با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ارزیابی محیط زیست ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ارتباط علت و معلولی میان عوامل مؤثر بر توسعه‌ اکوتوریسم در شهر یزد به روش توصیفی - تحلیلی اجرا گردید. جامعه‌ آماری شامل خبرگان آشنا با صنعت گردشگری و اکوتوریسم شهر یزد بودند که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده گردید. پایایی ابزار سنجش 7/0 به‌دست آمد. نوآوری پژوهش تعیین روابط علی بین عوامل مؤثر بر توسعه‌ اکوتوریسم با رویکرد دیماتل ‌فازی در شهر یزد است. نتایج پژوهش نشان داد عوامل تأثیرگذار بر توسعه‌ اکوتوریسم در شهر یزد شامل «مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب»، «تربیت و آموزش نیروی انسانی در زمینه‌ اکوتوریسم»، «نظارت مستقیم دولت و نهاد‌های وابسته بر افراد فعال در حوزه‌ اکوتوریسم»، «وجود کارشناسان مسلط به زبان‌های زنده‌ دنیا در کنار جاذبه‌های توریستی»، «فرهنگ‌سازی توسعه‌ گردشگری و ترویج فرهنگ توریست‌پذیری به شهروندان (جامعه‌ میزبان)»، «تلاش در جهت افزایش امنیت در منطقه» و «وضع قوانین محیط‌ زیستی به‌منظور تشدید اخذ جرایم و اعمال محدودیت‌های بیش‌تر» می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Causal Relationships between Factors Affecting Ecotourism Development Using a Fuzzy DEMATEL Approach, Case Study: Yazd City

نویسندگان [English]

  • Faezeh Asadian Ardakani 1
  • Shamsalsadat Zahedi 2

1 Assistant Professor, Department of Tourism Management, Yazd University, Yazd, Iran.

2 Professor, Department of Public Management, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this study is investigating the cause and effect relationship between the factors affecting the development of ecotourism in Yazd city using descriptive-analytical method. The statistical population included experts in the tourism and ecotourism industry of Yazd city who were selected using purposive sampling. A researcher-made questionnaire was used to collect data. The reliability of the measurement tool was 0.7. The novelty of the research is to determine the causal relationships between the factors affecting the development of ecotourism using the DEMATEL approach in Yazd city. The results show that the factors influencing in development of ecotourism in Yazd city is including Appropriate planning and management, Education and training manpower in the field of ecotourism, The direct supervision of the government and institutions active in the field of ecotourism, existence of experts fluent in the living languages of the world along with tourist attractions, culturization tourism development and promotion of culture tourism to citizens (host society), Trying to improve security in the region and enact environmental laws to intensify charges and impose more restrictions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecotourism Development
  • Fuzzy Dematel
  • Yazd
Akbari Goochani, H., FattahiMoghadam, M., Aqajani, H., & FattahiMoghadam, M R. (2017). Site Suitability Evaluation for Ecotourism Using GIS Fuzzy multi-criteria decision: A Case Study Of Mashhad County. Journal of Geographical Space, 17 (57), 87-104. (In Persian) Akbarpour Saraskanrood, M., & Nourbakhsh, F. (2011). The Role of Eco-Tourism in Urban & Rural Sustainable Development (case study: Qeshm Island). Journal of Housing and Rural Environment, 29 (132), 61-76. (In Persian)
Amiri, F., Mohebi, S., Ranjbar, M., & Bagheri, M. (2019). Identification of effective factors on tourism marketing and providing an appropriate model for ecotourism and rural tourism (Case study: Hormozgan province). Regional Planning, 9(35), 95-104. (In Persian).
Asadpouriuan, Z., Rahimian, M., Gholamrezai, S. (2019). Identification of Criteria and Assessment of The Level of Sustainable Ecotourism Development in Tourism Poles of Lorestan Province. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 50(3), 483-499. (In Persian)
Badri, S., Rahmani, K., Sojasi Geydari, M., & Hasanpoor, O. (2011). Strategies of Ecotourism Development in Marivan Township. Journal of Rural Research, 2(6), 31-54. (In Persian)
Bahramian, M., & Shamsoddini, A. (2018). A Quantitative Analysis on the Role of Urban Management in Promoting Sustainable Tourism (Case Study: Marvdasht City). Journal of Urban Research and Planning, 9(32), 131-140. (In Persian)
Fernando, S. L. J., & Shariff, N. M. (2015). The relationship between land use/land cover change and factors for ecotourism development in the partial nature based wetland using remote sensing and GIS techniques. International Journal Scientific Research and Innovative Technology, 2(1), 82-92.
Gholipour, Y., & Sayyadi, M. (2019). Strategic Planning of sustainable Ecotourism in Small Cities Using Confirmatory Factor Analysis, SWOT and QSPM Models (Case Study: Masal, Guilan). Urban Management Studies, 11(37), 1-16. (In Persian)
Ghorbannia Kheybari, V., Mirsanjari, M., & Liaghati, H. (2018). Evaluating ecotourism potential development in Dena county using multi-criteria evaluation of specific hybrid indices. Rangeland Journal, 12(3), 316-329. (In Persian)
Honey, M. (2008). Ecotourism and Sustainable Development, Who Owns Paradise? (Seconded). Washington Dc., Island Press.
Jahani, A., Shirani Sarmazeh, N., Goshtasb Meigouni, H., & Etemad, V. (2018). Environmental Impact Assessment of Ecotourism in Protected Areas. Environmental Researches, 9(17), 25-36. (In Persian)
Jahanian, M., & Zandi, E. (2011). Exploring the Ecotourism Potentials of Deserts of Yazd Province, A SWOT Analysis. Human Geography Research, 42(74), 61-74. (In Persian)
Khoshtaria, T., & Chachava, N. (2017). Prospects of ecotourism development in recreation areas of South Georgia. Annals of Agrarian Science, 15(3), 312-317.
Lee, M., Shiunn., S. H., & Hsu, Y. R. (2011). A study of the key success factors of the ecotourism industry in Taiwan. African Journal of Business Management, 5(2), 627-640.
Mallick, S. K., Rudra, S., & Samanta, R. (2020). Sustainable ecotourism development using SWOT and QSPM approach: A study on Rameswaram, Tamil Nadu. International Journal of Geoheritage and Parks, 8(3), 185-193.
Naji Domirani, S., Fakhrabadipoor, F., & Sasanpour, F. (2018). An Analysis of Suitable Areas for the Development of Ecotourism using the Integrated Model of FUZZY-AHP: A Case Study of Mahan Rural District. Geographical Planning of Space, 8(29), 91-106. (In Persian)
Omidi Najafabadi, M., Haghbin, A., Farajollah Hosseini, S. (2017). Factors Affecting Ecotourism Development: a Case Study of Lavasan-e Kuchak Rural District. Agricultural Extension and Education Research, 9(3), 11-22. (In Persian)
Omidvar, K. (2004). Natural Tourist Attractions in Yazd Province. Culture of Yazd, 6(21), 18-28. (In Persian)
Palmer, N. J., & Chuamuangphan, N. (2018). Governance and local participation in ecotourism: community-level ecotourism stakeholders in Chiang Rai province, Thailand. Journal of Ecotourism, 17(3), 320-337.
Parker, S., & Khare, A. (2005). Understanding success factors for ensuring sustainability in ecotourism development in southern Africa. Journal of Ecotourism, 4(1), 32-46.
iahi, V., & Ghasemi, A. (2015). The Role of Ecotourism in Sustainable Tourism Development of County Behshahr. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 10(31), 29-44. (In Persian)
Seif, M., Rastegar, A., Talebi, S., Karimifard, T., & Tajvaran, M. (2019). The Causal Model of Factors Affecting of the Environmentalist Behaviors (The Studied Sample: Domestic Tourists in Fars). Environmental Researches, 9(18), 239-250. (In Persian)
Sepahvand, R., Jafari, M., Sepahvand, L., & Ahmadi, A. (2018). Strategic Planning for Development of Rural Ecotourism (Case Study: Bisheh Station Village). Human Geography Research, 50(2), 263-276. (In Persian)
Shemshad, M., & Malek Mohammadi, I. (2012). Analysis of factor affecting the ecotourism development (In pasture and forest cooperatives in Golestan province, Iran. International Journal of Architecture abd Urban Development, 2(4), 19-24.
Tai, Y. N. (2017). A study on the ecotourism cognition and its factors. Applied Ecology and Environmental Research, 15(2), 123-132.
Tseng, M-L., Lin, C., Lin, C-W. R., Wu, K-J., & Sriphon, T. (2019). Ecotourism development in Thailand: Community participation leads to the value of attractions using linguistic preferences. Journal of cleaner production, 231, 1319-1329.
Yekani Motlagh, E., Hajjarian, M., Hosseinzadeh, O., & Alijanpour, A. (2020). The difference of expert opinion on the forest-based ecotourism development in developed countries and Iran. Land Use Policy, 94(C), 104549.
احمدی، امان‌الله و علی‌پور، کیوان (1395). گردشگری شهری و نظریه‌های مرتبط. دومین کنفرانس ملی مهندسی عمران، معماری و توسعه شهری، مؤسسه برگزارکننده: موسسه علمی تحقیقاتی کومه علم‌آوران دانش شهر بابل.
احمدی، منیژه؛ چراغی، مهدی و سلطانی، مینا (1396). تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه اکوتوریسم در نواحی روستایی شهرستان زنجان مورد: روستاهای دشت سهرین. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی (ویژه‌نامه گردشگری روستایی)، 6، 231-215.
اسدپوریان، زینب؛ رحیمیان، مهدی و غلامرضایی، سعید (1398). شناسایی معیارها و سنجش سطح توسعه اکوتوریسم پایدار در بین قطب‌های گردشگری استان لرستان. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 50(3)، 499-483.
اکبرپور سراسکانرود، محمد و نوربخش، فاطمه (1389). نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار شهری و روستایی نمونه موردی (جزیره قشم). فصلنامه مسکن و محیط روستا، 132، 76-61.
اکبری قوچانی، هدی؛ فتاحی مقدم، مهدی؛ آقاجانی، حسین و فتاحی مقدم، محمدرضا (1396). ارزیابی مکان‌های مناسب برای اکوتوریسم با استفاده از تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی در محیط GIS (مطالعه موردی: شهرستان مشهد). نشریه فضای جغرافیایی، 17(57)، 104-87.
امیدوار، کمال (1383). جاذبه‌های طبیعی گردشگری در استان یزد. فصلنامه فرهنگ یزد، 6 (21)، 18-28.
امیدی نجف‌آبادی، مریم؛ حق‌بین، آنیتا و فرج‌الله حسینی. سیدجمال (1395). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه اکوتوریسم؛ مطالعه موردی: لواسان کوچک. فصلنامه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 9(35)، 22-11.
امیراحمدی، ابوالقاسم؛ معتمدی‌راد، محمد؛ پورهاشمی، سیما؛ قرائی، هادی و آب‌باریکی، زکیه (1391). تعیین پتانسیل‌های اکوتوریسم کویر ممزیان سبزه‌وار با استفاده از مدل SWOT. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2(8)، 55-75.
امیری، فوژان؛ محبی، سراج‌الدین؛ رنجبر، محمدحسین و باقری، مهدی (1398). شناسایی عوامل مؤثر بر بازاریابی گردشگری و ارائه مدل مناسب اکوتوریسم و گردشگری روستایی (مورد مطالعه: استان هرمزگان). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 9(35)، 104-95.
بدری، سیدعلی؛ رحمانی، خلیل؛  سجاسی قیداری، مجید و حسن‌پور، امید (1390). راهبردهای توسعه اکوتوریسم در شهرستان مریوان. پژوهش‌های روستایی، 2(6)، 54-31.
بهرامیان، محسن و شمس‌الدینی، علی (1397). تحلیل کمی بر نقش مدیریت شهری در ارتقای صنعت گردشگری در شهرها (موردپژوهی: شهر مرودشت). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 9(32)، 140-131.
جهانی، علی؛ شیرانی سرمازه، نازنین؛ گشتاسب میگونی، حمید و اعتماد، وحید (1397). ارزیابی اثرات محیط‌ زیستی اکوتوریسم در مناطق حفاظت‌شده. فصلنامه پژوهش‌های محیط‌ زیست، 9(17)، 36-25.
جهانیان، منوچهر و زندی، ابتهال (1389). بررسی پتانسیل‌های اکوتوریسم مناطق کویری و بیابانی اطراف استان یزد با استفاده از الگوی تحلیل SWOT. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 42، 74-61.
جوزی، سیدعلی؛ رضایان، سحر و ایرانخواهی، مهدی (1390). ارزش‌گذاری اقتصادی محدوده دریاچه سد کارون 3 به‌منظور ارائه راهبردهای توسعه اکوتوریسم به روش WOT و A. مجله محیط‌ زیست، 64(2)، 125-136.
حجاریان، مرضیه و خضری داشسکن، سیدسجاد (1398). عوامل موثر بر توسعه بازار اکوتوریسم در ایران. چهارمین کنگره بین‌المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط‌ زیست و گردشگری ایران، تبریز.
ریاحی، وحید و قاسمی، علی (1394). نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار گردشگری شهرستان بهشهر. نشریه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 10(31)، 44-29.
زاهدی، شمس‌السادات (1382). چالش‌های توسعه پایدار از منظر اکوتوریسم. مجله مدرس، 7(3)، 15-1.
زاهدی، شمس‌السادات (1390). مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تکیه بر محیط‌ زیست). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
سپهوند، رضا؛ جعفری، محمد؛ سپهوند، لیلا و احمدی، امین (1397). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه اکوتوریسم روستایی (مطالعه موردی: روستای ایستگاه بیشه). پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 50 (2)، 276-263.
سجادیان، ناهید و سجادیان، مهیار (1390). قابلیت‌های اکوتوریسم روستایی در مازندران (پهنه‌بندی، مدیریت حفظ و توسعه). دو فصلنامه مدیریت شهری، 27، 59-78.
شاطریان، محسن؛ کیانی سلمی، صدیقه؛ غلامی، یونس و منتصری، زهرا (1396). اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر توسعه طبیعت‌گردی روستاهای بخش برزک- کاشان با تلفیق تکنیک‌های DEMATEL و ANP. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17(44)، 154-131.
صیف، محمدحسن؛ رستگار، احمد؛ طالبی، سعید؛ کریمی‌فرد، طاهره و تاجوران، مرضیه (1397). مدل علی عوامل موثر در رفتارهای حفاظت از محیط‌ زیست (مورد مطالعه: گردشگران داخلی استان فارس). دو فصلنامه پژوهش‌های محیط‌ زیست، 9(18)، 250-239.
قربان‌نیا خیبری، وجیهه؛ میرسنجری، میرمهرداد و لیاقتی، هومان (1397). شناسایی مناطق بالقوه توسعه اکوتوریسم در شهرستان دنا با استفاده از ارزیابی چندمعیاره شاخص‌های ترکیبی ویژه. نشریه مرتع، 12(3)، 329-316.
قلی‌پور، یاسر و صیادی، محمدعلی (1398). برنامه‌ریزی راهبری اکوتوریسم پایدار در شهرهای کوچک با استفاده از مدل‌های تحلیل عاملی تأییدی، SWOT و QSPM. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 11(37)، 16-1.
کاسه‌گر محمدی، شعیب و هاشمی، سید یوسف (1394). بررسی استراتژی مدیریتی توسعه پایدار اکوتوریسم در شهر تنکابن. نشریه معماری و شهرسازی پایدار، 3(2)، 22-11.
محمدی، نعیما و جعفرزاده گوغری، امیر (1395). تقویت اکوتوریسم: با توجه به نظریه نوسازی بوم‌شناختی. همایش ملی فرهنگ گردشگری و هویت شهری، کرمان: موسسه علمی پژوهشی مهراندیشان ارفع با همکاری دانشگاه شهید باهنر کرمان، 30-1.
مقصودی، مهران؛ شمسی‌پور، علی‌اکبر؛ نوربخش، سیده فاطمه و یزدان‌پناه اسرمی، مهدی (1391). تحلیل و ارزیابی پتانسیل و راهبردهای توسعه اکوتوریسم منطقه مرنجاب. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2‌(7)، 25-41.
مهربان، رامونا؛ محمدی‌زاده، ماریا و ارجمندی، رضا (1391). تدوین استراتژی مدیریت اکوتوریسم حیات وحش دودانگه ساری با استفاده از روش SWOT. فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، 7(2)، 103-116.
میرزایی، آتنا؛ فلاح‌تبار، نصرالله و استعلاجی، علیرضا (1398). آسیب‌شناسی اکوتوریسم مناطق نمونه گردشگری روستایی کرمانشاه (مطالعه موردی: ناحیه بیستون). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 11(44)، 388-375.
ناجی دومیرانی، صادق؛ فخرآبادی‌پور، فرزانه و ساسان‌پور، فرزانه (1397). تحلیل پهنه‌های مناسب توسعه اکوتوریسم با استفاده از تلفیق مدل FUZZY-AHP. مطالعه موردی: بخش ماهان. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 8(29)، 107-91.
نوری کرمانی، علی؛ ذوقی، ایوب؛ یاری حصار، ارسطو و علایی، مسعود (1388). گردشگری شهری و پیوند عملکردی آن با اکوتوریسم مطالعه موردی: استان کردستان. فصلنامه فضای جغرافیایی، 9(26)، 156-137.
وارثی، حمیدرضا؛ موسوی، سیدعلی و غلامی بیمرغ، یونس (1390). تحلیل بر وضعیت گردشگری شهرستان نورآباد ممسنی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 26(101)، 17040-17070.