهر مشهد در مقایسه با مقیاس‌های استاندارد شهر دوستدار سالمند است. راهکارهای پربازده و زودبازده نو که تاکنون در این کلانشهر به کار برده نشده است، برای بالا بردن سطح استاندارد شاخص‌های مسکن، فضاهای بیرونی و مشارکت و اشتغال ارائه شده است.
علمی-پژوهشی
حمیده بیگی
چکیده
مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی پهنه‌های مطلوب بوم گردشگری شفابخش استان گیلان به انجام رسید. بدین منظور در پژوهشی کمی ـ کیفی که برپایه مطالعات اسنادی و میدانی شکل گرفته است، محقق با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی، ارزش‌گذاری 4 معیار و 18 زیرمعیار شاخصه‌های محیطی و متغییرهای ادراکی را بنا بر نظر 25 نفر از خبرگان گردشگری و بهداشت ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی پهنه‌های مطلوب بوم گردشگری شفابخش استان گیلان به انجام رسید. بدین منظور در پژوهشی کمی ـ کیفی که برپایه مطالعات اسنادی و میدانی شکل گرفته است، محقق با استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی، ارزش‌گذاری 4 معیار و 18 زیرمعیار شاخصه‌های محیطی و متغییرهای ادراکی را بنا بر نظر 25 نفر از خبرگان گردشگری و بهداشت و درمان استان گیلان به انجام رساند. با وجود آنکه استان گیلان از جمله مناطق مطرح و مورد توجـه در زمینه بوم‌گردشگری است لیکن تاکنون از مزیت بوم گردشگری شفابخش آن استفاده نشده است. پژوهش حاضر نخستین مطالعه در زمینه شناسایی و پهنه-بندی مناطق مستعد این شیوه گردشگری به منظور تنوع‌بخشی فرصت‌های گردشگری منطقه و تمرکز برنامه‌های توسعه گردشگری با محوریت پهنه‌های مطلوب آن است. طبق نتایج به دست آمده، معیار جاذبه‌های طبیعی با ارزش عددی 632/0 و زیر معیار امکـان لمس عناصر طبیعت با حواس 5گانه با ارزش عددی 277/0 مهمترین اولویت‌های مطالعاتی پژوهش از منظر خبرگان بودند. بر مبنای نقشه نهائی پهنه بندی مناطق مستعد، 38/13 درصد از مساحت استان گیلان در محدوده خیلی خوب و خوب از منظر توسعه پایدار مقاصد گردشگری شفابخش، اولویت‌بندی و هدایت منابع عملیاتی متناسب با آن قرار گرفتند.
علمی-پژوهشی
حامد محمدی مزرعه
دوره 14، شماره3 (پیاپی 32) ، مهر 1402
چکیده
شهرستان بندرعباس متشکل از یک سبک خاص معماری در منطقه ای با اقلیم گرم و مرطوب،که گذشتگانمان با تفکر و بهره گیری از اصولی خاص در اقلیم جهت رسیدن به معماری و شهرسازی پایدار به شناخت ویژگی های معماری بومی منطقه و کاربرد آنها در پایداری شهر رسیده بودند. بطوریکه در جهت شناخت معماری و شهرسازی بومی در شهر بندرعباس بعنوان الگویی پایدار بصورت ...
بیشتر
شهرستان بندرعباس متشکل از یک سبک خاص معماری در منطقه ای با اقلیم گرم و مرطوب،که گذشتگانمان با تفکر و بهره گیری از اصولی خاص در اقلیم جهت رسیدن به معماری و شهرسازی پایدار به شناخت ویژگی های معماری بومی منطقه و کاربرد آنها در پایداری شهر رسیده بودند. بطوریکه در جهت شناخت معماری و شهرسازی بومی در شهر بندرعباس بعنوان الگویی پایدار بصورت جز به جز به تحلیل و بررسی آن در 3 مقیاس: بافت شهری، معماری تک بنا و جزئیات معماری پرداخته شد. به منظور بررسی به این موضوع، در یک مطالعه کیفی چندین محدوده از بافت شهری بهمراه بناهای موجود(60 بنا یعنی بناهایی که قدمت بالای70 سال دارند) را انتخاب و به تحلیل و بررسی آنها پرداخته شد.نتایج نشان داد در مقیاس بافت شهری(عوامل فرم بنا، استخوان بندی فضاهای محله ای) و در مقیاس تک بنا(جهت گیری بناها، سطوح سبز، حیاط مرکزی، ساختار ارتباطات فضاهای اندرونی بنا) و در جزئیات معماری:(پشت بندها، ضخامت دیوارها، دهانه ها) از ویژگی های معماری بومی منطقه هستند.که نقش مهمی در پایداری شهری بندرعباس، جهت گسترش همسازگرایی با اقلیم منطقه را داشتند و با شناخت راهکارهای ساخت و ساز توانستند به الگویی مناسب در ایجاد شهری همساز با اقلیم گرم و مرطوب دست یابند. که این الگوی همساز با اقلیم بعنوان میراثی که یادگار گذشتگانمان می باشد وطراحان معمار و شهرساز ما می تواند با شناخت کامل آن بعنوان یک الگوی مناسب بهمراه تکنولوژی های جدید مورد استفاده خود در طراحی بناهای جدید و شهرک سازی ها قرار دهند.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علی آذر؛ آنیتا مجیدی هروی
چکیده
بخش مسکن یکی از مهمترین کاربری های اراضی در سطح شهرها می باشد. با توجه به انواع مشکلات زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی رشد پراکنده شهری و همچنین ضرورت تآمین مسکن به ویژه در کلان‌شهرها، برنامه‌ریزی و طراحی مجتمع‌های مسکونی مناسب برای ارتقای کیفیت زندگی، جهت پاسخ گویی به نیازهای سکونتی شهروندان کاملا ضروری است. مقاله حاضر در وهله اول ...
بیشتر
بخش مسکن یکی از مهمترین کاربری های اراضی در سطح شهرها می باشد. با توجه به انواع مشکلات زیست محیطی و اقتصادی و اجتماعی رشد پراکنده شهری و همچنین ضرورت تآمین مسکن به ویژه در کلان‌شهرها، برنامه‌ریزی و طراحی مجتمع‌های مسکونی مناسب برای ارتقای کیفیت زندگی، جهت پاسخ گویی به نیازهای سکونتی شهروندان کاملا ضروری است. مقاله حاضر در وهله اول به دنبال تعریف و شاخص‌سازی مفهوم«کیفیت زندگی» و در وهله دوم تعیین میزان کیفیت زندگی در انواع مقیاس‌های مجتمع‌های مسکونی است. هدف اصلی پژوهش، رتبه بندی مجتمع‌های مسکونی و تبیین عوامل موثر در کیفیت زندگی این‌گونه از واحدهای سکونتی است. در این مطالعه، پس از شناسایی مولفه‌های موثر بر کیفیت زندگی در مجتمع های مسکونی مورد مطالعه از روش تحلیل عاملی، وزن‌دهی معیارهای اصلی و فرعی به روش تحلیل شبکه انجام گردید. نتایج وزن دهی بر طبق این روش، نشان می دهد که که معیار موقعیت جغرافیایی با 334. و مولفه شرایط محیطی با امتیاز 118. به ترتیب بیشترین و کمترین وزن را در کیفیت زندگی مجتمع‌های مسکونی به خودشان اختصاص داده‌اند. در ادامه، مجتمع‌های مسکونی با استفاده از تکنیک‌های رتبه‌بندی ویکور پلاس، تحلیل شبکه و تاپسیس از لحاظ کیفیت زندگی رتبه‌بندی شدند. با توجه به متفاوت بودن امتیاز رتبه‌بندی، برای رسیدن به یک اجماع کلی در مورد کیفیت زندگی مجتمع‌های مسکونی، از مدل تلفیقی کپ لند استفاده گردیده است. طبق تکنیک کپ لند، از نظر کیفیت زندگی مجتمع مسکونی آسمان با امتیاز 6- در رتبه اول و مجتمع اسکان در رتبه آخر قرار گرفتند.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
آرزو شفاعتی؛ رضا ولی زاده؛ اکبر رحیمی؛ پناهی علی
چکیده
تولد مفاهیم نوین توسعۀ شهری در سایۀ ظهور انقلاب اطلاعات و ارتباطات، تأثیرات بسیاری بر شهرها گذارده و همۀ اجزا و عناصر شهر را با معانی و کارکردهای جدیدی روبرو کرده است. در این بین، توسعۀ میانافزای مناطق تاریخی بعنوان یکی از نظریات بازآفرینی شهری مناطق تاریخی و توسعۀ مجدد آنها، میتواند کارکردهای خود را با تأسی از مفهوم شهر هوشمند ...
بیشتر
تولد مفاهیم نوین توسعۀ شهری در سایۀ ظهور انقلاب اطلاعات و ارتباطات، تأثیرات بسیاری بر شهرها گذارده و همۀ اجزا و عناصر شهر را با معانی و کارکردهای جدیدی روبرو کرده است. در این بین، توسعۀ میانافزای مناطق تاریخی بعنوان یکی از نظریات بازآفرینی شهری مناطق تاریخی و توسعۀ مجدد آنها، میتواند کارکردهای خود را با تأسی از مفهوم شهر هوشمند بروزسانی کند و افقهای نوینی را ارائه کند. پژوهش حاضر با بهره گیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روشهای آینده نگاری است، به تحلیل تأثیر عوامل شهر هوشمند بر مؤلفه های توسعۀ میانافزا در بافتهای تاریخی شهر تبریز پرداخته است. روش تحقیق حاضر، توصیفی-تحلیلی است که تعداد 34 مؤلفۀ شهر هوشمند در کنار 19 متغیر توسعۀ میانافزا با استفاده از تکنیک پویش محیطی استخراج شد و توسط 50متخصص برنامه‌ریزی شهری با استفاده از ماتریس متقابل امتیازدهی در محیط نرمافزار میکمک تحلیل شده است. نتایج تحقیق، بیانگر ناپایداری سیستم در کلانشهر تبریز است که بر این اساس، پنج دسته عوامل تأثیرگذار، دووجهی، تأثیرپذیر، مستقل و ریسک قابل شناسایی هستند. در نهایت، با مطالعه و تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده، 7 عامل کلیدی تأثیرگذار شهر هوشمند شامل (شامل «خلاقیت»، «روح نوآورانه»، «مدیریت پایدار منابع»، «دسترسی محلی»، «حمل و نقل پایدار، خلاق و ایمن»، «جذابیت شرایط طبیعی» و «انعطافپذیری») و 4 عامل کلیدی تأثیرپذیر توسعۀ میانافزا شامل »مسکن مقرون به صرفه»، «بهرهوری زمین»، «تراکم جمعیتی» و «کاربریهای آلاینده» که بیشترین نقش را در بازآفرینی آیندۀ بافتهای ناکارآمد کلانشهر تبریز با تأکید بر شهر هوشمند دارند، انتخاب شدند.
علمی-پژوهشی
محیط زیست شهری
زینب محسنی نیا؛ منوچهر طبیبیان؛ فرح حبیب
چکیده
هدف تحقیق پیشرو، تبیین نحوه استفاده از گسترش عملکرد کیفیت برای انعکاس خواسته‌ها و تمایلات مردمی در ارتقا مدیریت امنیت اکولوژیک در شهر می‌باشد. به‌منظور بررسی عملکرد تکنیک مذکور، مجموعه تفریحی دریاچهی شهدای خلیج فارس تهران، به‌عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد 10 مورد از خواسته‌های مردمی در ابعاد اقتصادی، کالبدی، اجتماعی ...
بیشتر
هدف تحقیق پیشرو، تبیین نحوه استفاده از گسترش عملکرد کیفیت برای انعکاس خواسته‌ها و تمایلات مردمی در ارتقا مدیریت امنیت اکولوژیک در شهر می‌باشد. به‌منظور بررسی عملکرد تکنیک مذکور، مجموعه تفریحی دریاچهی شهدای خلیج فارس تهران، به‌عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد 10 مورد از خواسته‌های مردمی در ابعاد اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و زیست‌محیطی آشکار شد و با پیاده‌سازی تکنیک گسترش عملکرد کیفیت، 15 روش بهینه برای برآورده سازی بیشینه خواسته‌های مذکور پیشنهاد گردید. نتایج نشان می‌دهد که می‌توان از گسترش عملکرد کیفیت در شرایط عدم اطمینان در راستای انعکاس خواسته‌ها و تمایلات مردمی در فضاهای شهری بهره برد. بر مبنای پیاده‌سازی این تکنیک در نمونه موردی، افزایش تعداد نیمکتها و نصب آلاچیقهای سقفدار برای ایجاد سایه و مکان‌نشستن (3/17) مکان‌یابی، ساخت و تجهیز ایستگاه حمل و نقل عمومی (22/11) ، ساماندهی و تجمیع مغازه‌ها و اغذیه فروشی‌ها با توجه به نوع فعالیت (64/10)، نصب لامپ‌های خورشیدی برای روشنسازی و نورپردازی محیط (27/10) ، دارای بالاترین وزن نسبی هستند. این امر، موید اهمیت بالای ابعاد کالبدی و بهداشتی در مدیریت امنیت اکولوژیک از دیدگاه نمونه‌های تحقیق است. نوآوری این مطالعه در استفاده از تکنیک گسترش عملکرد کیفیت در تبیین نقش مدیریت شهری در امنیت اکولوژیک شهر می باشد.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
داود حبیبی؛ علامرضا لطیفی؛ مسعود ظفری؛ ابوالفتح رحمانی
چکیده
گسترش بی‌رویه شهرها در سال‌های اخیر معضلات زیادی را به بار آورده است. در این میان یکی از راهکارهای پیشگیری از معضلات نوین، توجه به مفهوم نوشهرسازی و پیاده‌سازی اصول و معیارهای آن می‌باشد. تحقیق حاضر در قالب یک کار پژوهشی با به‌کارگیری روش پیمایشی می‌باشد، جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز، از برداشت‌های میدانی، اسناد و مطالعات ...
بیشتر
گسترش بی‌رویه شهرها در سال‌های اخیر معضلات زیادی را به بار آورده است. در این میان یکی از راهکارهای پیشگیری از معضلات نوین، توجه به مفهوم نوشهرسازی و پیاده‌سازی اصول و معیارهای آن می‌باشد. تحقیق حاضر در قالب یک کار پژوهشی با به‌کارگیری روش پیمایشی می‌باشد، جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز، از برداشت‌های میدانی، اسناد و مطالعات طرح‌های بالادست و مصاحبه محلی و پرسشنامه در بین ساکنین محله های مورد مطالعه استفاده شده است. جهت پاسخگویی به سوال اول با توجه به اهداف و فرضیه تحقیق، از تحلیل رگرسیون دومتغیره استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که دو متغیر فوق‌الذکر با یکدیگر رابطه معنادار داشته و مقدار آلفا کوچک‌تر از 05/0 (05/0a≤) می‌باشد و این بدین معناست که متغیر مستقل بر متغیر وابسته تأثیر داشته و تغییرات متغیر وابسته (نوسازی بافت فرسوده) را تبیین می‌کند. جهت پاسخگویی به سوال دوم از مدلMETASWOT استفاده شده است. با توجه به نقشه رقابتی، اولویت‌بندی رقبا و مقایسات انجام گرفته، این نتیجه حاصل شد که ازنظر نوشهرگرایی محلات شهید کاظمی با وزن 97/3 دارای بیشترین مشکلات بوده و باید بیشتر به آن توجه نمود. همچنین در زمینه تمایل به نوسازی بافت فرسوده محله نعمت‌آباد، با نمره3.82 دارای بالاترین اولویت بوده که نشان دهنده عدم تمایل اهالی به نوسازی است.
علمی-پژوهشی
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
اسماعیل صالحی؛ سعید کریمی؛ امید حیدری
چکیده
ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻋﺎدﻟﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮی از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﺪه ای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ، برﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺷﻬﺮی و توسعه پایدار اثرگذار است. در تحقیق حاضر هدف اصلی، ارزیابی جایگاه شاخص های اقتصادی درتحقق عدالت فضایی پارک ها و فضاهای سبزشهری است. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ حاضر ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ روش ارزیابی ...
بیشتر
ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻋﺎدﻟﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮی از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻤﺪه ای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ، برﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﺷﻬﺮی و توسعه پایدار اثرگذار است. در تحقیق حاضر هدف اصلی، ارزیابی جایگاه شاخص های اقتصادی درتحقق عدالت فضایی پارک ها و فضاهای سبزشهری است. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ حاضر ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ روش ارزیابی - ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﻮده و ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری مناطق سه گانه ﺷﻬﺮبندرعباس بوده و همچنین ﮔﺮدآوری دادهﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻣﯿﺪاﻧﯽ است. برای ارزیابی شاخص های اقتصادی درعدالت فضایی ازشاخص های ضریب جینی، نسبت تولید ناخالص بر جمعیت، نرخ تورم و نرخ توسعه فضاهای سبز استفاده شده و با نرم افزار Eveiws، تاثیر گذاری شاخص ها برعدالت فضایی پارک ها و فضاهای سبز مشخص گردید.ضریب تعیین در مدل رگرسیونی حاصل شده معادل 99/0 بدست آمد، که نشانگر این است که متغیرهای مستقل 99/0 تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند. شاخص های مورد بررسی به ترتیب تاثیر گذاری، شاخص های ضریب جینی، نسبت جمعیت بر تولید ناخالص و نرخ تورم بر تغییرات توسعه پایدار پارک ها وفضاهای سبز تاثیر دارند. با توجه به اینکه ضریب جینی بیشترین اثر را داشته، به این معنا که توسعه پارک های باکیفیت؛ از لحاظ عملکردی و اکولوژیکی درشهربندرعباس، گرایش به سمتی دارد که جمعیت آن بخش از شهر ضریب جینی پایینی دارد، لذا با در نظر گرفتن متغیرهای اقتصادی تاثیر گذار و داشتن نگاهی همه جانبه می توان حرکتی عادلانه را درگسترش موزون فضاهای سبز آغاز کرد.
