تحلیل روند تغییرات دوره‌ای فضای سبز شهری زنجان از 1385 تا 1390 و ارائه الگوی مکانیابی بهینه آن

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علمی جغرافیا، دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف از مطالعه حاضر تحلیل تغییرات دوره‌ای فضای سبز شهری زنجان و مکان‌یابی بهینه آن در منطقه 2 شهرداری زنجان است. روش تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی بوده و از لحاظ نوع پژوهش، کاربردی می‌باشد. روند تغییرات کمّی وکیفی براساس مدل LCM و مقایسه دودوئی محاسبه گردید . جهت وزن‌دهی به معیارهای مکان‌یابی  فضای سبز شهری از مدل تحلیل سلسله مراتبی در محیط نرم افزاری سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که سرانه فضای سبز در سال 1385 از 64/34 متر مربع به 46/12 متر مربع در سال 1390 کاهش یافته است. همچنین در سال1385 بیش‌ترین میزان تغییرات کمّی و کیفی به نفع مناطق فاقد فضای سبز 91/69 درصد بوده که این میزان در سال1390 به 69/80 درصد افزایش یافته است. طی سال‌های1390-  1385 بیش‌ترین میزان مساحت افزایشی در مناطق فاقد فضای سبز با حدود تقریبی250 هکتار و  بیش‌ترین مساحت کاهشی از مناطق با فضای سبز کم با حدود تقریبی250 هکتار بوده است. طی این باز ه زمانی افزایش ساخت وساز‌ها و سرریز جمعیتی به این منطقه از عوامل مؤثر در کاهش فضای سبز است. از کل مساحت 2250 هکتاری منطقه، 356 هکتار معادل 15 درصد از کل مساحت منطقه، وضعیتی کاملا  سازگار  برای گسترش فضای سبز دارد. در یک بررسی کلی می‌توان گفت که طی این سال‌ها میزان فضای سبز  به نفع سایر کاربری‌های خدماتی افزایش داشته و  این میزان در سال1390 شدت گرفته که نیازمند  اتخاذ تمهیدات و انجام اقدامات پیش‌گیرانه از کاهش بی‌رویه کاربری فضای سبز است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Trend Analysis Period From 2006 to 2011 Zanjan Urban Green Space and Present an Optimal Location

نویسندگان [English]

  • Nafiseh Marsousi 1
  • Saleh Rashvand 2
1 Associate Professor of Geography Department, Payame noor University
2 2. MA in Geography and Urban Planning, Payame noor University, South Tehran Branch
چکیده [English]

The main objective of this study was to analyze the periodical changes of urban green space in Zanjan and its optimal location. The research method is descriptive-analytic, and in terms of type, this study is practical. The procedure of qualitative and quantitative changes has calculated based on LCM Model and binary comparison. Hierarchical analysis model in GIS software environment was used to weight the criteria of urban green space location. The results showed that the green space per capitaof the city has reduced from 34.64 square meters in 2006 to 12.46 square meters in 2011. In addition, in 2006, the most qualitative and quantitative changes in favor of areas lacking green space was 69.91 percent which was increased in 2011 to 80.69 percent. During 2006 to 2011, the maximum incremental arealacking green space has been approximately 250 hectares and the largest reduction area with low green spacehas been approximately 250 hectares. During this period, the increases in construction and reducing overflow crowd to this area have been the reasons of green space reduction. From the total area of 2250 hectares, 356 hectares which was 15% of the total space, the situation is quite compatible to green space expansion. Due to the reduction of green space per capita compared to other land uses, it is necessary to take into account arrangements and preventive actions to reduce the excessive use of green space in urban planning.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban green space
  • Periodic changes
  • Location pattern
  • Zanjan
آمارنامه شهری زنجان (1392)، مدیریت شهری، مدیریت برنامه‌ریزی و توسعه، شهرداری زنجان: 39-84.##ابراهیم‌زاده، عیسی؛ سریانی، اعظم؛ عرفانی، محمد (1390)، تحلیلی بر توزیع فضایی- مکانی کاربری فضای سبز و مکان‌یابی بهینه آن در منطقه یک شهر زاهدان، فصلنامه آمایش محیط، شماره 17: 132-151. ##احدنژاد، محسن؛ صالحی میشانی، حیدر؛ وثوقی راد، لیلا؛ رومیانی، احمد (1393)، ارزیابی و مکان‌یابی فضای سبز شهری موردشناسی: منطقه 11 شهر تهران، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، شماره 12: 186-169. ##اسمعیلی، اکبر (1381)، بررسی و تحلیل کاربری فضای سبز از دیدگاه برنامه‌ریزی شهری، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس. ##توفیق، فیروز ( ۱۳۷۲ )، ارزشیابی چندمعیاری در طرح‌ریزی کالبدی، تهران: نشر آبادی.##دفتر آمار و اطلاعات (1390)، سالنامه آماری استان زنجان.## دفتر آمار و اطلاعات (1392)، سالنامه آماری استان زنجان. ##رحمانی، محمد جواد (1383)، بررسی روند تصمیم گیری در مکان‌یابی پارک‌ها و فضای سبز عمومی و تاثیر آن بر ایمنی آ‌‌ن‌ها، مجله سبزینه شرق، سال سوم، شماره 6: 16-19.##زبردست، اسفندیار  (1380)، کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، مجله هنرهای زیبا. شماره 10: 13-21.##غفاری گیلانده، عطا؛ کاملی‌فر، زهرا؛ یزدانی، محمد حسن (1393)، اولویت بندی تناسب اراضی در فرآیند مکان‌گزینی فضای سبز شهری با استفاده از فنون تحلیل چند معیاری، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال چهاردهم، شماره 32: 251-270##محمدیاری، فاطمه؛ توکلی، مرتضی؛  پور خباز، حمیدرضا؛ اقدر، حسین (1393)، تهیه نقشه پوشش گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی(مطالعه موردی: شهرستان بهبهان)، فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی(سپهر)، دوره 23، شماره 92: 23-34. ##
Asamoah, Blessing (2010), Urbanization and Changing Patterns of Urban Land Use in Ghana: Policy and Planning Implications for Residential Land Use in Kumasi,  Unpublished MSc Dissertation, Department of Planning, KNUST.##Gairola, Sanjay; Noresah, Mohd Sharif (2010), Emerging trend of urban green Space research and the implications for safeguarding biodiversity: a viewpoint, Nature and Science, 8(7): 43-49.##Holme, Alexander; Burnside, Mitchel. (1987), The development of a system for monitoring trend in range condition in the arid shrublands of Western Australia. Australian Rangeland Journal. No. 9:14-20.##Kharel, Gehendra (2010), Impacts of  Urbanization on Environmental Resources: A Land Use Planning Perspective, MSc. Thesis, Faculty of the Graduate School, The University of Texas at Arlington.##Mensah, Collins Adjei (2014), Destruction of Urban Green Spaces: A Problem Beyond Urbanization in Kumasi City (Ghana), American Journal of Environmental Protection. Vol. 3, No. 1: 1-9.##Nowak David. (2002), The Effects of Urban Trees in Air Quality, USDA Forest Service, Syracuse, NY.##Naab, Francis Zana; Diney. Dogkubong; Romanus, Kasanga; Raphaet. Kasim (2013), Urbanization and its Impacts on Agricultral Lands in Growing Cities in Developing Countries: A Case Study of Tamale in Ghana, Modern Social Science Journal, No, 2: 256-287.##Odindi, John; Mhangara, Paidmwoyo (2012), Green Space Trends in the City of Port Elizabeth from 1990 to 2000 using Remote Sensing, Int, J, Environ, Res, 6(3): 653-662, Summer, ISSN: 1735-6865.##Quagraine, Viktor. (2011), Urban Landscape Depletion in the Kumasi Metropolis, In Adarkwa, K, K(ed), Future of the Tree: Towards growth and development of Kumasi, Kumasi: University Printing Press.##Safavi, Homayoun Pasha (2012), The Process of Urbanization and Its Implications for Tourism Sector-A Sustainability Approach: The Case of Famagusta, TRNC. MSc. Thesis, Institute of Graduate Studies and Research, Eastern Mediterranean University, Gazimagusa, North Cyprus.##Weingaertner, Carina (2005), Analysing Synergies between Urbanization and Sustainable Development: Developing a Draft Theory through Historical Pilot Studies, Licentiate Thesis in Infrastructure, 30.Specialization in Built Environmet Analysis, Royal Institute of Technology, Stocklolm.##Xian, George; Crane, Mike; Steinward, Dan (2005), Dynamic modeling of Tampa Bay urban development using parallel computing, Computer and Geosciences, 31(7): 920-928.##Yuan, Fei; Sawaya, .Kali; Leoffelholz, Brian; Bauer, Marvin (2005), Land cover classification and change analysis of twin cities (Minesota) metropolitan area by          multi-temporal Landsat remote sensing. Remote Sensing of Environment, 98: 317-328.##