اولویت‌بندی مجموعه‎های مسکونی اختصاصی برحسب کیفیت زندگی براساس ارائه مدل تلفیقی کپ‌لند، پژوهش موردی: شهر تبریز

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه شهرسازی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

2 دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش تعریف و شاخص‌سازی مفهوم «کیفیت زندگی» و تعیین میزان کیفیت زندگی در مجتمع‌های مسکونی اختصاصی و تبیین عوامل مؤثر در افزایش کیفیت زندگی این‌گونه از واحدهای سکونتی است. روش تحقیق حاضر به‌ صورت توصیفی - تحلیلی می‌باشد و ماهیت تحقیق کاربردی است. در این پژوهش، پس از شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت زندگی در مجموعه‌های مسکونی مورد مطالعه طبق روش تحلیل عاملی، وزن-دهی معیارهای اصلی و فرعی به روش تحلیل شبکه انجام گردید. نتایج وزن‌دهی بر طبق این روش، نشان می‌دهد که معیار موقعیت جغرافیایی با 334/. و مؤلفه شرایط محیطی با امتیاز 118/. به ترتیب بیش‌ترین و کم‌ترین وزن را در کیفیت زندگی مجموعه-های مسکونی کسب کرده‌اند. در ادامه، مجموعه‌های مسکونی با استفاده از تکنیک‌های رتبه‌بندی ویکور پلاس، تحلیل شبکه و تاپسیس از لحاظ کیفیت زندگی رتبه‌بندی شدند. با توجه به متفاوت بودن امتیاز رتبه‌بندی‌، برای رسیدن به یک اجماع کلی در مورد کیفیت زندگی مجموعه‌های مسکونی، از مدل تلفیقی کپ‌لند استفاده گردیده است. طبق تکنیک کپ لند، از نظر کیفیت زندگی، مجتمع مسکونی آسمان با امتیاز 6- در رتبه اول و مجتمع اسکان در رتبه آخر قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مقیاس مجموعه‌های مسکونی تأثیری در میزان کیفیت زندگی ساکنین ندارند. مکان قرارگیری، دسترسی، وجود محوطه بین ساختمان‌ها، نوع قرارگیری بلوک‌ها و متراژ واحدهای مسکونی بیش‌ترین تأثیر را در کیفیت زندگی دارند. نوآوری پژوهش حاضر در بسط نظریه مجموعه‌های مسکونی اختصاصی به‌عنوان شکل جدید مسکن می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rating the Quality of life in Private Gated Residential Complexes Based on the Kapland Integrated Model, Case Study: Tabriz City

نویسندگان [English]

  • Ai Azar 1
  • Anita Majidi Heravi 2
1 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Maragheh Branch, Islamic Azad University, Maragheh, Iran.
2 Ph.D. Department of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The housing sector is one of the most important land uses in cities. Considering the various environmental, economic and social problems of scattered urban growth and also the need to provide housing, especially in big cities, planning and designing suitable residential complexes to improve the quality of life is absolutely necessary to respond to the residential needs of citizens. The present article, in the first place, seeks to define and index the concept of "quality of life" and in the second place, to determine the amount of quality of life in various scales of residential complexes. The main goal of the research is to rank residential complexes and explain the effective factors in the quality of life of these types of residential units. In this study, after identifying the factors affecting the quality of life in the studied residential complexes using the factor analysis method, the weighting of the main and secondary criteria was done using the network analysis method. The weighting results according to this method show that the criterion of geographic location with 334. and the component of environmental conditions with a score of 118. They assigned the highest and lowest weight respectively in the quality of life of residential complexes. In the following, the residential complexes were ranked in terms of quality of life using Vicor Plus, network analysis and TOPSIS ranking techniques. Due to the different rating points, to reach a general consensus about the quality of life of residential complexes, the consolidated model of Cape Land has been used. According to the Cape Land technique, in terms of quality of life, the Asman residential complex ranked first with a score of -6 and the accommodation complex ranked last.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of Life
  • Ranking
  • Residential Complexes
  • Integrated Model
  • Tabriz
Ahmadi, H. & Eslam, A.R.. (2009). A Survey on Socio-Economic Factors in Relation to Quality of Life. Journal of Applied Sociology, 20(3), 111-134. (In Persian)
Anonymous (2005). Baltimore-rebuilding neighborhoods locally. Journal of Housing and Community Development, 62(3)(May):26–27. ABI/INFORM Global database
Appleyard, D. (1979). Planning the Pluralistic City. Cambridge, Mass: MIT Press.
Azizi, M. Mehdi, (2016). Sustainable Residential Neighborhood of Narmak Case Study, Fine Arts Magazine, No. 27, 46-35. (In Persian)
Bentley, E. Yen (2016). Responsive Environments: A Guidebook for Designers. Translated by Mustafa Behzadfar, Tehran: Iran University of Science and Technology Press, (In Persian)
Bertone, G., Parry, S. C., Kubani, D., & Wolch, J. (2006). Indicators in action: The use of sustainability indicators in the City of Santa Monica. Community quality-of-life indicators: Best cases II. 43-60.
Biddulph, M. (2007). Introduction to residential layout. Routledge.
Biswas-Diener, R., & Diener, E. (2009). Making the best of a bad situation: Satisfaction in the slums of Calcutta. Culture and well-being: The collected works of Ed Diener, 261-278.
Blakely, E. J., & Snyder, M. G. (1997). Fortress America: gated communities in the United States. Brookings Institution Press.
Carmona, M. (2012). Public Places–Urban Spaces,(Gharaei; Partners, Trans.).
Carmona, M., Hit, T., & Westion Tisdell, T. (2014). Public Places-Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design.Translated by Fariba Qaraei, Tehran University of Art Publications. (In Persian)
Carr, S., Francis, M., Rivlin, L. G., & Stone, A. M. (1992). Public space. Cambridge University Press.
El Nasr, J. (2014). The Evaluative of image of the city, Translated by Masoud Asadi Mahal Chali, Tehran: Armanshahr Publications. (In Persian)
Faraji Sobkbar, H. A., Badri, S.A., Motiei Langroudi, S. H., & Sharfi, H. E. (2010). Measuring the Sustainability of Rural Areas Using Analytical Network Process (ANP), Case-study: Rural Areas of Fasa County. Human Geography Research Quarterly, 42(72), 135-156. (In Persian)
Gehl, J. (2007 Life Between Buildings. Translated by: Shima Shasti, Tehran, Jihad Academic Publishing Organization.
General Population and Housing Census ( 2015). Iran Statistics Center. (In Persian)
Gharai, F., Rad Jahanbani, N., & Rashidpour, N. (2009). investigation and measurement of the sense of security in different urban areas, a case study: areas 2 and 11 of Tehran. Armanshahr Quarterly, 3(4), 17-32. (In Persian)
Golkar, K. (2016). The concept of quality of life in urban design, Safeh, No. 44, pp. 40-72. (In Persian)
Golkar, K. (2009). Components of urban design quality. Safeh scientific-research journal, 11(32), 38-65. (In Persian)
Goodey, B. (1993). Two Gentleman in Verona: The Qualities of Urban Design. STREETWISE-BRIGHTON-4, 3-3.
Habibi, A,. Izadyar, S., & Sarafrazi, A. (2013). Fuzzy Multi-Criteria Decision Making. Tehran: Katibe Gil Publications, (In Persian)
Hook, M,(2002) Gated communities, heterotopia and a rights of privilege: A heterotopology of the South African security-park, Geoforum, No 33, 95–219.
Jacobs, A.,; &Appleyard, D. (1987). Toward an urban design manifesto. Journal of the American planning association53(1), 112-120.
Jacobs, J. (1961). Jane jacobs. The Death and Life of Great American Cities21(1), 13-25.
Jacobs, J. (2014). The Life and Death of America's Big Cities. Translated by Hamidreza Parsi, Arezoo Platoni, Tehran: University of Tehran Press. (In Persian)
Kabisch, S., & Kuhlicke, C. (2014). Urban transformations and the idea of resource efficiency, quality of life and resilience. Built Environment40(4), 497-507.
Kirby, A. (2008), The production of private space and its implications For urban social relations», Political Geography, No. 27, 74-95
Kokbi, A., Pourjafar, M.R., & Taqvai, A. A. (2014). planning the quality of urban life in urban centers, definitions and indicators. Quarterly Journal of Urban Planning, 12, 6-13.(In Persian)
Lin, Y. H., Tsai, K. M., Shiang, W. J., Kuo, T. C., &; Tsai, C. H. (2009). Research on using ANP to establish a performance assessment model for business intelligence systems. Expert Systems with Applications36(2), 4135-4146.
Lotfi, S &tudy of health and Medical sector of Mazandaran province. Journal of Applied Researches in Geographical Sciences, 13(28), 7-30. (In Persian)
LPAC (1993(. London's Urban Environmental Quality. Tibbalds Colbourne Karski Williams Monro, Romford.
Lynch, K. (2017). The Image of the city. Translated by Manouchehr Mazini, Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
Morsousi, N., & Azarbarzin, N. (2018). Role of Social Capital in Sustainable Neighborhood Development (Case Study of Izeh City). Journal of Geography and Environmental Studies (GES), 7(27), 123-138. (In Persian)
Naghsh Moheet Engineering Consultant CO (2013). compressive Plan Studies. Road and Urban Development Organization of East Azarbaijan Province. (In Persian)
Nasar, J. L. (1994). Urban design aesthetics: The evaluative qualities of building exteriors. Environment and behavior26(3), 377-401.
New Urban Agenda. (2017). United Nations Conference on Housing and Sustainable Urban Development (Habitat III) in Quito, Ecuador.
Newman, O. (1996). Creating defensible space. Translated by: Faezeh Rouaghi and Kaveh Saber, Tehran: Tahan Publishing. (In Persian)
Opricovic, S., &  Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.
Sakip, I. (2008). Sense of Community in Gated and Non-Gated Residential Neighborhoods, ASEAN Conference on Environment-Behavior Studies.
Trancik, R. (1986). Finding Lost Space: Theories of Urban Design. Book, Whole New York: Van Nostrand Reinhold.
Veenhoven, R., Ehrhardt, J., Ho, M. S. D., & de Vries, A. (1993). Happiness in nations: Subjective appreciation of life in 56 nations 1946–1992. Erasmus University Rotterdam.
https://www.habitat3.org/2020.
https://www.un.org/development/desa/en/news/population/2018-revision-of-world-urbanization-prospects.htmlNations/2020.
احمدی، حبیب و اسلام، علی­رضا (1388). بررسی عوامل اقتصادی و اجتماعی مرتبط با کیفیت زندگی مردم بیرجند. نشریه جامعه­شناسی کاربردی، 20(3)، 134-111.
اِل نسر، جک، (1394). تصویر ذهنی ارزیابانه از شهر. ترجمه مسعود اسدی محل چالی، تهران: انتشارات آرمانشهر.
بدری، سید علی و افتخاری، رکن‌الدین ( 1382). ارزیابی پایداری: مفهوم و روش. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات جغرافیایی، شماره 69، 34-9.
بنتلی، ای. ین (1396). محیط­های پاسخده: کتابی راهنما برای طراحان، ترجمه مصطفی بهزادفر، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
جیکوبز، جین (1393) مرگ و زندگی شهرهای آمریکایی، ترجمه حمیدرضا پارسی، آرزو افلاطونی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
حبیبی، آرش؛ ایزدیار، صدیقه و سرافرازی، اعظم (1393). تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی. تهران: انتشارات کتیبه گیل.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1395). مرکز آمار ایران.
عزیزی، محمدمهدی (1385). محله مسکونی پایدار مطالعه موردی نارمک، مجله هنرهای زیبا، شماره27، 46-35.
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ بدری، سید علی؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن و شرفی، حجت اله (1389). سنجش مقدار پایداری مناطق روستایی بر مبنای تحلیل شبکه با استفاده از تکنیک بردا مطالعه موردی مناطق روستایی شهرستان فسا، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 42(72)، 156-135.
قرایی، فریبا؛ رادجهانبانی، نفیسه و شیدپور، نازیلا (1389). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری نمونه موردی: مناطق 2 و 11 تهران. فصلنامه آرمانشهر، 3(4)، 32-17.
کوکبی، افشین؛ پورجعفر، محمدرضا و تقوایی، علی‌اکبر (1384). برنامه‌ریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری، تعاریف و شاخص‌ها. فصلنامه جستارهای شهرسازی، 12، 13-6.
گل، یان (1387). زندگی در فضای میان ساختما‌‌ها، ترجمه: شیما شصتی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
گلکار، کوروش (1386). مفهوم کیفیت سرزندگی در طراحی شهری، صفه، شماره 44، 72-40.
-------- (1379). مؤلفه‌های سازنده کیفیت طراحی شهری. نشریه علمی پژوهشی صفه، 11(32)، 65-38.
لطفی، صدیقه و شعبانی، مرتضی (1392). ارائه مدلی تلفیقی جهت رتبه‌بندی توسعه منطقه‌ای مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان استان مازندران. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 13(28)، 30-7.
لینچ، کوین (1397). سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
مرصوصی، نفیسه و آذربرزین، نیلوفر (1397)، نقش سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار محله­ای (مطالعه موردی شهر ایذه). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 7(27)، 138-123.
مهندسین مشاور نقش محیط (1391). مطالعات طرح جامع شهر تبریز، سازمان راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
نیومن، اسکار (1387). خلق فضای قابل دفاع، ترجمه :فائزه رواقی و کاوه صابر. تهران: انتشارات طحان.