تحلیل پایداری محلات شهری با تاکید بر نظام توزیع فضایی تسهیلات شهری، نمونه موردی: محلات منطقه یک تهران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 استادیار ، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

3 استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

4 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

هدف از مطالعه حاضر، تحلیل پایداری محلات شهری با تاکید بر نظام توزیع فضایی تسهیلات شهری در محلات منطقه یک تهران می‌باشد.دسترسی به تسهیلات شهری یکی از فاکتورهای مهم پایداری محلات می­باشد. فضاهای عمومی و تسهیلات شهری محله­ای یک بخش حیاتی از زندگی روزانه ما در شهر را تشکیل می‌دهد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده است. محلات نیاوران، امام‌زاده، رستم‌آباد، نفت، ولنجک، دارآباد و قیطریه در منطقه 1 تهران با روش تصادفی به عنوان محدوده مورد بررسی. انتخاب شدند. گردآوری اطلاعات با استفاده از روش اسنادی و استخراج نقشه کاربری‌ها و قطعات مسکونی محلات از سازمان‌های مربوطه انجام گرفت و در نهایت، با استفاده از GIS و منطق فازی، کیفیت دسترسی محلات نسبت به عناصر محله‌ای مشخص گردید. نتایج نشان داد محلات به طورکلی در دسترسی به امکانات محله‌ای  با یکدیگر تفاوت اساسی دارند، هر چند در بعضی عناصر از جمله دسترسی به پارک در شرایط خوبی قرار داشته‌اند اما به طورکلی با شرایط مطلوب فاصله زیادی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of urban neighborhoods stability with an emphasis on the spatial distribution of urban facilities, Case Study: District 1 of Tehran

نویسندگان [English]

  • Hassan Ahar 1
  • Ayoub Manoochehri MiyandoAb 2
  • Houshang Sarvar 3
  • Arezou Anvari 4
1 PhD Student, Department of Geography and Urban Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Urmia University, Urmia, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Maragheh University, Maragheh, Iran
4 PhD Student, Department of Geography and Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this article is to analyze the sustainability of urban neighborhoods with emphasis on the spatial distribution system of urban facilities in neighborhoods of region one of Tehran. Access to urban facilities is one of the important factors in the sustainability of neighborhoods. Public spaces and urban facilities are a vital part of our daily lives in the city. The research method was descriptive-analytical. Niavaran, Emamzadeh, Rostamabad, Naft, Velenjak, Darabad and Qeytariyeh neighborhoods in region 1 of Tehran by random method as the study area. were chosen. Data were collected using documentary method and extracting maps of neighborhoods and residential parts of the neighborhoods from relevant organizations, and finally, using GIS and fuzzy logic, the quality of neighborhoods' access to neighborhood elements was determined. The results showed that neighborhoods in general are fundamentally different in terms of access to neighborhood facilities, Although they are in good condition in some elements, such as access to the park, they are generally far from ideal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainability of urban neighborhoods
  • Spatial distribution
  • Urban facilities
  • Neighborhoods of District One of Tehran
 امانپور، سعید، ملکی، سعید، حسینی، نبی­الله‌ (1395)، تحلیلی بر توزیع خدمات شهری در کلان‌شهر اهواز از منظر عدالت فضایی، دوفصلنامه پژوهش­های بوم­شناسی شهری، دوره 7، شماره 14: 112-99.
پاکزاد، جهانشاه (1369)، واحد همسایگی، فصلنامه صفه، دانشگاه شهید بهشتی، دوره اول، شماره 2: 20-16.
 حاتمی­نژاد، حسین، فرهودی، رحمت اله، محمدپورجابری، مرتضی (1387)، تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربریهای خدمات شهری (مطالعه موردی: شهر اسفراین)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره چهلم، شماره 65: 85-71.
 حبیبی، سیدمحسن‌ (1380)، از شار تا شهر، تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، نشر دانشگاه تهران.
 حبیبی، سیدمحسن‌ (1382)، چگونگی الگوپذیری و تجدید سازمان استخوان­بندی محله، مجله هنرهای زیبا، دوره 13، شماره 13: 39- 32.
 سلطانی، علی، پوریزدان پرست، سیدمحمدصادق، طالب­نژاد، احمد (1394)، تحلیل عدالت فضایی در پراکنش خدمات محله‌ای در شهر شیراز، فصلنامه مدیریت شهری نوین، سال 3، شماره 9 :40-1.
 قائدرحمتی، صفر، حاضری، مهین (1393)، بررسی و تحلیل سطح دسترسی محلات به خدمات شهری (نمونه موردی: محلّات شهر مهریز مجله جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره سوم، شماره 9: 76-63.
کاظمی، علی‌اکبر، کیانی، اکبر (1392)، تحلیل توزیع خدمات عمومی شهری با رویکرد عدالت فضایی‌ (مطالعه موردی شهر شیراز)، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زابل.
لطفی، صدیقه، منوچهری میاندوآب، ایوب، آهار، حسن (1392)، شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابری‌های محله‌ای (مورد مطالعه: محلات مراغه)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 28، شماره 2: 92-69.
 
مرصوصی، نفیسه، خزایی، کاظم‌ (1393)، توزیع فضایی خدمات شهری و نقش آن در توسعه پایدار شهر مطالعه موردی مادرشهر تهران، فصلنامه پژوهش و ‌برنامه‌ریزی شهری، دوره پنجم، شماره 18: 21-40.
موحد، علی، کمان رودی، موسی، ساسان پور، فرزانه،  قاسمی کفرودی، سجاد‌ (1393)، بررسی پایداری محله‌های شهری (مطالعه موردی: منطقه 19 شهرداری تهران)، پژوهش‌های جغرافیا و ‌برنامه‌ریزی شهری، دوره 2، شماره 4: 558-541.
ندایی طوسی، سحر، نوری، علیرضا (1396) ارزیابی یکپارچه عدالت بالفعل فضایی در دسترسی به تسهیلات پایه شهری به روش ارزیابی چندمعیاره فضایی، موردپژوهی: شهر اردبیل، مجله صفه، دوره 27، شماره 78: 136-105.
Albino, V., Berardi, U., Dangelico, R. (2015), Smart cities: definitions, dimensions, performance and initiatives, Journal of Urban Technology, 22‌ (1): 3–21.
Altschuler, A., Somkin, C., Adler, N. (2004), Local services and amenities, neighborhood social capital and health, Social Science ‌ Medicine, 59 (6): 1219–1229.
Ardeshiri, Ali.‌ (2014), Evaluating urban services using economic valuation techniques: Towardsbetter urban environmental quality and promotion of sustainable development, Submitted for the degree of doctor of Philosophy, School of architecture, Planning and landscape faculty of humanities and social sciences, Newcastle: Newcastle university.
Ardeshiri, A., Willis, K. ‌ Mahyar, A.‌ (2018), Exploring preference homogeneity and heterogeneity for proximity to urban public services, Cities , 81: 190-202.
Ardeshiri, A., Ardeshiri, M., Radfar, M. Hamidian Shormasty, O.‌ (2016), The values and benefits of environmental elements on housing rents, Habitat International, 55: 67–78.
Banister, David‌ (2008), The sustainable mobility paradigm, Transport Policy, 15 (7): 73–80.
Bertolini, L., le Clercq, F., Kapoen, L.‌ (2005), Sustainable accessibility: a conceptual frame work to integrate transport and land use plan-making, Two test-applications in the Netherlands and a reflection on the way forward, Transport Policy, 12 (3): 207–220.
Cervero, Robert‌ (2005), Balanced transport and sustainable urbanism: enhancing mobility and accessibility through institutional, demand management and land-use initiatives, Urban Planning Overseas, 20‌ (3): 15–27.
Cetin, Mehmet‌ (2015), Using GIS analysis to assess urban green space in terms of accessibility: Case study in Kutahya, International Journal of Sustainable Development ‌ World Ecology, 22 (4): 420–424.
Chang, H. S., Liao, C. H.‌ (2011), Exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks, Cities, 28 (5): 361–371.
 Curtis, Carey )2008), Planning for sustainable accessibility: the implementation challenge, Transport Policy, 15‌ (2): 104–112.
D'Acci, Luka‌ (2014), Monetary, subjective and quantitative approaches to assess urban quality of life and pleasantness in cities‌ (hedonic price, willingness-to-pay, positional value, life satisfaction, isobenefit lines), Social Indicators Research, 115 (3): 531–559.
Dadashpoor, H., Alizadeh, B., Rostami, F.‌ (2016), Is inequality in the distribution of urban facilities inequitable? Exploring a method for identifying spatial inequity in an Iranian city, Cities 52:159–172.
Geertman, S. C., ‌ Ritsema Van Eck, J. R.‌ (1995), GIS and models of accessibility potential:An application in planning, International Journal of Geographical Information Systems, 9 (1), 67–80.
Grant, Jill. L.‌ (2009), Theory and practice in planning the suburbs: challenges to implementing new urbanism, smart growth, and sustainability principles. Plann. Theory Pract, 10‌ (1): 11–33
Gregory, D., Johnston, R., Pratt, G., Watts, M., ‌ Whatmore, S.‌ (2011), The dictionary of human geography. John Wiley ‌ Sons Guzman, L. A. ‌ Bocarejo, J. P.‌ (2017), Urban form and spatial urban equity in Bogota,Colombia,Transportation Research Procedia, 25 (2017): 4495–4510.
Handy, Susan. )2002), Accessibility-Vs. Mobility-Enhancing Strategies for Addressing Automobile Dependence in the U.S., Prepared for the European Conference of Ministers of Transport.
Hewko, J., Smoyer-Tomic, K., ‌ Hodgson, M. (2002), Measuring neighbourhood spatial accessibility to urban amenities: Does aggregation error matter? Environmentand Planning A, 34 (3): 1185-1206.
Johansson, H., Sandvik, K.O., Zsidákovits, J. ‌ Lutcyk, G., )2016), A need for new methods in the paradigm shift from mobility to sustainable accessibility, Transp. Res. Procedia, 14 (9): 412–421.
Kearns, A. ‌ Paddison, R.‌ (2000), New challenges for urban governance. Urban Studies, NO. 37: 845–850.
Kim, J. ‌ Nicholls, S.‌ (2016), Influence of the measurement of distance on assessment ofrecreation access, Leisure Sciences, 38 (2): 118–139.
Knox, Paul‌ (1980), Measures of accessibility as social indicators: A note, Social Indicators Research, 7 (1): 367–377.
Koopman, Marnix‌ (2012), Economic analysis of neighbourhood quality, neighbourhood reputation and the housing market, IOS Press, 10.3233/978-1-61499-033-8-i.
Lotfi, S. ‌ Koohsari, M.J.‌ (2009), Measuring objective accessibility to neighborhood facilitiesin the city(A case study: Zone 6 in Tehran, Iran), Cities 26 (3): 133–140.
Nicholls, Sarah (2001), Measuring the accessibility and equity of public parks: A case study using GIS, Managing Leisure, 6 (4): 201–219.
Nilsson, Pia‌ (2014), Natural amenities in urban
space—A geographically weighted regression approach, Landscape and Urban Planning, 121: 45–54.
Pasaogullari, N. ‌ Doratli, N.‌ (2004), Measuring accessibility and utilization of public spaces in Famagusta, Cities, 21 (3): 225–232.
Pearce, J., Witten, K. ‌ Bartie, P.‌ (2006), Neighbourhoods and health: A GIS approach to measuring community resource accessibility, Journal of Epidemiology  Community Health, 60 (2): 389–395.
Sola, A., Vilhelmson, B. Larsson, A.‌ (2018), Understanding sustainable accessibility in urban planning: Themes of consensus, themes of tension, Journal of Transport Geography. No. 70: 1–10.
Taleai, M., Sliuzas, R., ‌ Flacke, J.‌ (2014), An integrated framework to evaluate the equity of urban public facilities using spatial multi-criteria analysis, Cities, 40: 56–69.
Talen, Emily‌ (2003), Neighborhoods as service providers: a methodology for evaluating pedestrian access, Environment and Planning B:Planning and Design, 30: 181-200.
Talen, Emily ‌ (1998), Visualizing fairness: Equity maps for planners, Journal of the American Planning Association, 64:22–38.
Talen, E., ‌ Anselin, L.‌ (1998), Assessing spatial equity: An evaluation of measures  of accessibility to public playgrounds, Environment and Planning A, 30: 595–613.
Witten, K., Exeter, D., ‌ Field, A.‌ (2003). The quality of urban environments: Mapping variation in access to community resources. Urban Studies, 40, 161–177.
 Yang, C. H. ‌ Fujita, M .‌ (1983), Urban Spatial Structure with Open Space, Environment and Planning A: Economy and Space, Vol. 15 issue: 1,: 67-84.