تحلیل فضایی کاربری فضای سبز منطقه یک شهر کرمان با استفاده از ماتریس کیفی چهارگانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، گروه مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی سیرجان، سیرجان، ایران‌.

2 استادیار، گروه مهندسی نقشه برداری، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان،کرمان، ایران.

چکیده

هدف از تحقیق حاضر، تحلیل مکانی فضای سبز و بهترین مسیر رسیدن به آن در منطقه 1 شهر کرمان می‌باشد‌. در همین راستا، با استفاده از ماتریس‌های ارزیابی کیفی چهارگانه مطلوبیت، سازگاری، ظرفیت و وابستگی (روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره) به بررسی نحوه توزیع مکانی کاربری‌های فضای سبز در سطح منطقه یک شهر کرمان پرداخته شد‌. داده‌‌های تحقیق به روش اسنادی و با مراجعه به منابع و سازمان‌های مربوطه گردآوری گردید‌. هر کدام از معیارهای ماتریس چهارگانه ‌‌براساس روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس رتبه بندی شده و سپس در محیط سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی مدلسازی و با بکار بردن توابع تحلیلی، نقشه مکان‌های مناسب ایجاد فضاهای سبز منطقه مورد نظر تهیه گردید‌. استفاده از معیارهای ماتریس کیفی چهارگانه و وزن دهی‌ آن‌ها به روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس همراه با طراحی شبکه هندسی راه دسترسی به فضاهای سبز شهری از نوآوری‌های پژوهش حاضر‌ می‌باشد‌. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد مجموع فضاهای سبز شهری در منطقه یک کرمان 54 هکتار بوده که در مقایسه با وسعت منطقه، ناچیز است‌. بنابراین در این تحقیق با استفاده از روش ماتریس‌های کیفی چهارگانه، مکان‌های بسیار مناسب جهت احداث فضاهای سبز جدید در حدود 106 هکتار برآورد شده است‌. به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که تحلیل فضایی کاربری فضای سبز منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش ماتریس‌های کیفی چهارگانه و روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس بدین‌گونه برآورد گردید: 7/28 درصد مکان بسیار مناسب، 4/53 درصد مکان مناسب و 9/17 درصد مکان نامناسب.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Green Space Use in District of Kerman City Using a Quadratic Quality Matrix

نویسندگان [English]

  • Abdolreza Kazeminia 1
  • Ali Esmaeily 2
1 Instructor of of Surveying Eng, Sirjan University of Technology,Sirjan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Surveying Eng, Graduate University of Advanced Technology,Kerman, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study is spatial analysis of green space and the best way to reach it in region 1 of Kerman‌. In this regard, using 4 qualitative evaluation matrices of desirability, compatibility, capacity and dependence  )multi-criteria decision making methods) were applied to investigate the spatial distribution of green space uses in District 1 of Kerman‌. Research data were collected by documentary method with reference to relevant sources and organizations‌. Each of the four matrix criteria was ranked based on the Inversion hierarchical weight process method and then modeled in the GIS environment and by using analytical functions, a map of suitable locations was prepared to create green spaces in the area. The use of quadratic quality matrix criteria and their weight by inverse hierarchical analysis method along with the design of a geometric network is a way to access urban green spaces and also is one of the innovations of the present study‌. The results of the present study show total area of existing green spaces in district 1 of the Kerman city is about 54 ha that is insignificant compared with the district 1 the whole area‌. Based on quadratic quality matrices method, we proposed suitable locations to create new green spaces at about 106 ha‌. Broadly speaking, the spatial analysis of green space using the method of quadratic quality matrices and hierarchical reversal analysis shows 28. 7% very suitable location, 53. 4% suitable location, and 17. 9% unsuitable location.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multi-Criteria Decision Making
  • Spatial Analysis
  • Urban Green Space
  • Inversion Hierarchical Weight Process
  • Kerman
Alavi S‌. A., Kashkooli, A‌. B.,  & Cheraghi, R‌. (2015),  Evaluation of Spatial-location Suitability of Urban Parks Using GIS Case Study: Local Parks of District 5 of Tehran Municipality, Journal of Geography and development, 40, 91-108‌. (In Persian)
Anabestani, A. K.,  & Rosta, M, A. (2011), The pattern of organizing urban green space using GIS in District 10 of Mashhad Municipality, Journal of ‌‌‌‌Geographic Information and Remote Sensing in Planning, 3, 7-19‌.(In Persian)
Balram, Sh‌., & Dragicevic, S‌. (2005), Attitudes Toward Urban Green Space: Integrating Questionnaire Survey and Collaborative GIS Techniques to Improve Attitude Measurements, Landscape and Urban Planning, 71,147-162.
Beatley, T‌. (2000), Green Urbanism;Learning from European Cities, Island press, Washington,DC.
Chiesura, A‌. (2004), The Role of Urban Parks for the Sustainable City, Landscape and Urban Planning, 68, 129 -138.
Gairola, S., Noresah, M.  (2010), Emerging trend of urban green Space research and the implications for safeguarding biodiversity: a viewpoint, Nature and Science, 8(7), 43-49.
Gupta, K‌. Roy, A. Luthra, K‌. Mahavir, S‌. (2016), GIS based analysis for assessing the accessibility at hierarchical levels of urban green spaces, Urban Forestry & Urban Greening,  18, 198-211.
Ghanbari, A., & Ghanbari, M (2016), Assessing Spatial Distribution of Tabriz Parks by GIS  (Compared Network Analysis and Buffering), Journal of Geography and Environmental Planning, 3, 223-234. ‌(In Persian)
 Hashemi Masoomabad, R. Gaffari Ghilandeh , A., & Mohammadi , A. (2021), Spatial Analysis of Dispersion of Educational Land Use in Ardebil Using Land Use in Ardebil Using, Journal of Urban Ecology Researches, 21, 91-106‌.(In Persian)
Jafari, G. H, Vosoughi Rad, L., salehi, H. (2016)‌. The Evaluation of Urban Green Space to Locate Neighborhood Parks, Journal of Geographical research‌. 3,160-172‌.(In Persian)
Jennifer‌. R., Wolch, J. B‌. and Joshua P. N‌. (2014), Urban green space, public health, and environmental justice:The challenge of making cities just green enough, Landscape and Urban Planning, 125, 234-244.
 Jim, C. Y., & Xizhang, Sh‌. (2013), Socioeconomic effect on perception of urban green spaces in Guangzhou, China‌. Cities, 31, 123–131.
 Joshua, W. R. , Baur, J‌. F., &  Tynonb, E. G‌. (2013), Attitudes about urban nature parks: A case study of users and nonusers in Portland, Oregon, Landscape and Urban Planning, 117,100–111.
Kabisch, N‌. Strohbach, M. Haase. D and Kronenberg. J‌. (2016), Urban green space availability in European cities, Ecological Indicators, 70, 586-596.
 Kyushik, Oh‌., & Seunghyun, J‌. (2007), Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS, Landscape and Urban Planning, 82(1-2), 25–32.
Lotfi, S., Hoseinzadeh, A., Faraji Molaei, A., & Firozjaei, A. (2012)‌. Investigation of Spatial Distribution of Urban Parks and Site Selections of New Parks Using Fuzzy Logic and Analytical Hierarchic Process (Case Study: Babolsar), Journal of Environmental Studies‌. 3,1-24‌.  (In Persian)
Maleki, S. (2012), Investigation analysis and proposed per capita for urban green space  (case study: Darab city), Iran, Indian Journal of Innovations and Developments,. 5, 798-812.
Mario, R. , Antonio, P‌. Catherine, M‌. (2014), Walking accessibility to urban parks by children: A case study of Montreal, Landscape and Urban Planning, 125, 38-47.
Marit, J. , Therese, L‌.  (2012), A review of the concept ‘management in relation to urban landscapes and green spaces: Toward a holistic understanding, Urban Forestry & Urban Greening, 11 (2), 139– 145.
 Marsousi , N.,  & Rashvand, S. (2017), The Trend Analysis Period From 2006 to 2011 Zanjan Urban Green Space and Present an Optimal Location, Journal of Urban Ecology Researches, 16, 101-118‌.  (In Persian)
Mensah, C. A.  (2014), Destruction of Urban Green Spaces: A Problem Beyond Urbanization in Kumasi City  (Ghana), American Journal of Environmental Protection‌, 3(1), 1-9.
Molina,M‌., &  Bayarri, S. (2011),  A multinational SDI-based system to facilitate disaster risk management in the andean community, Computers & Geosciences, 37(9), 1501-1510.
 Mohd, R‌. N‌.,  & Syed, S. Z‌. (2015), Place Identity of Nighttime Urban Public Park in Shah Alam and Putrajaya, Social and Behavioral Sciences, 170, 452 – 462.
Quagraine, V. (2011), Urban Landscape Depletion in the Kumasi Metropolis, In Adarkwa, K, K (ed), Future of the Tree: Towards growth and development of Kumasi, Kumasi: University Printing Press.
Rafiee, R. , Mahiny, A. S., Khorasani, N. (2009), Assessment of changes in urban green spaces of Mashad city using satellite data, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 11, 431- 438.
Sajadian N‌., Alizadeh H‌. , shojaeean A.,  & Saberi H. (2017)‌. Fuzzy Analysis of Urban Green Space Optimal Location in Mahshahr City, Journal of Geographical Data (SEPEHR), 101,155-167‌. (In Persian)
Shah, M‌., & Atiqul, H‌. (2011), Urban Green Spaces and an Integrative Approach to Sustainable Environment, Journal of Environmental Protection, 2, 601-608.
 Soltani, A. (2016)‌. Urban land use planning‌. Shiraz University Press. (In Persian)
Thaiutsa, B‌. (2008), Urban green space, street tree and heritage large Tree assessment in Bangkok, Thailand, Urban Forestry and Urban Greening, 7(3), 219-229.
Yazdani, M. H., Firouzi Mijandi, E. & Hoseyni, S. M. (2016), Survey Status of performance and coverage radius parks Case study: Ardabil City, Journal of Town and Country Planning, Vol‌. 2, 251-277‌. (In Persian)
Young, R‌. (2010), Managing municipal green space for ecosystem services, Urban Forestry&Urban Greening, 9, 313-321.
Yuan, F., Sawaya, K., Leoffelholz, B., & Bauer, M. (2005), Land cover classification and change analysis of twin cities  (Minesota) metropolitan area by multi-temporal Landsat remote sensing‌. Remote Sensing of Environment, 98, 317-328
 Ziari. K. (2002)‌. urban land use planning‌. Yazd University Press‌. (In Persian)
 Zhou, X. , Wang, Y‌. (2011), Spatial–temporal dynamics of urban green space in response to rapid urbanization and greening policies, Landscape and Urban Planning, 100, 268–277.
 Zucca,A‌. Sharifi,A., &  M and Fabbri,A. G‌. (2008), Application of spatial multi- criteria analysis to site selection for a local park: A case study in the Bergamo Province, Italy, Journal of Environmental Management, 88, 752–769.
جعفری، غلام‌حسن، وثوقی راد، لیلا، صالحی میشانی، حیدر (1395). ارزیابی فضای سبز شهری جهت مکان‌یابی ‌‌‌پارک‌های محله‌ای(مطالعه موردی منطقه 7 شهر تهران)‌، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 3، 160-172.
‌ زیاری، کرامت اله (1384)،‌ ‌‌برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، یزد:‌ انتشارات دانشگاه یزد.
‌ سجادیان، ناهید، علیزاده، هادی،شجاعیان، علی، صابری، حسین (1396). تحلیل فازی استقرار بهینه مکانی فضای سبز شهری در شهر ماهشهر‌، فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 101‌، 155-167.
‌ سلطانی، علی (1395). ‌‌برنامه‌ریزی کاربری زمین شهری، انتشارات دانشگاه شیراز.
‌ علوی، سیدعلی، باقری کشکولی، علی، چراغی، رامین، لرستانی، اکبر‌ 1394))، ارزیابی تناسب فضایی- مکانی پارک‌های شهری با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه‌، 40، 91-108.
 عنابستانی، علی اکبر، روستا، مجتبی ( 1390). الگوی سامان‌دهی فضای سبز شهری با استفاده از GIS‌ در منطقه 10 شهرداری مشهد،‌ فصلنامه کاربرد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در ‌برنامه‌ریزی،‌ 3، 7-19.
 قنبری، ابوالفضل، قنبری، محمد) 1392). ارزیابی توزیع فضایی پارک‌های شهری تبریز با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی‌، مجله جغرافیا و ‌برنامه‌ریزی محیطی، 2، 223-234.
 لطفی، صدیقه، حسین‌زاده، احمد، فرجی ملائی، امین، احمدی فیروزجایی، میثم (1391). بررسی توزیع فضایی و مکان‌یابی پارک‌های شهری بابلسر با استفاده از منطق فازی و مدل تحلیل سلسله مراتبی (FAHP) ،‌ مجله محیط‌شناسی، 38(۳)، 1-24.
 مرصوصی، نفیسه، رشوند، صالح(1396)، تحلیل روند تغییرات دوره‌ای فضای سبز شهری زنجان 1385 تا 1390 و ارائه الگوی مکان‌یابی ‌‌‌بهینه آن، دو فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 16، 101-118.
 هاشمی معصوم‌آباد، رضا، غفاری گیلاونده، عطا، محمدی، علیرضا) 1399). تحلیل فضایی پراکنش کاربری آموزشی شهر اردبیل با استفاده آمار فضایی در GIS‌، دو فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 2، 91-106.
 یزدانی، محمدحسین، فیروزی مجنده، ابراهیم، حسینی، سیدمیلاد ( 1395). بررسی وضعیت شعاع عملکردی و پوشش‌دهی پارک‌های شهری(‌ مورد مطالعه: شهر اردبیل)‌، مجله علمی – پژوهشی آمایش سرزمین، 8(2)، 251-277.