تحلیل عوامل اقتصادی، اجتماعی و کالبدی مؤثر بر بازآفرینی شهری، مورد پژوهش: محلات بافت مرکزی شهر کاشان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه جغرافیا و گردشگری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 دانشیار، گروه جغرافیا و گردشگری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

3 استادیار، گروه ‌‌برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

4 کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و گردشگری، دانشگاه کاشان، کاشان، ایرانن

چکیده

در ‌‌بیش‌تر شـهرهای قـدیمی ایــران، ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های دارای ارزش تــاریخی به‌وفور دیــده می‌شوند کــه بــا ویژگی‌های مختلفــی نظیــر ریزدانگــی، مشــکلات دسترســی و ناپایــداری شــناخته می‌شوند بــا در نظر گرفتن مشــکلاتی از قبیل رشــد منفــی جمعیــت، نداشــتن دسترسی‌های درون محله‌ای لازم، گســترش روزافــزون فضــاهای مخروبه و متروکه، نداشتن تسـهیلات موردنیاز، بایـد حرکـت در راسـتای رفـع ایـن مشـکلات صـورت گیرد. این پـژوهش با هدف تحلیل عوامل مؤثر مانند اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بر بازآفرینی محلات بافت مرکزی شهر کاشان (شامل هفت محله) انجام و روش پژوهش توصـیفی، تحلیلی و اطلاعات مورد نظر به‌صورت پیمایشی جمع‌آوری‌ ‌‌شد، جامعه آماری تحقیق ساکنین محلات مرکزی شهر کاشان یه تعداد حدود 44 هزار نفر بود. حجم نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران تعداد 385 نفر برآورد گردید. برای تحلیل داده‌های تحقیق از نرم‌افزار SPSS و AMOS استفاده ‌شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که دسترسی به خدمات و امکانات، هویت و سرمایه اجتماعی و مالکیت مسکن و درآمد از عوامل مؤثر بر بازآفرینی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های فرسوده بود و در محله‌های سلطان میراحمد و درب اصفهان که از امتیازات نامبرده برخوردار بودند، ساکنان تمایل ‌‌بیش‌تری به بازآفرینی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های فرسوده دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Economic, Social and Physical Factors Affecting Urban Regeneration, Case Study: Central Texture of Kashan

نویسندگان [English]

  • Mohsen Shaterian 1
  • Younes Gholami 2
  • Sayed Ahmad Hosseini 3
  • Nastaran Khalaji 4
1 Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Kashan, Kashan, Iran.
2 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Kashan, Kashan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Regoinal and Urban Planning, University of Kashan, Kashan, Iran.
4 Msc, Department of Geography and Urban Planning, University of Kashan, Kashan, Iran.
چکیده [English]

In most of the old cities of Iran, the tissues with historical value are seen in abundance, which are recognized by various characteristics such as smallness, access problems and instability. Taking into account problems such as negative population growth, lack of access within the necessary neighborhoods, and the ever-increasing expansion of space is therefore important. In ruined and abandoned tissues, not having the necessary facilities, action should be taken to solve these problems. This research was conducted with the aim of analyzing the effects of social, economic and physical factors on the regeneration of the neighborhoods of the central fabric of Kashan city (including seven neighborhoods) and the descriptive, analytical research method and the desired information was collected in the form of a survey. There were about 44,000 people in the area. The size of the research sample was estimated to be 385 people using Cochran's formula. SPSS and AMOS software were used to analyze the research data. The findings of the research showed that access to services and facilities, identity and social capital, housing ownership, and income were factors influencing the regeneration of dilapidated structures, and in the neighborhoods of Soltan Mirahamd and Darb of Esfahan, which enjoyed the mentioned privileges, residents were more inclined to re-create dilapidated structures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regeneration
  • Dilapidated Fabric
  • Central Part
  • Social Factors
  • Economic Factors
  • Physical Factors
  • Kashan City

مراجع

Ahmadi, F., Aghalatifi, A., & Afshar, A. (2012). ‌Factors affecting the sense of belonging in the process of regeneration in the residential context around Imam Reza's shrine (a.s.), Noghan neighborhood‌. Seven Cities, 47(4), 70-84. (In Persian)
 Alaei, S.N. (2017). Revitalization of the historical context of Fez city with the priority of preserving its native landscape. Eastern Art and Civilization Quarterly, 20(2), 31-36. (In Persian)
 Bahraini, S. H. (2013). Analysis of the theoretical foundations of contemporary design. first volume, Tehran, University of Tehran. (In Persian)
Chan, E., & Lee, G. K. (2008). Critical factors for improving social sustainability of urban renewal projects. Social indicators research, 85, 243-256.
 Eskandari, N., & Zarabadi Zahrasadat, S. (2015). ‌Urban regeneration and the approach to reviving dilapidated structures‌, International Conference of Civil Engineering, Architecture and Urban Development Elites, Saramad Homaysh Karin Institute, Tehran. (In Persian)
European, Commmission. (2006) LUDA E – Compendium: Handbook E2, A Community – based Approach to Sustainable Urban Regeneration: The Key Role of Participation and Futures Workshops, (http:/ www. Luda – Project – net).
 Fani, Z., & Shirzadi, F. (2017). ‌Analysis of factors affecting the regeneration of historical spaces of the city (case study: Tehran's Mashq Square)‌. Human Settlements Planning Studies Quarterly, 13(1), 179-197. (In Persian)
 Flamaki, M. (2006). ‌Renovation of historical buildings and cities‌, 6th edition, Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
Geuzey, O. (2009). ‌Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in an era of globalization‌, Cities; 26(3),12-35.
 Gholami, Y., Shatrian, M., Bashaq, M., R., & Jahani, M. (2016). Measuring and evaluating the implementation of a pedestrian-oriented plan in the central context of Dezful city from the perspective of residents and businesses. Urban Planning Geography Research, 5(1), 1-16. (In Persian)
Habibi, M., & Maqsoudi, M. (2016). ‌Urban restoration; definitions, theories, experiences, global charters and resolutions, urban methods and measures‌, University of Tehran Publications. (In Persian)
 Hafeznia, M., R. (2002). An introduction to research methods in humanities, Samit Publications, Tehran. (In Persian)
Hajipour, Kh.R. (2006). An introduction to the evolution and development of urban restoration approaches) from the period after World War I to the beginning of the third millennium. Iranshahr Thought Quarterly, 4(4), 60-43. (In Persian)
 Hanachi P. (2004). ‌Comparative study of urban restoration experiences in the world and Iran‌, Soban Noor Publishing House, first edition Dastmalchian. (In Persian)
 Heydari Sureshjani, R., Gholami Bimorgh, Y., & Sadeghi, H. (2015). Finding the potential of pedestrian pattern and smart growth in the central context of Shahrekord, International Conference on Urban Economy Tehran. (In Persian)
Hosseini, S. J. (2002). ‌Sustainable People's Participation in Renovation and Reconstruction of Dilapidated Urban Fabrics‌, Sokhon Gostar Publications, Mashhad. (In Persian)
Johnston, W. Ronald. M. (1993), ‌Toward Democratic Decentralization: Approaches to Promoting Good Governance‌. Research Traingle Instuite, 39(4), 682-697.
Juniper Ridge (2005). ‌Urban Renewal Plan City of August‌, 29, 2005
Kigochi, P.W. (2000). ‌Comparisons are Central in Mathematics for the Measurement of IntangibleFactors‌, The Analytic Hierarchy/Network Process 223.
Kyle,G., Graefe, A., Manning, R., & Bacon, J. (2004). ‌Effects of place attachment on users’ perceptions of social and environmental conditions in a natural setting‌. Journal of Environmental Psychology 24(2), 213-225
Lelieveldt, H. (2004). ‌Helping citizens help themselves: Neighborhood improvement programs and the impact of social networks, trust, and norms on neighborhood-oriented forms of participation‌. Urban affairs review, 39(5): 531-551.
Maleki, S., Alizadeh, H., Shojayan, A., & Nazari, S. (2014). Spatial analysis of physical intervention approaches in the worn-out fabric of Baghmolek city. Journal of Geographical Analysis of Space, 4(13), 111-93. (In Persian)
Manzo, L. C., & Perkins, D. D. (2006). Finding common ground: The importance of place attachment to community participation and planning. Journal of planning literature, 20(4), 335-350.
Markowski, P. M. (2003). ‌Comments on \Use of a mesoscale model to forecast severe weather‌.
 Mohammad, J. (1994). ‌Let's preserve the historical textures. Proceedings of the Congress of the History of Architecture and Urban Planning of Iran‌. Cultural Heritage Organization, 4(2). (In Persian)
 Mokhtari Malekabadi, R., Ebrahimi M. & Karimi, A. (2014). ‌Development of strategic strategies for improving and renovating the dilapidated fabric of Jahrom using the SWOT model‌. Amash Mohit Quarterly, 8(29), 177-200. (In Persian)
 Moseibzadeh, A., Mousavi, M., & Bagheri Kashkouli, A. (2012). ‌Management of the worn-out fabric of Iran's desert cities in order to choose a suitable strategy for the case study of Meibod city‌, Geographical Space Quarterly, Year 12, Number 38, Winter: 143-165. (In Persian)
 Nasiri H., & Esmail, S., M. (2016). ‌Analysis of effective factors in the regeneration of worn-out urban tissues, a case study of Neighborhood 20, Region 17, Tehran. Geographical Quarterly of the Land, 14(55), 135-148. (In Persian)
 Noorian, F., & Ariana, A., (2018). ‌Analysis of how the law supports public participation in urban regeneration‌. Fine Arts Magazine, 17(2), 15-28. Ministry of Housing and Urban Development. (In Persian)
 Piran, P. (2013). ‌Again regarding informal settlement, the case of Shirabad Zahedan‌, Haft Shahr Quarterly, 9(3) 10, 1-9. (In Persian)
 Rahnama, M., R. (2004). ‌Investigation of the revitalization process of Mashhad city center (1987-2004)‌, Ferdowsi University of Mashhad Publications. (In Persian)
Rahnama, M., R., (2008). ‌Planning of central areas of cities, Mashhad‌, Ferdowsi University of Mashhad Publications, first edition. (In Persian)
 Safaipour, M., & Alizadeh, H. (2013). ‌An analysis of the physical indicators of the worn-out tissue in central Ahvaz using regression fitting model and fuzzy hierarchical analysis‌ FAHP, Quarterly Journal of Geographical Studies of Arid Regions, 11(3), 111-125. (In Persian)
Sajjadi, J., & Mohammadi, M. (2013). ‌Socio-spatial analysis in worn-out urban tissues, a case study: the central tissue of Sardasht city‌. Journal of Urban Research and Planning, 6(2), 55-70. (In Persian)
Sepahani, M. (2008). ‌Evaluation of the detailed plan of Isfahan in historical contexts‌, Mahdovian, Vahid, master's thesis, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabai University. (In Persian)
Shafaei, S. (2005). A guide to identify and intervene in worn tissues (Supreme Council for Planning and Architecture).Tehran: publication of technology and art ideas.
 Shafii Dastjardi, M., & Sadeghi, N. (2016). ‌Investigation of the realization of plans for regeneration of worn-out urban fabric by the integrated method of network analysis-balanced scorecard (case example: worn-out fabric of Zainabieh Isfahan).‌ Bagh Nazar Magazine, 46(1), 14-5. (In Persian)
 Shamai A., & Pourahmad, A. (2004). ‌Urban improvement and renovation from the point of view of geography‌, Tehran University Publications. (In Persian)
 Sharan Consulting Engineers (2005). ‌Methods to Identify Interventions in Dilapidated Urban Textures: Approved by the Supreme Council of Architecture and Urban Planning‌, Ministry of Housing and Urban Development, Ide Pardazan Fan and Art Publishing Company, Tehran, 2005. (In Persian)
Terrados, J., & Almonacid, G. (2007). ‌Regional Energy Planning Through SWOT Analysis and Strategic Planning Tools: Impact on Renewables Development. Jornal of Renewable and Sustainable Energy Reviews. 25(2), 1275-1287.
 Timouri, P., Rahmani, B., & Iraqi, Sh. (2009). ‌The Worn Texture of Malair and Its Organizing Ways. Amash Geographical Quarterly, 8(3), 1-18. (In Persian)
Tural,D. & Wrobel, L. (2010), ‌Application of rule induction algorithms for analysis of data collected by seismic hazard monitoring systems in coal mines. Archives of Mining Sciences. 65(1), 91-114.
 Zangiabadi, A., & Moidfar, S. (2018). ‌Urban regeneration approach in worn-out structures of Barzan Shesh Badgiri in Yazd city‌. Armanshahr Architecture and Urbanization, 9(2), 297-314. (In Persian)
 Zangibadi, A., Moaidfar, S., & Mojtabi, Gh. (2014). Evaluation of revitalization of old urban structures in line with sustainable development (Yazd city). Urban Planning Studies Quarterly, 3(9), 131-159. (In Persian)
 Zangibadi, A. (2001). ‌Spatial Analysis of Physical Development Patterns of Kerman City‌. Doctoral Thesis of Geography and Urban Planning, Modares University of Education, Tehran. (In Persian)
احمدی، فرزانه؛ آقا لطیفی، آزاده و افشار، علی (1392). ‌عوامل تأثیرگذار بر حس تعلق در فرآیند بازآفرینی در بافت مسکونی اطراف حرم حضرت امام رضا (ع). محلۀ نوغان‌. هفت شهر، 47(4)، 70-84.
اسکندری، ندا و زرآبادی، زهرا سادات سعیده (۱۳۹۵). ‌بازآفرینی شهری و رویکرد احیای ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های فرسوده‌، کنفرانس بین‌المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی، مؤسسه سرآمد همایش کارین، تهران.
 بحرینی، سید حسین (1393). تحلیل مبانی نظری طراحی معاصر. جلد اول، تهران: دانشگاه تهران.
پیران، پرویز (1383). ‌باز هم در باب اسکان غیر رسمی، مورد شیرآباد زاهدان‌، فصلنامه هفت شهر، 9(3) 10، 9-1.
تیموری، پرهام، رحمانی، بهزاد و عراقی، شیما (1389). ‌بافت فرسوده ملایر و راه‌‌‌‌های ساماندهی آن. فصلنامه جغرافیایی آمایش، 8(3)، 18-1.
حاجی‌پور، خدارحم (1386). مقدمه‌ای بر سیر تحول و تکوین رویکردهای مرمت شهری) دوره زمانی بعد از جنگ جهانی اول تا آغاز هزاره سوم. فصلنامه اندیشه ایرانشهر، 4(4)، 43-60.
حافظ‌نیا، محمد رضا (1382). مقدمه‌‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سمت.
حبیبی، محسن و مقصودی، ملیحه (1386). ‌مرمت شهری؛ تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطعنامه‌‌‌‌های جهانی، روش‌‌‌ها و اقدامات شهری‌. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حسینی، سید جواد (1387). ‌مشارکت پایدار مردمی در نوسازی و بازسازی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های فرسوده شهری‌. مشهد: انتشارات سخن‌گستر.
حناچی پرویز (1386). ‌بررسی تطبیقی تجارب مرمت شهری در جهان و ایران‌. تهران: نشر سبحان نور، چاپ اول.
حیدری سورشجانی، رسول؛ غلامی بیمرغ، یونس و صادقی، حشمت‌الله (1395). پتانسیل‌یابی الگوی پیاده مداری و رشد هوشمند در بافت مرکزی شهرکرد، همایش بین‌المللی اقتصاد شهری، تهران.
دستمالچیان، محمدجواد (1374). ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های تاریخی را حفظ کنیم. مجمع مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌. سازمان میراث فرهنگی، جلد چهارم
رهنما، محمدرحیم (1384). ‌بررسی روند احیای مرکز شهر مشهد (84-1357)‌. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
رهنما، محمدرحیم (1388). ‌برنامه‌ریزی مناطق مرکزی شهرها، مشهد‌، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ اول.
زنگی‌آبادی، علی؛ مؤیدفر، سعیده و مجتبی، غفورزاده (1394)، ارزیابی باززنده‌سازی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های قدیم شهری در راستای توسعه پایدا (شهر یزد).  فصلنامه مطالعات ‌برنامه‌ریزی شهری، 3(9)، 159-131.
زنگی‌آبادی، علی (1371). ‌تحلیـل فضـایی الگوهـای توسعه فیزیکی شـهر کرمـان‌. پایـان‌نامـه دکتـری جغرافیا و برنامه‌ریـزی شـهری، دانشـگاه تربیـت مدرس، تهران.
زنگی‌آبادی، علی، مویدفر، سعیده (1390). ‌رویکرد بازآفرینی شهری در بافت‌‌‌‌های فرسوده برزن شش بادگیری در شهر یزد‌. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 9(2)، 314- 297.
سپاهانی، مریم (1388). ‌ارزیابی طرح تفصیلی اصفهان در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های تاریخی‌. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.
سجادی، ژیلا، محمدی، مهدی (1390). ‌تحلیل اجتماعی - فضایی در بافت‌‌‌‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر سردشت‌، مجله پژوهش و ‌‌برنامه‌ریزی شهری، 6 (2)، 70-55.
شفیعی دستجردی، مسعود و صادقی، نگین (1396). ‌بررسی تحقق‌پذیری طرح‌های بازآفرینی بافت فرسوده شـهری بـه روش تلفیقی تحلیل شبکه‌ای– کارت امتیازی متوازن (نمونه موردی: بافت فرسوده زینبیه اصـفهان)‌. مجلـه بـاغ نظـر، 46(1)، 5-14.
شماعی، علی، پوراحمد، احمد (1384). ‌بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا‌، انتشارات دانشگاه تهران
صفایی‌پور، مسعود و علیزاده، هادی (1393) ‌ تحلیلی بر شاخص‌های کالبدی بافت فرسوده مرکزی اهواز با استفاده از مدل برازش رگرسیونی و تحلیل سلسله‌مراتبی فازی‌ FAHP. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 11(3)، 111-125.
طرح جامع شهر کاشان (1389). ‌سازمان مسکن و شهرسازی استان اصفهان‌، مهندسین مشاور نقش‌جهان پارس، جلد سوم
علایی، سیده نیره (1397). باززنده‌سازی بافت تاریخی شهر فاس با اولویت حفظ منظر بومی آن. فصلنامه هـنر و تـمدن شـرق، سال ششم، 20(2)، 31-36.
غلامی، یونس؛ شاطریان، محسن؛ بسحاق، محمدرضا و جهانی، معصومه (1396). سنجش و ارزیابی اجرای طرح پیاده محوری در بافت مرکزی شهر دزفول ازنظر ساکنان و کسبه. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 5(1)، 1-16.
فلامکی، محمد منصور (1386)، ‌بازنده سازی بناها و شهرهای تاریخی‌، چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
فنی، زهره و شیرزادی، فرزانه (1397). ‌تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی فضاهای تاریخی شهر (مطالعه موردی: میـدان مشـق تهران)‌. فصلنامه مطالعات ‌‌برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 13(1)، 179-197.
مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ ابراهیمی، مهدی و کریمی، آمنه (1394). ‌تدوین استراتژی‌‌‌‌های راهبردی بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر جهرم با استفاده از مدل .SWOT ‌فصلنامه آمایش محیط، 8(29)،177-200.
مصیب‌زاده، علی؛ موسوی، میرنجف و باقری کشکولی، علی (1391). ‌مدیریت بافت فرسـوده شــهرهای کــویری ایــران در جهــت انتخــاب اســتراتژی مناســب مطالعه موردی شــهر میبد‌، فصلنامه فضای جغرافیایی، 12(‌‌38)، 165-143.
ملکی، سعید؛ علیزاده، هادی؛ شجاعیان، علی و نظری، سهیلا (1393). تحلیل فضایی رویکردهای مداخله کالبدی در بافت فرسوده شهر باغملک. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 4(13)، 93-111.
مهندسین مشاور شاران (1385). ‌راه‌‌های شناسایی مداخله در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های فرسوده شهری: مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی‌، وزارت مسکن و شهرسازی، نشر شرکت ایده‌پردازان فن و هنر، تهران.
نصیری هندخاله، اسماعیل و سالاری‌نیا، مرضیه (1396).‌ تحلیل عوامل مؤثر در بازآفرینی ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی محله 20 منطقه 17 شهر تهران)‌. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 14(55)، 135-148.
نوریان، فرشاد و آریانا، اندیشه (1391). ‌تحلیل چگونگی حمایت قـانون از مشـارکت عمـومی در بـازآفرینی شـهری‌، نشـریه هنرهای زیبا، 17(2)، 15-28.
وزارت مسکن و شهرسازی (1384). مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، تهران.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1397
  • تاریخ بازنگری: 23 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار