تحلیلی بر تاب‌آوری در حوزۀ مسکن شهری، پژوهش موردی: شهر سقز

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه جغرافیا، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش بررسی تاب‌­آوری در حوزه مسکن شهری سقز است. جامعه آماری پژوهش شامل ساکنان محلات 22گانۀ شهر سقز است که براساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آن‌ها 258/165 نفر بوده است. روش انجام تحقیق، توصیفی­-­تحلیلی با تأکید بر جنبۀ کاربردی است که ابزار گرداوری داده‌ها از طریق کتابخانه‌ای، برداشت میدانی، نقشه کاربری اراضی شهری، استفاده از آمارنامه‌ها و سرشماری­‌های سال 1395 است بدین منظور که برای انجام تحلیل‌­های لازم ابتدا شعاع عملکردی معیار کالبدی بیرونی با مدل تحلیل شبکه در سیستم اطلاعات جغرافیایی مشخص گردیده است و داده­‌های مربوط به سایر معیارها با استفاده از برداشت میدانی و اطلاعات آماری جمع‌آوری و سپس برای وز‌ن‌دهی اولویت‌ها بر اساس اهمیت و نیاز شهروندان، در ماتریس سلسله­مراتبی AHP وز‌ن‌دهی شدند و سپس برای انجام تحلیل­‌های جدی در مدل تودیم مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می­‌دهد که با توجه به معیارهای ارزیابی تاب­آوری در حوزه مسکن محلات رسمی 22گانۀ شهر سقز، محلات­16، 17، 6، 19، 18 و 12 که در جنوب غربی­، قسمتی از شمال شرقی و غربی شهر واقع ‌شده‌اند از تاب­آوری غیرقابل‌تحمل و نامناسبی برخوردارند. می­‌توان بیان کرد که بهبود فضای و توزیع مناسب درآمدها، انسجام و احساس تعلق بیش‌تر، نظارت بر ضوابط و مقررات ساخت‌وسازها، امکان دسترسی این محلات به شبکه معابر اصلی و ایجاد مشوق­‌های مالی از مهم‌­ترین پیشنهادهای ارائه‌ شده می­باشد. نوآوری این مطالعه در به‌کارگیری نرم­افزارهای تحلیل شبکه، بیلدر و تودیم برای تعیین شعاع عملکردی و رتبه‌­بندی میزان تاب­‌آوری در حوزۀ مسکن شهری در سطح محلات شهر سقز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Resilience in Urban Housing Area, Case Study: City of Saqqez

نویسندگان [English]

  • Mirnajaf Mmousavi 1
  • Sharare Saidpour 2
  • Mohammad Rasoli 3
  • Nahideh Abdi 2
1 Professor‌, Department of ‌Geography & Urban Planning‌,‌ Urmia University‌,‌ Urmia, Iran.
2 Ph.D. Student‌, Department of ‌Geography & Urban Planning‌, Tabriz University‌, Tabriz, Iran.
3 Ph.D, Department of ‌Geography & Urban Planning‌, Zanjan University, Zanjan, Iran.
چکیده [English]

The main purpose of this paper is to study resilience in urban housing area of Saqqez city. The statistical population of the study includes residents of 22 neighborhoods of Saqqez that according to the results of the 2016 census, their number was 165.258 people. The research method is descriptive-analytical with emphasis on the practical aspects. That is a data collection tool through a library, field studies, urban land use map, use of statistics and censuses in 2016. First, the radius of performance of the outer physical criterion is determined by the network analysis in the GIS to perform the necessary analysis. Data on other criteria were collected using field surveys and statistical data and they were then weighted to prioritize the importance and needs of citizens in the AHP and finally we did the analysis in the Todim. The research results show that according to the resilience evaluation criteria in the housing area of the formal neighborhoods of 22 Saqqez city, neighborhoods 16, 17, 6, 19, 18 and 12, located in the southwest, part of the northeast and west of the city, have unbearable resilience. Improving the space and proper distribution of revenues is one of the most important proposals, along with greater cohesion and sense of belonging, monitoring of construction rules and regulations, access to the main thoroughfares network and creating financial incentives. The novelty of this study is in using network analysis software, builder and Todim to determine the radius of performance and ranking the resilience in urban housing area and in the neighborhoods of Saqqez city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience
  • Urban housing
  • City of Saqqez
Ahmadi, A., Fathi, S., & Akbbari, E. (2019). Assessment of Urban Resilience against Natural Hazards with an Emphasis on Earthquake and Using Fuzzy Logic and GIS (A Case Study of Urmia City). Journal of Geography and Environmental Hazards, 7(3), 57-73. (In Parsian)
Ahmadzadeh kermani, H., & Aminzadeh Goharrizi, B. (2020). Assessment of urban resilience dimensions,with using the method average total distances of optimal limites (research on municipality 9 of Mashhad). Hoviatshahr, 41(14), 33-44. (In Parsian)
Asadi azizabadi, M., Ziari, K., & Vatankhahi, M. (2019). Measurement and evaluation of the resilience of the deteriorated urban fabrics to Environmental Hazards (case study: deteriorated urban fabrics of Karaj). Journal of Research and Urban Planning, 9(35), 111-122. (In Parsian)
Aslani, F., & Amini Hosseini, K. (2018). An Overview to the Concepts, Indicators, Frames and Models of Earthquake Resilience. Disaster Prevention and Management Knowledge, 8 (2), 119-136. (In Parsian)
Bahrami, S., Sarvar, R., & Asadyan, F. (2018), An analysis of the resilience situation in the neighborhoods of Sanandaj (The case study: sartapoleh, shalman and hajiabad neighborhoods). Haft Hesar Journal of Environmental Studies, 6 (22), 45-62. (In Parsian)
Bazrafkan, S., Arvin, M., & Shakeri, E. (2018). Evaluation of Resilience dimensions in District 9 in Tehran City by Using TOPSIS Technique. Disaster Prevention and Management Knowledge, 8(2), 187-197. (In Parsian)
Borsekova, K., Nijkamp, P., & Guevara, P. (2018). Urban resilience Patterns after an external shock: An Exploratory study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 18, 1-27.
Dobson, S. (2017). Community-driven pathways for implementation of global urban resilience goals in Africa. International Journal of Disaster Risk Reduction, 1-7
Ghafourian, M., Aghaei, S. (2016). Flexibility Criteria for Design of Apartment Housing in Iran. Soffeh, 26(3), 41-74. (In Persian)
Hadi, E. (2016). Feasibility of urban resilience against earthquakes with a sustainable development approach (­Case Study: Region 4 from the metropolis of Tabriz). The Thesis for MSc geography and urban planning, Faculty of Planning and Environmental Scinces, Tariz University. (In Persian)
Heidarifar, M.R., Siahgoli, M., & Soleimaniad, E. (2018). The Evaluation of Urban Resilience Components (Case Study: Kermanshah Metropolis). Journal of Geography and Environmental Studies, 7 (28), 107-125. (In Persian)
Heidarzadeh, H., Balist, J., Karimi, S., & Jafari, H.R. (2017). Urban Resilience Zoning Against Earthquakes Using Fuzzy Logic and FAHP (Case Study: Region 12 of Tehran). Environmental Researches, 7(14), 61-72. (In Persian)
Heydari, A. (2013). Spatial- Physical Analysis of Future development of Saqqez city with point on Smart Urban Growth Indicators by Entropy Shannon Model. Geography and Urban Space Development, 0(2), 68-94. (In Persian)
Iran Statistics Center. (2016). Population statistics from the city of Saqqez. (In Persian)
Iftekhar, A. (2016). Building Resilience of Urban Slums in Dhaka, Bangladesh. International Conference of The International Institute for Infrastructure Resilience and Reconstruction (I3R2), Procedia - Social and Behavioral Sciences, 218, 202-213
Marques Nunes, D., Duarte Pinheiro, M., & Tomé, A. (2019). Does a review of urban resilience allow for the support of an evolutionary concept. Environmental Management,­ 244,422-430.
Meerow, S., Newel, J. P., & Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning,147, 38-49.
Pour Mohammadi, M. R., Hadi, E., & Hadi, E. (2019). Explaining the Socio-Economic Aspects of Urban Resilience against Earthquake: A Case Study, 4th District of Tabriz. Disaster Prevention and Management Knowledge, 9 (1)­­, 78-89. (In Persian)
Rasouli SaniAbadi, A., Farhady, M., & Ghaffari, A. (2017). The Role of Circulation Spaces in Creating Flexible Housing Units. Soffeh, 27(1), 1-36. (In Persian)
Ribeiro, P. J. G., & Gonc¸alves, L. (2019). Urban Resilience: a conceptual framework. Universidade do Minho, Depart, de Engenharia Civil Campus de Gualtar.
Saidnia, S. (2015). Flexible housing design (­Applying the concepts of the center and edge in design). The Thesis for MSc interior architecture, Faculty of Architecture and urbanism, Tehran University of Art. (In Persian)
Samuelsson, K., Colding, J., & Barthel., S. (2019). Urban resilience at eye level: Spatial analysis of empirically defined experiential landscapes. Landscape and Urban Planning, 187, 70-80
Sheikhi, M., Rafieyan, M., Piri, E., & Pashbandi, Sh. (2018). Evaluation and Analysis of the Dimensions of Resilience in Small Towns (Case Study: Kamyaran). Journal of Research and Urban Planning, 9(32), 62-82. (In Parsian)
Shokri Firoozjah, P. (2017). Spatial Analysis of Resilience of Babol's Regions to Environmental Hazards. Physical Social Planning, 2(2), 27-44. (In Parsian)
Shokri Firozjah, P., & Adabi Firozjahi, KH. (2021). Spatial Analysis of the Physical Resilience of Babolsar Neighborhoods with Emphasis on the Urban Land Use. Journal of Urban Ecology Researches, 11(1), 59-76. (In Parsian)
Ur-Rahman, A., Shaw, R., Surjan, A., & Ara Parvin, A. (2016). Urban Disasters and Approaches, to Resilience. Urban Disasters and Resilience in Asia, 1-19.
Yan, Z.H.E.N.G., Xin-Lu, X. I.E., Chen-Zhen, L. I. N., Mou, W.A.N.G., & Xiao-Jia, H.E. (2018). Development as adaptation: Framing and measuring urban resilience in Beijing. Advances in Climate Change Research, 17, 4- 31
Zandieh, M., Eghbali, R., & Hessari, P. (2011). The Approaches towards Designing Flexible Housing. Naqshejahan­, 1 (1), 95-106. (In Persian).
احمدزاده کرمانی، حمید و امین‌زاده گوهرریزی، بهرام (1398). ارزیابی ابعاد تاب‌آوری شهری با استفاده از روش میانگین مجموع فواصل از حد بهینه (مطالعه موردی: منطقه ۹ شهرداری مشهد). هویت شهر، 41(14)، 33-44.
احمدی، عبدالمجید؛ فتحی، سعید­ و اکبری، ابراهیم ­(1397). ارزیابی تاب­آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زمین­‌لرزه با استفاده از منطق فازی و GIS­ (مطالعه موردی: شهر ارومیه). فصلنامه جغرافیا­ و مخاطرات محیطی، ­7(3)، 57-73.
اسدی عزیز­آبادی، مهسا؛ زیاری، کرامت‌الله و وطن­خواهی، محسن ­­(1397). سنجش و ارزیابی میزان تاب­آوری بافت­های فرسوده شهری در برابر مخاطرات محیطی (نمونه موردی: بافت فرسوده کلان­شهر کرج)­. نشریۀ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 9(35)، ­111-122.
اصلانی، فرشته و امینی حسینی­، کامبد (1397). مرورى بر مفاهیم، شاخص­ها، چارچوب­ها و مدل­هاى تاب­آورى در برابر زلزله. فصلنامۀ دانش پیشگیرى و مدیریت بحران، 8(2)، 119-136.
بذرافکن، شهرام؛ آروین، محمود­ و شاکری، الهه ­(1397). ارزیابى ابعاد تاب­‌آورى در محلات منطقه­9 شهر تهران با استفاده از تکنیک TOPSIS­. فصلنامۀ دانش پیشگیرى و مدیریت بحران، 8(2)، ­187-197.
بهرامی، سیروان؛ سرور، رحیم­ و اسدیان، ­فریده (1396). تحلیلی بر وضعیت تاب­آوری محلات شهر سنندج (مطالعۀ موردی: محلات سرتپوله، شالمان و حاجی‌آباد)­. مطالعات محیطی هفت حصار،6 (22)، ­45-62.
پورمحمدی، محمدرضا؛ هادی، الهام و هادی، الناز ­(1398). تبیین ابعاد اجتماعی- اقتصادی تاب­آوری شهری در برابر زلزله ­(­مطالعه موردی: منطقۀ 4 شهر تبریز)­. فصلنامه دانش پیشگیرى و مدیریت بحران، 9(1)، ­78-89.
حیدر­زاده، حمیده؛ بالیست، جهانبخش؛ کریمی، سعید­ و جعفری، حمیدرضا ­(1395). پهنه­بندی تاب­‌آوری بافت­ه‌ای شهری در برابر زلزله با استفاده از منطق فازی وFAHP (مطالعه موردی: منطقه­12 شهرداری تهران)­. محیط­‌زیست و توسعه، 7 (14)، ­61-72.
حیدری، اکبر ­(1391). تحلیل فضایی-کالبدی توسعۀ آتی شهر سقز با تأکید بر شاخص‌های رشد هوشمند شهری با استفاده از مدل آنتروپی شانون. مجلۀ جغرافیا و توسعۀ فضای شهری،0(2)، 68-94.
حیدری­فر، محمد رئوف؛ سیاه­گلی، مهناز­ و سلیمانی ­راد، اسماعیل­(1397). سنجش مؤلفه­های تاب­آوری شهری ­(­نمونه موردی: کلان‌شهر کرمانشاه). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 7 (28)، 107-125.
رسولی ثانی­آبادی، آیدا؛ فرهادی، مریم و غفاری، علی ­(1396). نقش فضای ارتباطی در دستیابی به واحدهای مسکونی انعطاف‌پذیر، مجله صفّه، 27(1)، ­­36-1.
زندیه، مهدی؛ اقبالی، رحمان و حصاری، پدرام ­(1390). روش‌­های طراحی مسکن انعطاف‌پذیر. نقش ‌جهان، 1(1)، ­95-106.
سعیدنیا، ساحل­. (1394). طراحی مسکن انعطا­ف­پذیر­(به‌کارگیری مفاهیم مرکز و لبه در طراحی). پایان­نامۀ کارشناسی ارشد معماری داخلی، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران.
شکری فیروزجاه، پری (1396). تحلیل فضایی میزان تاب­آوری مناطق شهر بابل در برابر مخاطرات محیطی. نشریه برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 2(2)، ­27-44.
شکری فیروزجاه، پری و ادبی فیروزجایی، خدیجه (1399). تحلیل فضایی میزان تاب­آوری کالبدی محلات شهر بابلسر با تأکید برکاربری اراضی شهری. فصلنامۀ بوم‌شناسی شهری، 11(1)، 59-76.
شیخی، محمد؛ رفیعیان، مجتبی­؛ پیری، اسماعیل­ و پشابادی، شهرام ­(1397). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه­های تاب­آوری در شهرهای کوچک (مطالعۀ­ موردی: شهر کامیاران). نشریه پژوهش و برنامه­‌ریزی شهری، 9(32)، 62-82.
غفوریان، میترا و آقایی، سپیده ­(1395). بازشناسی و اولویت‌بندی معیارهای انعطاف‌پذیری در طراحی مسکن آپارتمانی ایران. مجله صفّه، 26(3)، 41-74.
مرکز آمار ایران. (1395). ­آمار جمعیت شهر سقز.
هادی، الناز (1395). امکان‌سنجی میزان تاب‌آوری شهری در برابر زلزله با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: منطقه 4 کلان‌شهر تبریز). پایان­نامۀ کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی علوم محیطی، دانشگاه تبریز.