تحلیل فضایی تاب‌آوری کالبدی با تأکید بر بازآفرینی شهری؛ مطالعه موردی: شهرهای ساحلی استان مازندران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

2 استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه جغرافیای و اقلیم‌شناسی، واحد نور، دانشگاه آزاداسلامی، نور، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی تاب­‌آوری کالبدی با تأکید بر بازآفرینی شهری در شهرهای ساحلی غرب استان مازندران انجام شده­ است. این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی، به لحاظ هدف کاربردی می‌­باشد. شیوه گردآوری داده‌­های تحقیق، مبتنی بر روش کتابخانه‌ای و شیوه پیمایش میدانی (ابزار پرسشنامه) بوده­ است. جامعه آماری، 382 نفر از خانوارهای شهرهای نور، نوشهر، تنکابن، چالوس و رامسر می‌باشند. بدین منظور، از آزمون آماری تی یک‌طرفه، روش تصمیم‌­گیری چندمعیاره ایداس و آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده­ است. یافته‌­های نهایی تحقیق با توجه به نتیجه کلی آزمون تی یک‌طرفه برای تاب­آوری کالبدی مبین تاب­آوری ضعیف شهرهای ساحلی غرب استان مازندران در شرایط پیک سفر و وضعیت مطلوب پیش زمینه‌­های تحقق بازآفرینی شهری در این شهرها است. براساس نتایج تکنیک ایداس از پنج شهر مورد مطالعه سه شهر در گروه­‌های ضعیف یعنی «وضعیت تاب‌­آوری پایین و عدم تاب­آوری» قرار دارند. نتایج این تکنیک همچنین از وضعیت نامساعد بازآفرینی شهری در سه شهر نمونه حکایت دارد. نتایج رگرسیون چندمتغیره نیز بیانگر تأثیر معناداری بازآفرینی شهری در ارتقای تاب‌­آوری کالبدی شهرهای ساحلی غرب استان مازندران است. به این ترتیب با توجه به تاب­‌آوری کالبدی پایین شهرهای نمونه و همچنین فراهم­ بودن زمینه‌­های لازم جهت تحقق بازآفرینی شهری در این شهرها، در صورت تأمین هرچه بیش‌تر پیش ­زمینه‌­های تحقق بازآفرینی یکپارچه شهری و اجرای پروژه‌­های آن، می‌­توان ارتقای سطح تاب‌­آوری این شهرها را انتظار داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Physical Resilience with Emphasis on Urban Regeneration, Case Study: Coastal Cities of Mazandaran Province

نویسندگان [English]

  • Zinat Ranjbar 1
  • Pari Shokri Firoozjah 2
  • Gholamreza Janbaz Ghobadi 3
1 Ph.D Student, Department of Geography and Urban Planning, Noor Branch, Islamic Azad university, Noor, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, Payam Noor University, Tehran, Iran.
3 Assistant professor, Department of Ghography and kelimatology, Noor Branch, Islamic Azad University, Noor, Iran.
چکیده [English]

The present study was aimed to spatially analyze the status of physical resilience in the coastal cities of western Mazandaran province with emphasis on urban regeneration. This research was applied-research in terms of purpose and had a descriptive-analytical nature,. The method of collecting research data was based on the library method and field survey (questionnaire). The statistical population was 382 households in Noor, Nowshahr, Tonekabon, Chalous and Ramsar. For this purpose, one-way t-test, Idas multi-criteria decision making method and multivariate regression test were used.The  results of the study according to the general finding of one-way t-test for physical resilience indicate poor resilience of coastal cities in the west of Mazandaran province in peak travel conditions and the favorable situation of the preconditions for urban regeneration in these cities. According to the results of the Idas technique, out of the five cities studied, three cities are in weak groups, i.e. "low resilience status and non-resilience". The results of applying this technique also indicate the unfavorable situation of urban regeneration in three sample cities. The results of multi-nominal regression also show that there are a significant effect of urban regeneration in promoting physical resilience of coastal cities in the west of Mazandaran province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience
  • Regeneration
  • Coastal Cities
  • Mazandaran
  • Idas Technique
Akbari, N., Toghyani, Sh., Andalib, A.,; Mohammadi, M. (2019). Assessing the priority of resilience dimensions in the regeneration rules of worn out tissues (case study: Siros neighborhood, Tehran). Environmental Science Quarterly, 18(2), 111-130. (In persian)
 Ali Hosseini, R. (2018). Analyzing the role of sustainable urban regeneration in the resilience of old neighborhoods in the central area of Tabriz city, doctoral thesis, supervisor: Ali Shamae, Khawarzmi University, Faculty of Geographical Sciences.. (In persian)
Berkes, F. (2007). Understanding uncertainty and reducing vulnerability: lessons from resilience thinking. Natural hazards, 41(2), 283-295.
Cobbinah, P. B. (2021). Urban resilience in climate change hotspot. Land use policy100, 104948.
Davis, I. (2004). The application of performance targets to promote effective earthquake risk reduction strategies. In 13thWorld Conference on Earthquake Engineering (pp. 1-6).
Davis, I.,; Izadkhah, Y. O. (2006). Building resilient urban communities. Open House International.31(1), 11-21
Dunning, R. J.,; Lord, A. (2020). Preparing for the climate crisis: What role should land value capture play?. Land use policy99, 104867.
Ehrampoush, M. H., Ghanizadeh, G., Yamchi, H. K., Shokouh, S. M. H.,; Ghaneian, M. T. (2022). Role of Environmental Determinants in Community Resilience in Flood: A Systematic Review. Iranian Red Crescent Medical Journal24(5).
Godschalk, D. R. (2003). Urban hazard mitigation: Creating resilient cities. Natural hazards review4(3), 136-143.
Jones, T., Glasson, J., Wood, D.,; Fulton, E. A. (2011). Regional planning and resilient futures: Destination modelling and tourism development-the case of the Ningaloo coastal region in Western Australia. Planning Practice and Research26(4), 393-415.
Lang, T. (2005). Insights in the British debate about urban decline and urban regeneration (No. 32). Working paper.
Manyena, S. B. (2006). The concept of resilience revisited. Disasters, 30(4), 434-450.
Mitchell, T.,; Harris, K. (2012). Resilience: A risk management approach. ODI background note, 1-7.
Mou, Y., Luo, Y., Su, Z., Wang, J.,; Liu, T. (2021). Evaluating the dynamic sustainability and resilience of a hybrid urban system: case of Chengdu, China. Journal of Cleaner Production291, 125719.
Naghadi, A., Mafi, A.,Watanparast, M. (2021). An analysis of the state of resilience indicators in dilapidated urban fabrics, a case study: Dilapidated fabric of Faruj city, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 21(60), 219-238. (In persian)
Noon, D., Smith-Canham, J.,; Eagland, M. (2000). Economic regeneration and funding. Urban regeneration: A handbook, 61-85.
Noorian, F.,Ariana, A. (2011). An analysis of how the law supports public participation in urban regeneration, Journal of Fine Arts, 17(2), 15-28. (In persian)
Rafiyan, M. and Rezaei, M. (2009). Strengthening resilience in order to reduce the effects of natural disasters (earthquakes) in rural areas, The first international conference on rural settlements: housing and texture. Post-disaster reconstruction and resilience management, Tehran. (In persian)
Rezaei, M. R., Rafiyan, M. and Hosseini, S. M. (2014). Measuring and evaluating the physical resilience of urban communities against earthquakes, a case study: neighborhoods of Tehran, Human Geography Research Quarterly, 47(94), 623-609. (In persian)
Roberts, P.,; Sykes, H. (2003). (1999). Urban regeneration: a handbook. Sage.
Rogatka, K., Starczewski, T.,; Kowalski, M. (2021). Urban resilience in spatial planning of polish cities-True or false? Transformational perspective. Land Use Policy101, 105172.
Rui, Y. (2013). Urban growth modeling based on land-use changes and road network expansion (Doctoral dissertation, KTH Royal Institute of Technology).
Sajjad, M. (2021). Disaster resilience in Pakistan: A comprehensive multi-dimensional spatial profiling. Applied geography126, 102367.
Tompkins, E. L.,; Adger, W. N. (2004). Does adaptive management of natural resources enhance resilience to climate change?. Ecology and society, 9(2), 1-14.
Working Paper, Erkner, Leibniz-Institute for Regional Development and Structural Planning, http://www.irs-net.de.
اکبری، نیوشا؛ طغیانی، شیرین؛ عندلیب، علیرضا و محمدی، محمود (1399). سنجش اولویت ابعاد تاب‌آوری در قوانین بازآفرینی بافت‌های فرسوده (مورد مطالعه: محله سیروس، تهران). فصلنامه علوم محیطی، 18(2)، 111-130.
رضایی، محمدرضا؛ رفیعیان، مجتبی و حسینی، سیدمصطفی (1394). سنجش و ارزیابی میزان تاب­آوری کالبدی اجتماع­های شهری در برابر زلزله مطالعه موردی: محله­های شهر تهران. فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 47(94)، 623-609.
رفیعیان، مجتبی و رضایی، محمدرضا (1389). تقویت تاب­آوری به منظور کاهش آثار سوانح طبیعی (زلزله) در مناطق روستایی. اولین کنفرانس بین­المللی سکونتگاه­های روستایی: مسکن و بافت. مدیریت بازسازی پس از سانحه و مقاوم­سازی، تهران.
علی حسینی، رحمان (1398). تحلیل نقش بازآفرینی پایدار شهری در تاب‌آوری محلات قدیم محدوده مرکزی شهر تبریز، رساله دکتری، استاد راهنما: علی شماعی، دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم جغرافیایی.
نقدی، آمنه؛ مافی، عزا ا... و وطن‌پرست، مهدی (1400). تحلیلی بر وضعیت شاخص­های تاب‌آوری دربافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر فاروج. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(60)، 219-238.
نوریان، فرشاد و آریانا، اندیشه (1391). تحلیل چگونگی حمایت قانون از مشارکت عمومی در بازآفرینی شهری، نشریه هنرهای زیبا، 17(2)، 28-15.