تحلیل بنیان‌های معرفت‌شناختی و مدل‌های نظری حس مکان و ریشه‌داری در بین ساکنان محله ‌‌هفت‌حوض تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، ایران.

3 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، ایران.

4 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، ایران.

چکیده

تحقیق حاضر با هدف تحلیل بنیان‌های معرفت‌شناختی و مدل‌های نظری حس مکان و ریشه‌داری در بین ساکنان محله ‌‌هفت‌حوض تهران، انجام یافته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و جهت گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنین محله ‌‌هفت‌حوض تهران است که بر اساس نتایج سرشماری 1395 تعداد آن‌ها 30401 نفر بود و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 379 نفر،‌ به‌عنوان حجم نمونه تعیین شد. برای دستیابی به نتایج بهتر، حجم نمونه به 500 افزایش یافت. نمونه‌های تحقیق با استفاده از روش نمونه‌‌گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. نوآوری این تحقیق در بهره‌گیری از مدل ادراک مکان و تحلیل کمی آن در رابطه با اصالت و ریشه‌‌داری ساکنان منطقه می‌باشد. جهت تحلیل داده­ها از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه در نرم‌افزار SPSS، استفاده شد. طبق نتایج به‌دست آمده، ‌‌حس‌ مکان به میزان زیادی در بین ساکنین محله ‌‌هفت‌حوض وجود دارد، میزان ‌‌حس‌ مکان در بین گروه‌های مختلف از نظر وابستگی به زمین و مدت‌سکونت تفاوت معنا‌داری نشان داد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Epistemological Foundations and Theoretical Models of Sense of Place and Roots among the Residents of Haft Houz Neighborhood of Tehran

نویسندگان [English]

  • sodeyf Eslami Parikhani 1
  • Mohsen Kalantari 2
  • Abolfazl Meshkini 3
  • Isa Piri 4
1 Ph.D. in Geography and Urban Planning, Zanjan University, Iran.
2 Associate Professor, Dept. of Geography and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Iran.
3 Associate Professor, Dept. of Geography and Urban Planning, Tarbiat Modares University, Iran.
4 Assistant Professor, Dept. of Geography and Urban Planning, Zanjan University, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of analyzing the epistemological foundations and theoretical models of the sense of place and roots among the residents of Haft Houz neighborhood of Tehran. The research method was descriptive-analytical and a researcher-made questionnaire was used to collect information. The statistical population of the study included the residents of Haft Houz neighborhood of Tehran, which according to the results of the 2016 census, their number was 30401 people and using Cochran's formula, 379 people were determined as the sample size. To achieve better results, the sample size was increased to 500. Research samples were selected using simple random sampling method. The innovation of this research is in using the place perception model and its quantitative analysis in relation to the originality and roots of the inhabitants of the region. Independent t-test and one-way analysis of variance in SPSS software were used to analyze the data. According to the obtained results, there is a large amount of space among the residents of Haft-e-Hawz neighborhood. The level of space between different groups in terms of land dependence and duration of residence showed a significant difference.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rootedness
  • Sense of Place
  • Haft-Houz Neighborhood
  • Tehran
پرتوی، پروین (1392)، پدیدارشناسی مکان، تهران: نشر شادرنگ.
توآن، یی­فو (1384)، تقابل اصالت و ‌‌حس‌ مکان، ترجمه راضیه رضازاده، فصلنامه خیال، شماره 16: 139-126.
جعفری‌پور سید‌فرید و فروتن منوچهر (1394)، ارزیابی دلبستگی به مکان: تبیین عوامل و شاخص‌ها، مطالعات محیطی هفت حصار، سال 14، شماره 13:76-63.
حیدری، علی­اکبر، مطلبی، قاسم، نکویی‌مهر، فاطمه (1393)، بررسی نحوه ارتباط میان دو مفهوم ‌‌حس‌ مکان و دلبستگی به مکان در خوابگاه دانشجویان، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره 19، شماره 1: 22-15.
رحیمی، لیلا، رفیعیان، مجتبی، باقری، محمد (1396)، ارزیابی تأثیر مقیاس مکانی بر دلبستگی ساکنین به مکان   در محلات مرکزی شهر تبریز، دو فصلنامه دانشگاه هنر (نامه
 معماری و شهرسازی)، شماره 18: 58-43.
رفیعیان، مجتبی، خدائی، زهرا، داداش­پور، هاشم، تقوایی، علی­اکبر (1395)، تحلیل میزان دلبستگی نوجوانان از محیط‌های عمومی شهری با تأکید بر ظرفیت اجتماعات محلی، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 20، شماره 2: 190-169.
فلاحت، محمد صادق ‌(1384)، نقش طرح کالبدی در حس مکان مسجد، هنرهای زیبا، شماره 22: 42-35.
صمیمی­شارمی، علی، پرتوی، پروین (1388)، بررسی و سنجش ‌‌حس‌ مکان در محلات ارگانیک و برنامه­ریزی شده: مطالعه موردی محلات ساغریسازان و بلوار گیلان در رشت، نامه معماری و شهرسازی، دوره 2، شماره 3: 40-23.
مظلومی، سید­ مازیار (1389)، تأثیرپذیری ابعاد ‌‌حس‌ مکان از ادراکات ذهنی در محله­های مسکونی شهری، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره 3: 150-131.
 AbdGhapar, Muhammad Hazrin (2016), Factors Influencing the Change in the Sense of Place of Markets in Urban Regeneration, Middle-East Journal of Scientific Research, 24 (2): 353-358.
 Arifwidodo, S. ‌ Chandrasiri, O. (2013), The Relationship Between Housing Tenure, Sense of Place and Environmental Management Practices: A Case Study of Two Private Land Rental Communities in Bangkok, Thailand, Sustainable Cities and Society, 8: 16-23.
 Azizi Ghoomi, H. Yazdanfar, S . Hoseini, S. Norouzian, S. (2015), Comparing the Components of Sense of Place in the Traditional and Modern Residential Neighborhoods, Procedia - Social and Behavioral Sciences, NO. 201: 275-285.
 Beidler, Kyle (2007), Sense of Place and New Urbanism: Towards a Holistic Understanding of Place and Form, PHD Thesis in Environmental Design and planning, Virginia: Blacksburg.
 Bonaiuto, M. Aiello, A. Perugini, M. Bonnes, M. Ercolani, A. (1999), Multidimensional Perception of Residential Environment Quality and Neighbourhood       Attachment in The Urban Environment, Journal of Environmental Psychology, NO.19: 331-352.
 Burdge, R. ‌ Ludtke, R. (1972), Social separation among displaced rural families: The case of flood control reservoirs, Social
 Behavior, Natural Resources and the Environment, New York, Harper & Row.
 Buttimer, Anne (1980), Reach and the Sense of Place, In Buttimer & D. Seamon (Eds.), The Human Experience of Space and Place (166-187), London: Croom Helm.
 Hague C.‌ Jenkins P. (2005), Place Identity, Participation and Planning, Oxfordshire: Routledge.
 Norberg-Schulz, C. (1980), Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture, London: Academy Editions.
 Chaffin, V. F. (1989), Dwelling and Rhythm: The Isle of Brevelle as a Landscape Home, Landscape Journal, (7): 96-106.
 Chapin F.‌ Knapp, C. (2015), Sense of place: A process for identifying and negotiating potentially contested visions of sustainability, Environmental Science & Policy, 53: 38-46.
 Chawla, Louise (1992), Childhood Place Attachments, Place Attachment,‌ New York: Plenum Press.
 Green, RAY (1999), Meaning and Form in Community Perception of Town Character, Journal of Environmental Psychology, 19(3): 311-329.
 Hashemnezhad, H. Heidari, A. ‌ Mohammad Hoseini, P. (2013), Sense of Place and Place Attachment, International Journal of Architecture and Urban Development, 3(1): 5-12.
 Hay, Robert (1998), A Rooted Sense of Place in Cross-Cultural Perspective, Canadian Geographer, NO. 3: 245-266.
 Hidalgo, M. Hernandez, B. (2001), Place Attachment: Conceptual and Empirical questions, Journal of Environmental Psychology, 21(3): 273-281.
 Hummon, David (1992), Community Attachment: Local Sentiment & Sense of Place, New York: Plenum.
 Jackson John Brinckerhoff (1994), A Sense of Place, A Sense of Time, New Haven and London: Yale University Press.
 Jorgensen, B. S. &‌ Stedman, R. C. (2006), A comparative analysis of predictors of sense of place dimensions, Journal of Environmental Management, 79: 316-327.
 Lewis, Peirce (1979), Defining a Sense of Place, The Southern Quarterly, The University of Southern Mississippi, 17(3 -4): 24-46.
 Lin, Chia-Chin (2012), Sense of place, protected areas and tourism: Two Tasmanian case studies, Thesis for the Degree of Doctor of Philosophy, University of Tasmania.
 Low, S. Altman, I. (1992), Place attachment, Series: Human Behavior and Environment, (Book 12), US: Springer.
 Marucco Camilla (2014), Becoming Locals in a Borderland of Exiles: Sense of Place in the Stories of Lithuania Minor Dwellers, Master’s Thesis, University of Tutku.
 Masterson, V. Stedman, R. Enqvist, J. Tengö, M. Giusti, M. Wahl, D. ‌ Svedin, U. (2017), The contribution of sense of place to social-ecological systems research: a review and research agenda, Ecology and Society, 22(1): 49: doi.org/10.5751/ES-08872-220149.
 Meinig, Donald W. (1979), The Interpretation of Ordinary Landscapes: Geographical Essays, New York: Oxford University.
 Million, M. (1992), It was Home: A Phenomenology of Place and Involuntary Displacement as Illustrated by the Forced Dislocation of Five Southern Alberta Families in the Oldman River Dam Flood Area, Unpublished Doctoral Dissertation, Saybrook Institute Graduate and Research Center, San Francisco,California.
 Patterson, M. E. Williams, D. R. (2005), Maintaining research traditions on place: diversity of thought and scientific progress, Environmental Psychology, 25: 361-380.
 Poladashvili, Tamari (2015), To Evaluate Sense of Place of tourists visiting Kazbegi National Park, Master Thesis in Business Sciences, Supervisor: Prof. Doutor António Cardoso, University of Fernando Pessoa.
 Pretty, G. Chipuer, H. Bramston, P. (2003), Sense of Place amongst Adolescents and Adults in Two Rural Australian Towns: The Discriminating Features of Place Attachment, Sense of Community and Place Dependence in Relation to Place Identity, Journal of Environmental Psychology, 23: 273-287.
 Proshansky, H. Fabian, A. Kaminoff. R. (1983), Place-identity: physical world socialization   of the self, Journal of Environmental Psychology, 3: 57-83.
 Puren, K., Drewes, E &‌ Roos, V. (2007), An Exploration of Sense of Place as Informative for Spatial Planning Guidelines: A Case Study of the Vredefort Dome World Heritage Site, South Africa, International Journal of Civil, Environmental, Structural, Construction and Architectural Engineering, 1(4): 217-224.
 Qazimi, Shukran (2014), Sense of place and place identity, European Journal of Social Sciences Education and Research, 1(1): 306-310.
 Cuthbert, Alexander (2006), The Form Of Cities, Australasia: Blackwell publishingv.
 Relph, Edward. (1976), Place and Placelessness, London: Pion.
 Ryden, Kent (1993), Mapping the Invisible Landscape: Folklore, Writing and the Sense of Place, Ames, IA: University of Iowa Press.
 Sancar, Fahriye (1994), Paradigms of Postmodernity and Implications for Planning and Design Review Processes, Environment and Behavior, 26(3): 312-337.
 Seamon, David (1990), Using Pattern Language to Identify Sense of Place, Coming of Age Conference. Proceedings: EDRA.
 Shamai, S. Ilatov, Z. (2005), Measuring sense
of place: methodological aspects, Economic and Social Geography, 96(5):. 467-476.
 Stedman, Richard (2002), Toward a social psychology of place: Predicting behavior from place-based cognitions, attitude, and identity, Environment & Behavior, 34(5): 561-581.
 Tuan, Y. (1980), Rootedness versus sense of place, Landscape, 24(1): 3-8.
 Tuan, Yi-Fu. (1976), Space and Place: The Perspective of Experience, Minneapolis: University of Minnesota Press.
 Tuan, Yi-Fu. (1974), Topophilia: A Study of Environmental Perception, Attitudes, and Values, Publisher: Prentice-Hall.
 Turner, P. &‌ Turner, S. (2006), Place, Sense of‌ Place, and Presence, Presence, 15(2): 204 – 217.
 Seamon, D. Mugerauer, R. (1985.), Dwelling, Place and Environment; Towards a Phenomenology of Person and World, Boston: Martinus Nijhoff Publishers.
 Williams, Daniel (2014), Landscape and Urban Planning Making sense of‌ place: Reflections on pluralism and positionality in place research. Landscape and Urban Planning, 131: 74–82.