سنجش مطلوبیت طراحی فضاهای شهری برای معلولان جسمی با رویکرد پایداری شهری، مطالعه موردی: پیاده راه‌های ارومیه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علمی جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 گروه علمی جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 گروه شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه پیام نور، ارومیه، ایران

چکیده

ایجاد بسترهای فضایی کالبدی مناسب جهت استفاده همه اقشار جامعه از خدمات و امکانات عمومی به‌منظور تحرک و جابه­جایی بهتر انسان و دسترسی آسان‌تر در سطح شهر،به منظور رشد و توسعه جوامع، امری ضروری است. ناتوانان جسمی، معلولان و جانبازان بخشی از افراد جامعه هستند که همانند سایر افراد، نیازمند دسترسی و استفاده از امکانات و خدمات عمومی هستند؛ اما وجود برخی موانع به‌خصوص در نحوه طراحی، معماری و شهرسازی بسیاری از فضاهای شهری، به‌ویژه معابر عمومی، پارک­ها و فضاهای سبز را فاقد شرایط لازم برای برآورده ساختن نیازهای دسترسی افراد معلول کرده است. براساس مطالعات انجام­شده طرح کالبدی مناسب فضاهای شهری سبب پایداری این فضاها می‌گردد. بنابراین، تحقیق حاضر کیفیت طرح کالبدی مسیرهای پیاده را از دیدگاه معلولاندر خیابان­های امام، کاشانی، سرداران، عطایی و خیام شهر ارومیه مورد بررسی قرار داده است. نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. در این تحقیق چهار شاخص (مبلمان، خدمات، دسترسی و حمل‌ونقل) در بین پنج گروه از معلولان (نابینایان، کم‌بینایان، معلولان حرکتی، ناشنوایان و جانبازان) در پیاده­راه‌های شهر ارومیه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق از طریق مشاهدات میدانی و پرسشنامه گردآوری‌شده و برای پردازشاطلاعاتاز نرم‌افزارهای آماری و برای سنجش ورتبه­بندی شاخص­ها و گروه‌های موردمطالعه ازمدلتصمیم­گیری چندمعیاره استفادهشده است. یافته­های پژوهش، بیشترین مطلوبیت را مربوط به شاخص دسترسی و کمترین مطلوبیت را در شاخص حمل‌ونقل برای سنجش مطلوبیت پیاده­راه معلولان نشان می‌دهد. نتایج این پژوهش بیانگر این است که پیاده راه‌های شهر ارومیه متناسب­ترین طراحی را برای گروه کم‌بینایان و نا­مطلوب­ترین طراحی را برای گروه ناشنوایان دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Measurement of Urban Space Design for Physically Disabilities with Urban Sustainability Approach ,Case Study: Pedestrian of Urmia

نویسندگان [English]

  • Alireza Soleimani 1
  • Robab Hosainzadeh 2
  • Smaeil Safaralizadeh 1
  • Narmin Narmin Aghaei 3
1 Department of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Department of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Department of Urban Planning, Payame Noor University, urmia, Iran
چکیده [English]

For better human mobility and easier access in the city the growth and development the societies should create suitable physical space substrates for use all classes in public services. Physically disabled, and veterans, which are part of the society like other people need to access and use the public facilities and services. But, there are some challenges, particularly in terms of design, architecture and urbanism, so many urban areas, especially in public places, parks and green spaces don not have requirements conditions for access and the needs of people with disabilities. According to studies, the proper layout of urban spaces will ensure the sustainability of these spaces. Therefore, the present study investigates the quality of the pedestrian route from the viewpoint of the disabled in the streets of Imam, Kashani, Sardar, Ataee and Khayyam in Urmia.The type of research is applied and in terms of nature, descriptive-analytical. In this research, four indicators (furniture, services, access and transportation) were reviewed and analyzed in 5 groups of people with disabilities (the blind, underprivileged, handicapped, deaf and veteran) in the Urmia city walkways. The required information in this study were collected through field observations and filling in questionnaires and for processing of the information, was done through SPSS software and for assessing and ranking indicators and studied groups, multi-criteria Decision Model (TOPSIS) was used. Findings indicate that access Index, highest utility and transport index, and the lowest utility has been within the standards of disabled pedestrian desirability. The results also indicate that pedestrian in the city of Urmia has the most appropriate design for low vision persons and has most unfavorable design for the deaf people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Utility Design
  • Urban Spaces
  • Physical Disabilities
  • Urban Sustainability
  • pedestrian
  • Urmia

مراجع

  1. منابع

    1. اکبرزاده مقدم لنگرودی، امیر؛ احمدی، حسن و آزاده، سیدرضا (1395). «ارزیابی مطلوبیت پیاده­راه‌های شهری براساس مؤلفه‌های کیفی؛ مطالعه موردی: پیاده­راه علم­الهدی شهر رشت». برنامه‌ریزی شهری. دوره 7، شماره 25، صص 140-125.
    2. السان، مصطفی  (تابستان 1383). «حقوق بشر و حقوق کارگران معلول در مقرارت داخلی و بین‌المللی». فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی. سال سوم، شماره 13، صص 57-87.
    3. بزی، خدارحم؛ کیانی، اکبر و افراسیابی راد، محمدصادق (1389). «ارزیابی ترافیک شهری و نیازهای معلولان و جانبازان با استفاده از مدل تصمیم‌گیری تاپسیس (مطالعه موردی: شهر شیراز)». مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. سال اول، شماره سوم، صص130-103.
    4. بحرینی، سیدحسین؛ خسروی، حسین (1389). «معیارهای کالبدی-فضایی مؤثر بر میزان پیاده‌روی، سلامت و آمادگی جسمانی». نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی. دوره 2، شماره 43، صص 16-5.
    5. بحرینی، سیدحسین؛ امین­زاده، بهناز (1385). «طراحی شهری در ایران، نگرشی نو». نشریه هنرهای زیبا. شماره 26، صص 26-13.
    6. بهمن­پور، هومن؛ سلاجقه، بهرنگ (1386). «بررسی کمی و کیفی فضاهای شهری در تهران از دیدگاه کاربری برای معلولان (مطالعه موردی: پارک لاله)». فصلنامه مدیریت شهری. شماره 21، صص 18-7.
    7. پاکزاد، جهانشــاه (1386). سـیر اندیشـه‌ها در شهرسازی از کمیت تا کیفیت. تهران: وزارت مســکن و شهرســازی، شرکت عمران شهرهای جدید.
    8. تاج‌الدینی، لادن؛ موسوی، شکوه­السادات (1385). مناسب­سازیمحیطزندگیبرایمعلولان جسمی-حرکتی. تهران: همایش مناسب‌سازی محیط شهری.
    9. تقوایی، مسعود؛ مرادی، گلشن و صفرآبادی، اعظم (1389). «بررسی و ارزیابی وضعیت پارک‌های شهر اصفهان بر اساس معیارها و ضوابط موجود برای دسترسی معلولان و جانبازان». مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. سال 21، شماره2، 64-47.
    10. تومه، آریل (1374). «مناسب‌سازی محیط شهری معلولان». مجلهصفه. شماره17 و18، سال پنجم.
    11. حسینی، سیدباقر؛ نوروزیان، سعید (1387). «مناسب‌سازی مسکن و شهر برای افراد دارای ناتوانی‌های جسمی- حرکتی (نمونه موردی: منطقه 8 شهر تهران)». نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران. شماره10، صص 206-195.
    12. حناچی، سیمین (1383). نقشآگاهیعمومیو آموزشتخصصیدرمناسب‌سازیمحیطشهری. تهران.
    13. رازدشت، عبدالله؛ غفوری، حسین و ملکی، آفرین (1391). «مقایسه شاخص‌های پایداری شهر کوچک ده دشت با متوسط نظام شهری کشور با تأکید بر توسعه پایدار شهری». آمایش محیط. دوره 5، شماره 18، صص 142 – 125.
    14. رضایی ارجرودی، عبدالرضا (1383). برنامه‌ریزی حمل‌ونقل گامی مهمی در جهت کاهش مشکلات جابجایی معلولین در داخل شهر. یازدهمین کنفرانس دانشجویان عمران سراسر کشور، دانشگاه هرمزگان.
    15. رفیعیان، مجتبی؛ سیفایی، مهسا (1384). «فضاهای عمومی شهری؛ بازنگری و ارزیابی کیفی».نشریه هنرهای زیبا. شماره 23، صص 42-35.
    16. زبردست، اسفندیار (1382). اندازه شهر. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
    17. سازمان بهزیستی کشور، مرکز آمار و اطلاعات (1396).
    18. سازمان ملل متحد (1373). دقت در طراحی (راهنمای مناسب‌سازی بناها و فضاهای شهری برای معلولین). ترجمه: مهدی بابایی اهری. تهران: سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران.
    19. صفدرزاده، زکیه (1392). «میزان انطباق معابر شهری با نیاز جامعه معلولین و جانبازان (مطالعه موردی شهر شیروان)». فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری زاگرس. سال پنجم، شماره 15، صص 64-35.
    20. عاشوری، علی (1389). «پیوند منظرین انسان با محیط بررسی نقش پیاده­راه در حیات شهری». ماهنامه منظر. سال 8 صص 48 ـ 44.
    21. عباس­زاده، شهاب؛ تمری، سودا (1391). «بررسی و تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر بهبود کیفیات فضایی پیاده­راه‌ها به‌منظور افزایش سطح تعاملات اجتماعی، مطالعه موردی؛ محورهای تربیت و ولیعصر تبریز». مطالعات شهری. صص 104-95.
    22. قائم، گیسو؛ حبیبی، سیدمحسن (١٣٦٧). فضایشهریومعلولین،تهران،وزارتمسکنو شهرسازی (مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن). چاپ اول.
    23. قنبری، علی؛ حبیب­زاده، رامین (1391). ارزیابی تأثیرات اجتماعی ایجاد معابر جانبازان و معلولین. یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک.
    24. مرصوصی، نفیسه؛ بهرامی پاوه، رحمت‌الله (1390). توسعه پایدار شهری. تهران: انتشارات دانشگاه پیام­نور.
    25. ملکی، سعید (1390). درآمدی بر توسعه پایدار شهری. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز. ص430.
    26. مهندسین مشاور طرح و آمایش (1389). طرح تجدیدنظر طرح جامع شهر ارومیه. جلد 1 و 2. ارومیه: سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان غربی.

    27. نورانی، امیر (1382). آسان­سازیبه‌کارگیری،آموزشینمودنوارزیابیاجرایی، ضوابطومقرراتشهرسازیو معماریبرایمعلولانجسمی- حرکتی. تهران.

     

    1. Abu Bakar, A.; M. Mohamed O.; S. Bachok, M. Ibrahim and M. Zin Mohamed (2015). “Modeling Economic Wellbeing and Social Wellbeing for Sustainability: a Theoretical Concept”. Procedia Environmental Sciences. Vol. 28, pp. 286 – 296.
    2. C. Lee and M. Abdel-Aty (2005). “Comprehensive Analysis of Vehicle-Pedestrian Crashes at Intersections in Florida”. Accident Analysis & Prevention. Vol. 37, No. 4, pp. 775-786.
    3. Chiu, Y. H.; Wey, W. M. (2013). “Assessing the walkability of pedestrian environment under the transit-oriented development”. Habitat International. NO. 38, pp. 106-118.
    4. DFID. (2002). Indicators for Socially Sustainable Development. http://www.livelihood.org/info/docs/wssd-indbr.pdf.
    5. Dumb augh, E. (2005). “Safe streets, livable streets. J. Am. Plan. Assoc”. Journal of the American Planning Association. 71(3), 283-300 71, pp. 283–300.
    6. Dravitzki, V.K.; Cleland B.S.; Walton, D.; Laing, J.N. (2003). Measuring commuting pedestrians’ concerns for personal safety and the influence of lighting on these concerns: Proceedings of the 26th Australasian Transport Research Forum. Wellington, New Zealand: And Oct 1–3.
    7. Gharebaghi, A. and et al. (2017).A confidence-based approach for the assessment of accessibility of pedestrian network for manual wheelchair users, Advances in Cartography and GISscience: Selections from the International Cartographic Conference 2017. Edited by Michael P. Peterson, Springer.
    8. Heeman, J.; Urbanos, C. (2016). Cities alive:Towards a walking world, ARUP. London.
    9. Morris, R. (1968). Urban Sociology. New York.
    10. Schneiburg, M. and E. S. Clemens (2006). “The Typical Tools for the Job: Research Strategies in Institutional Analysis”. Sociological Theory. vol. 3, pp. 195-227.
    11. Stevens, C. (2007). Living with Disability in Japan. publisher: Taylor & Francis, Edition/Format: Article: EN, Japanese Studies. Number 3. Pp. 263-278.
    12. The World Bank (2017). World Report on Disability. Last Updated: Mar 29.
    13. TDM Encyclopedia: Transportation Demand Management­ ­(2003). New Urbanism: Clustered, Mixed use, Multi-model Neighborhood Design. Victoria Transport Policy Institute, www.vtpi.org.
    14. Van der Ryn, S. & Calthorpe, P. (2008). Sustainable Communities, a New Design Synthesis for Cities, Suburbs and Towns. New Catalyst Books, Canada.
    15. Venter, C.; T. Savill; T. Rickert; H. Bogopane; A. Venkatesh; J. Camba; N. Mulikit; C. Khaula; J. Stone and D. Maunder (2002). Enhanced Accessibility for People withDisabilities Living in Urban Areas. GLADNET Collection. Paper 257. http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/gladnetcollect/257, last accessed 28 March 2011
    16. Waldock, Reece (2012). Designing for pedestrians: guidelines. Department of Transport: http:// www.transport .wa.gov. Au/ media files/WALK _P_Walkability _Audit_Tool.pdf.
فصلنامه علمی پژوهش های بوم شناسی شهری
دوره 9، شماره 18 - شماره پیاپی 18
تاریخ نشر الکترونیک 8 اسفند 1396
مهر 1397
صفحه 117-133

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 مرداد 1396
  • تاریخ بازنگری: 12 شهریور 1397
  • تاریخ پذیرش: 02 آذر 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار