تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی در مناطق شهری سنندج

شماعی, علی; نازنین‌پوری, شایسته

doi:10.30473/grup.2022.35171.1971

تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی در مناطق شهری سنندج

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

² کارشناس ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

10.30473/grup.2022.35171.1971

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تبیین شاخص‌های کیفیت زندگی در مناطق شهری سنندج می باشد. پژوهش از نوع هدف کاربردی و براساس ماهیت توصیفی و تحلیلی بوده است. در این پژوهش4 متغیر اصلی و بیش از 42 شاخص عینی و ذهنی کیفیت زندگی شهری درزمینههای اجتماعی- اقتصادی، کالبدی شهر سنندج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است و برای تجزیه و تحلیل از مدل ویکور- فازی مبنا استفاده شده است. روش جمعآوری دادهها از طریق پرسشنامه و در مناطق سه‌گانه شهر سنندج میباشد. برای سنجش پایایی ابزار از آزمون کرونباخ در نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج برای کل ابعاد رقم 734/0 به دست آمد که دلالت بر پایایی قابل‌قبول ابزار دارد. نمونه‌های پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نوآوری تحقیق از نظر جامعنگری به کلیه شاخصها است. یافتههای به‌دست آمده از مدل ویکور- فازی نشان داد که شاخصهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و دسترسی به خدمات در منطقه 3، با بالاترین سطح کیفیت زندگی و منطقه 1و 2 به ترتیب در ردههای بعدی طبقهبندی کیفیت زندگی قرار دارند. نتایج نشان دادند: از بین عوامل گوناگون طبیعی و انسانی، چگونگی برنامه‌ریزی‌ها، نحوه مدیریت شهری، مشارکت، امنیت، همبستگی اجتماعی وضعیت تصرف واحد مسکونی، دسترسی به مراکز درمانی، کیفیت اوقات فراغت، توسعه فضای سبز و ... در ارتقای کیفیت زندگی شهری سنندج نقش مؤثری دارند. ارتقای کیفیت زندگی در منطقه 3 شهر سنندج با توجه به نتایج پژوهش، تحت تاثیر نقش مدیریت شهری، مشارکت مؤثر در توسعه زیرساختهای شهری و عدالت فضایی در توزیع خدمات شهری، ارتقای شاخصهای اجتماعی و اقتصادی از قبیل اشتغال پایدار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis of the Quality of Life Indicators in Urban Areas of Sanandaj

نویسندگان [English]

Ali Shamai ¹
Shaysteh Nazaninpuri ²

¹ Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran.

² Msc, Department of Geography and Urban Planning, Payam Noor University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this study is to explain the indicators of the quality of life in the urban areas of Sanandaj. The research was of applied purpose and based on descriptive and analytical nature. In this research, 4 main variables and more than 42 objective and subjective indicators of the quality of urban life in the socio-economic and physical fields of Sanandaj city were analyzed and Fuzzy basis was used. The data collection method was through a questionnaire and in three areas of Sanandaj city. Research samples were selected using simple random sampling method. The findings obtained from the Vicor-Fuzzy model showed that the social, economic, physical and access to services indicators in region 3, with the highest level of quality of life, and regions 1 and 2, respectively, are in the next categories of quality of life classification. are located The results showed: among the various natural and human factors, the way of planning, the way of urban management, participation, security, social cohesion, the status of occupying a residential unit, access to medical centers, the quality of leisure time, the development of green space, etc., in improving the quality of life. The city of Sanandaj has an effective role. According to the results of the research, the improvement of the quality of life in the 3^rd district of Sanandaj city is influenced by the role of urban management, effective participation in the development of urban infrastructure and spatial justice in the distribution of urban services, and the improvement of social and economic indicators such as sustainable employment.

کلیدواژه‌ها [English]

Quality of Life
Spatial Inequality
Indicator
Spatial Justic
Sanandaj

مراجع

Asaish, H. (2002). Measuring the quality of life in 100 big cities of the world. Faslnameh Jostarhay Elmy, 2(8), 94-94. (In Persian)

Berger-Schmitt, R. (2004). Considering social cohesion in quality of life assessments: Concept and measurement. Social indicators research, 58(1), 403-428.

Biagi, B., Ladu, M. G., & Meleddu, M. (2018). Urban quality of life and capabilities: An experimental study. Ecological Economics, 150, 137-152.

Capolongo, S., Lemaire, N., Oppio, A., Buffoli, M., & Gall, A. R. L. (2016). Action planning for healthy cities: The role of multi-criteria analysis, developed in Italy and France, for assessing health performances in land-use plans and urban development projects. Epidemiologia e prevenzione, 40(3-4), 257-264.

Eckersley, R. (1999). Quality of Life in Australia. The Australia Institute, discussion paper, Canberra, Australia.

Faraji, A., & Azemi A. (2016) Satisfaction measurement of quality of life in informal settlements, Case study: Bojnourd. Do Faslnameh Pajoheshay Shahr Shenasy Bomy, 16(8), 89-100. (In Persian)

Ghadiri, M., Hekmatnia, H., & Saif, E. M. (1400). Analyzing the Quality of Life Indicators in Urban neighborhoods Case Study: Koh-‎Banan City. Pajohesh hay Joghrafy & Ensany, 53(2), 409-426. (In Persian)

Gholi Mutlaq, M., & Darvishi, F. (1400). Urban Quality of Life Survey by Localizing Eurobarometer Indexes (Case Study: the City of Qazvin). Pajohesh hay Joghrafy & Ensany, 53(2), 579-597. (In Persian)

Haj Yousefi, A. (2006). Quality of life and improvement strategies. Majaleh Dehati , 28. (In Persian)

Hataminejad, H., Yousefi, R., Hashemi, A., & Nowzare, S. (2017). Evaluation and Measurement of Mental Quality Indicators of Urban Quality of Life (Case Study: District 6 of Tehran). Faslnameh Amayesh shahry & Mantagheey, 8(29), 107-126. (In Persian)

Iveson, K. (2011). Social or spatial justice? Marcuse and Soja on the right to the city. City, 15(2), 250-259.‏

Jajermi, Kazem, Kolte, I. (1385). Measuring the Quality of Life Indices in City According Citizens (Case Study: Gonbad Qabous ), Majaleh Joghrafya & Toseh,4(8), 5-18. (In Persian)

Khadim, H. A., Mansourian, H., & Sattari, M. H. (2009). measuring subjective quality of life in urban areas (case study: noorabad city, lorestan province). Faslnameh Joghrafya & Motaleat Mohity, 1(3), 45-60. (In Persian)

Książek, S., Belof, M., Maleszka, W., Gmur, K., Kukuła, M., Knippschild, R., ... & Al-Alawi, S. (2022). Using Indicators to Evaluate Cultural Heritage and the Quality of Life in Small and Medium-Sized Towns: The Study of 10 Towns from the Polish-German Borderland. Sustainability, 14(3), 13-22.

Kukbi, A. (2004). Planning in order to improve the quality of urban life in the center of Khorramabad city, master's thesis in the field of urban planning, under the guidance of Dr. Mohammad Reza Pour Jafar, Tehran, Daneshgah Tarbiat Modares. (In Persian)

Lambiri, D., Biagi, B., & Royuela, V. (2007). Quality of life in the economic and urban economic literature. Social Indicators Research, 84(1), 1-25.

Lim, L. Y., Yuen, B. K., Low, C., & Low, C. (1999). urban quality of life: Critical issues and options. NUS Press.‏

Liu, B. C. (1976). Quality of life indicators in US metropolitan areas. Praeger.

Macfarlane, R. G., Wood, L. P., & Campbell, M. E. (2015). Healthy Toronto by Design: Promoting a healthier built environment. Canadian Journal of Public Health/Revue canadienne de santé publique, 106(1), eS5-eS8.

Majdi, S. M.., & Lehsaizadeh, A. A. (2005). relationships between contextual variables, social capital and satisfaction from quality of life: a case study in rural areas of fars province of iran. Faslnameh Rosta & Toseh, 9(4), 91-135. (In Persian)

‏Mir Fakhredini, S. H., & Abolhasani, S. (2014). Evaluation of the performance of processes in the field of urban services using TOPSIS and DIMTEL, the fourth national conference on management and sustainable economy with a strategic approach, Shiraz. (In Persian)

Mohammadi Chenour Nazmfar, H., & Mohammadi, S. (2017). Evaluation of spatial distribution of quality of life in urban neighborhoods, Case study: District 2 of Ardebil. Do faslnameh pajoheshhay bomy, 18(9), 27-40. (In Persian)

Morsoosi, N., & Lajordi, S. A. (2010). A comparative study of the quality of urban life in Iran, Economic Research Quarterly (sustainable growth and development. Faslnameh Pajohesh Eghtesady, 14(2), 95-96. (In Persian)

Morsoosi, N., Farhoudi, R., & Lajordi, S. A. (2013). The quality of cultural and social life in Iranian cities, two-quarterly journal of urban ecology research, 6(12), 96-97.

Opricovic, S. (1998). Multicriteria optimization of civil engineering systems. Faculty of civil engineering, Belgrade, 2(1), 5-21.

Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European journal of operational research, 156(2), 445-455.

Organization of Municipalities. (2002). Per capita use of urban services, theoretical studies and global experiences, Entesharat SazmanShahrdaryha, Jeld 1, Tehran. (In Persian)

Rizwani, M., & Mansourian, H. (2007). Measuring the quality of life and examining concepts, indicators and models and presenting a proposed model for rural areas, Village and Development. Faslnameh Rosta &Toseh,11(3), 1-26. (In Persian)

Sapena, M., Wurm, M., Taubenböck, H., Tuia, D., & Ruiz, L. A. (2021). Estimating quality of life dimensions from urban spatial pattern metrics. Computers, Environment and Urban Systems, 85, 101549.

Shamai, A., & Fakhripour, M. A. (2015). Spatial Analysis of Environmental Quality of Urban Deteriorated Areas (Case Study: District 11 of Tehran Municipality). Nashreh Motaleat Navahy Shahry Daneshgah Shahid Bahonar Kerman, 6(1), 85-102. (In Persian)

Shamai, A., Hosseini Siahgoli, M., & Heydarinia, S. (2016) Survey the indicators of the quality of life in the town of Harsin. Joghrafya & Motaleat Mohity, 6(23), 75-88. (In Persian)

Shatrian, M., Heydari Sureshjani, R., & Falahati, F. (2019). Evaluation of quality of life indexes with approach healthy city (Case study: worn tissue of Kashan city). Majaleh Joghrafyah Ejtemae Shahry, 7(1), 65-80. (In Persian)

Smith, D. M. (2002). Quality of life: social welfare and social justice, translated by Hatami Nezad and Ardabili.Nashreh Etelaat Syasie-Eghtesady,17(5-6), 86-185. (In Persian)

Tara, Z., Kingsley, M., Jason, T., & Macfarlane, R. (2015). Green city: Why nature matters to health: an evidence review.

Vazifehdoost, H., & Mehdi, A. (2009). Assessing The Importance of Quality of Urban Life Indicators in Tehran; from perspective of managers and specialists in urban management. Quarterly Journal of Urban Management Studies, 1(3), 9-26.

آسایش، حسین (1380). سنجش کیفیت زندگی در یک‌صد شهر بزرگ جهان. فصلنامه جستار‌های شهرسازی، 2(8)، 94-94.

اسمیت، دیوید. ام (1381). کیفیت زندگی: رفاه اجتماعی و عدالت اجتماعی، ترجمه حاتمی‌نژاد و اردبیلی. نشریه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، 17(5-6)، 186 - 185.

بحرینی، سیدحسین؛ طبیبیان، منوچهر؛ مدل ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری(1377). نشریه محیط‌شناسی، 24(21-22)،41– 56.

بیگدلی، الهه (1385). توسعه پایدار در شهرهای جدید، مجموعه مقالات طرح‌های توسعه شهری، اقتصاد، مدیریت، حمل‌ و نقل و ترافیک در شهرهای جدید، کتاب سوم.

پورطاهری، مهدی؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا؛ فتاحی، احدا... (1390)، ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان خاوۀ شمالی، استان لرستان)، نشریه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 43 (76)، 13-31.

جاجرمی، کاظم و کلته، ابراهیم (1385). سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در ازنظر شهروندان. مطالعه موردی (گنبد قابوس)، مجله جغرافیا و توسعه، 4(8)، 18-5.

حاتمی‌نژاد، حسین؛ یوسفی، رشید؛ هاشمی، اصغر و نوزارع، سمیه (1397). ارزیابی و سنجش شاخص‌های ذهنی کیفیت زندگی شهری (موردشناسی: منطقۀ ‌6 شهر تهران). فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 8(29)، 107-126.

حاج یوسفی، علی (1385). کیفیت زندگی و راهبردهای اصلاحی، نشریه دهاتی، 28.

خادم الحسینی، احمد؛ منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین (1389). سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد استان لرستان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 1(3)، 45-60.

رضوانی، محمدرضا؛ متکان، علی اکبر؛ منصوریان، حسین؛ ستاری محمدحسین (1388). توسعه و سنجش کیفیت زندگی شهری مطالعه موردیشهر نور آباد استان لرستان. نشریه مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، 2(1)، 87-110.

سازمان شهرداری‌ها (1381). سرانه کاربری خدمات شهری، مطالعات نظری و تجارب جهانی. تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها.

شاطریان، محسن؛ حیدری سورشجانی، رسول و فلاحتی، فرشاد (1399). ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی شهری با رویکرد شهر سالم (مطالعۀ موردی: بافت‌های فرسودۀ شهر کاشان). مجله جغرافیای اجتماعی شهری، 7(1)، 65-80.

شماعی، علی و فخری پورمحمدی، افسانه (1395). تحلیل فضایی کیفیت محیطی بافته‌ای فرسوده شهری مطالعة موردی، منطقة 11 شهرداری تهران. نشریه مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان، 6(1)، 85-102.

شماعی، علی؛ حسینی سیاه گلی، مهناز و حیدری نیا، سعید (1396). ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر هرسین. جغرافیا و مطالعات محیطی، 6(23), 75-88.

فتحعلیان، معصومه؛ پرتوی، پروین(1390). مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی در بافت های خودرو و برنامه‌ریزی شده اسلامشهر (مورد پژوهی قائمیه و واوان). نشریه مطالعات تطبیقی هنر، 1(1)، 91-108.

فرجی، امین و عظیمی، آزاده (1396). سنجش رضایتمندی از کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های غیررسمی، مطالعه موردی: شهر بجنورد. دو فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 16(8)، 89-100.

قدیری، محمود؛ حکمت‌نیا، حسن و سیف الهی، مریم (1400). تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی در محلات شهری (مطالعه موردی: شهر کوهبنان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)، 53(2)، 409-426.

قلی مطلق، مجید و درویشی، فرهاد (1400). سنجش کیفیت زندگی شهری با الگوبرداری از شاخص‌های بارومتر اروپایی (مطالعه موردی: شهر قزوین). پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی)، 53(2)، 579-597.

کوکبی، افشین (1384). برنامه‌ریزی به‌منظور ارتقای کیفیت زندگی شهری در مرکز شهر خرم‌آباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، به راهنمایی، محمدرضا پورجعفر، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.

ماجدی، سید مسعود و لهسایی‌زاده، عبدالعلی (1385). بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه‌ای سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی، مطالعه موردی در روستاهای فارس. فصلنامه روستا و توسعه، 9(4)، 135-91.

محمدی، چنور؛ نظم‌فر، حسین و محمدی، سعدی (1397). ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهری، مطالعه موردی: منطقه 2 شهر اردبیل. فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 18(9)، 27-40.

مرصوصی، نفیسه و لاجوردی، سید علیرضا (1390). مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی شهری در ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 4(2)، 95-96.

مرصوصی، نفیسه؛ فرهودی، رحمت‌الله و لاجوردی، سید علیرضا (1393). کیفیت زندگی فرهنگی و اجتماعی در شهرهای ایران. دو فصلنامه پژوهش بوم‌شناسی شهری، 6(12)، 96-97.

میرفخرالدینی، سید حیدر و ابوالحسنی، سمانه (1394). ارزیابی عملکرد فرایندهای حوزه خدمات شهری با استفاده از تاپسیس و دیمتل، چهارمین کنفرانس ملی مدیریت و اقتصاد پایدار با رویکرد استراتژیک، شیراز.

وظیفه‌دوست، حسین و امینی، مهدی (1388). بررسی میزان اهمیت شاخص‌های کیفیت زندگی شهری تهران؛ از دیدگاه مدیران و متخصصان مدیریت شهری. نشریه مطالعات مدیریت شهری، 1(3)، 9-26.