تحلیل نقش سازمان فضایی کلان‌شهرها در حمل‌ونقل کم‌کربن، نمونه موردی: شهر مشهد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

2 استادیار، گروه شهرسازی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

3 دانشیار، گروه شهرسازی، واحد مشهد ، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش تحلیل تأثیر سازمان فضایی شهر و وضعیت ارتباطی عملکردهای تجاری آن با یکدیگر می‌باشد. تک مرکزیتی و چند مرکزیتی بودن شهرها می‌تواند تأثیر شگرف بر مسافت سفرها ایفا نماید و بدین ترتیب از اتلاف وقت و انرژی در شهرها جلوگیری شود. وسایل نقلیه موتوری تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای می‌باشند و موجب گرمایش زمین در طولانی‌مدت می‌شوند. شناخت این عوامل می‌تواند  میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش داده و از گرمایش زمین جلوگیری کند. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی-تحلیلی می‌باشد. این تحقیق، پس از مطالعات علمی جهت برآورد گازهای گلخانه‌ای براساس فرمول‌های پیشنهادی توسعه پاک (CDM) انجام گرفته است. سازمان فضایی کلان‌شهر مشهد در دو سناریو مورد بررسی قرار گرفت. سناریو اول ، سازمان فضایی تک مرکزی موجود شهر و سناریو دیگر شهر با سازمان فضایی سه مرکزی در امتداد استخوان‌بندی شهر در نظر گرفته شد. سازمان فضایی متعادل کلان‌شهر مشهد موجب کاهش انتشار گازهای گلخانه تا حدود 43 درصد در بخش خودروهای شخصی می‌شود. میانگین مسافت طی شده به‌وسیله خودروهای شخصی در سازمان فضایی متعادل حدود 4 کیلومتر کاهش می‌یابد. کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به میزان 9/7 کیلوگرم  CO2 به ازای هر مسافر می‌باشد. وجه تمایز و نوآوری این پژوهش بررسی ارتباط شاخص مرکزیت در  سازمان فضایی کلان‌شهرها و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Analysis of the Metropolises Spatial Organization Role in the Low Carbon Transportation, Case Study: Mashhad City

نویسندگان [English]

  • Mmohammadreza Mirsaeedi 1
  • Fereshte Ahmadi 2
  • Moslem Seyed Alhossaini 3
  • Amirhossain Shabani 2
1 Ph.D. Candidate, Department of Urban Planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran .
2 Assistant Professor, Department of Urban Planning, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran .
3 Associate Professor Department of Urban Planning, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The goal of this survey is the analysis of the influence of the city spatial oraganization and the study of the city commercial functioning in relation of eachother. The mono centrality and the poly centerality of the cities have an important influence on the trip distances, preventing the waste of time and energy in the cities. The vehicles produce the greenhouse gases and increase the earth warming in a long run. The recognition of these factors can decrease the amount of greenhouse gasses and prevent the global warming.The type of research is practical and the analysis method is analytical descriptive. This research has been done after the scientific studies in order to estimate the greenhoause gases on the suggested Clean Development of CDM. The Mashhad metropolis spatial organization has been studied in two scenarioes. The first scenario, namely the mono centrality of the existing city and the other scenario, alongwith triple centrality spatial organization,along the city structure have been considered. The Mashhad metropolis balanced spatial organization has decreased the green houase gas emission up to 43 percent for the private cars . The average trip distance, traveled by the private cars in balanced spatial organizition is decreased about 4 kilometers. The decrease of the greenhouse emission rate for each passenger is 7.9 kilogram CO2 . The distinction and innovation of this research is to examine the relationship between the centrality index in the spatial organization of metropolises and the amount of greenhouse gas emissions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Organization
  • Greenhouse Gases
  • CBD
  • Transportation
  • Mashhad
Abbasi, H., & Hajipoor, Kh. (2014). An Empirical Analysis of the Influence of Urban Form on Travel Behavior in Different Urban Neighborhoods of Shiraz, BAGH-E NAZAR, 11(29),23-32. (In Persian)
Abbasi, H., Hajipour, K., Lotfi, S., & Hoseynpour, M. (2012). Explanation of Effective Urban form Factors on Households Fuel Consumption in Transportation Sector. Naqshejahan, 2(2), 19-30 (In Persian)
Barati, N., Sardarreh, A. (2013). effects of urban form on automobile dependency and energy consumptionin tehran residential regions . BAGH-E NAZAR, 10(26), 3-12. (In Persian)
Bento, A. M., Cropper, M. L., Mobarak, A. M., & Vinha, K. (2004). The impact of urban spatial structure on travel demand in the United States. University of Colorado, Institute of Behavioral Science, Research Program on Environment and Behavior. Working paper EB2004-0004.
Clark, C. (1958). Transport: maker and breaker of cities. The Town Planning Review28(4), 237-250.
Ebadinia F.(2016). Investigating the effect of Mashhad city form on the development of low carbon transportation with a strategic approach, PhD Thesis, Department of Geography and Urban Planning, Ferdowsi University of Mashhad:1-5. (In Persian)
Farhanad Consulting Engineers. (2009).Mashhad Master Plan, Transportation and traffic Part:117. (In Persian)
Frank, L. D., Greenwald, M. J., Kavage, S., & Devlin, A. (2011). An assessment of urban form and pedestrian and transit improvements as an integrated GHG reduction strategy (No. WA-RD 765.1). Washington (State). Dept. of Transportation. Office of Research and Library Services.
Fuel Optimization Company.(2015). Light vehicle fuel consumption guide in Iran:23-28. (In Persian)
Hajipoor, Kh., Foroozan, N. (2015). Study of the Urban Form Effect on Operational Energy Consumption; the Case of Shiraz. HOnar - ha - ye - ziba Memari - va - shahrsazi, 19(4), 17-26. (In Persian)
Harmaajärvi, I., Huhdanmäki, A., & Lahti, P. (2002). Urban forms and greenhouse gas emissions. Summary.
Johansson, B. (2009). Will restrictions on CO2 emissions require reductions in transport demand?. Energy Policy37(8), 3212-3220.
Lee Jr, D. B., Klein, L. A., & Camus, G. (1999). Induced traffic and induced demand. Transportation Research Record1659(1), 68-75.
Lee, S. (2015). The role of urban spatial structure in reducing VMT and GHG emissions. University of Illinois at Urbana-Champaign.
Manzoor D,safakish M.(2011). The Effects of Environmental and Economic Policies on Urban Transport Behavior with Comparative-Inductive Approach (Case Study : Tehran),The Journal of Economic Modeling Research, 1(4), 171-187. (In Persian)
Mashhad City Transportation and Traffic Organization.(2009). Comprehensive transportation studies in Mashhad:82. (In Persian)
Mashhad City Transportation and Traffic Organization.(2019). The 15th Statistics of Mashhad Transportation and Traffic:3. (In Persian)
Meshkini, A., Lotfi, S., Ahmadi F. (2014). Investigating urban management in creating a spatial imbalance among urban districts (a case study of Qaemshahr), Journal of Spatial Planning, 18(2), 153-172. (In Persian)
National Iranian Oil Refining and Distribution Company.(2012). Clean air development mechanism:9-10. (In Persian)
Rodrigue, J. P. (2020). The geography of transport systems. Routledge.
Showstack, R. (2013). Carbon dioxide tops 400 ppm at Mauna Loa, Hawaii.
Taremi, O., Motasaddi, S., Abedi, Z., Panahi, A. (2016). Study on Greenhouse Gases Emissions Due to Fossil Fuel Consumption in Intercity Transportation Sector and Estimate the Reduction of External and Social Costs with Respect to Switching Natural Gas (Case Study: Zanjan City). Environmental Researches, 6(12), 15. (In Persian)
Varesi,  H., Zangi abadi A,Yaghfoori H.(2009). Comparative study of urban public services distribution from the perspective of social justice, The Journal of Geography and Development,(11),139-156. (In Persian)
Zubelzu, S., & Fernández, R. Á. (2016). Carbon Footprint and Urban Planning: Incorporating Methodologies to Assess the Influence of the Urban Master Plan on the Carbon Footprint of the City. Springer.
براتی، ناصر  و سردره، علی‌اکبر (۱۳۹۲). تأثیر شاخص‌های فرم شهری بر میزان استفاده از اتومبیل شخصی و مصرف انرژی در مناطق شهر تهران. ماهنامه باغ نظر،10(26)، 12-3.
حاجی‌پور، خلیل و فروزان، نرجس (1393). بررسی تأثیر فرم شهر بر میزان مصرف انرژی عملکردی در بخش مسکونی، نمونه موردی: شهر شیراز. هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 19(4)، 26-17.
سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهر مشهد (1387). مطالعات جامع حمل‌ونقل شهر مشهد: 82.
سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهر مشهد (1398) .پانزدهمین آمار نامه حمل‌ونقل و ترافیک شهر مشهد: 3.
شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت (1395). راهنمای مصرف سوخت خودروهای سبک در ایران: 28-23.
شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران (1391). مکانیسم توسعه هوای پاک (CDM) :9-10.
ضیاعی، میثم  و محسنیان، حسن (1392). تأثیر احداث واحدهای تجاری خطی بر ترافیک در اطراف بافت مرکزی مشهد. دفتر مطالعات حمل‌ونقل و برنامه‌ریزی، سازمان ترافیک مشهد.
طارمی، عذرا؛ متصدی، سعید؛ عابدی، زهرا و پناهی، علی (1394). بررسی میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از سوخته‌ای فسیلی در بخش حمل‌ونقل درون شهری و برآورد میزان کاهش هزینه‌های خارجی و اجتماعی با جایگزینی گاز طبیعی. پژوهش‌های محیطزیست، 6(12)، 15-24.
عبادی‌نیا، فهیمه (1396). بررسی تأثیر فرم شهر مشهد بر توسعه حمل‌ونقل کم‌کربن با رویکرد استراتژیک. رساله دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.
عباسی، حیدر و حاجی‌پور، خلیل (1393). تحلیل تجربی تأثیر فرم شهر بر رفتار سفر خانوارها در محلات مختلف شهری شیراز. باغ نظر،  11(29)، 23-32.
عباسی، حیدر؛ حاجی‌پور، خلیل؛ لطفی، سهند و حسین‌پور، محمد (1391). بررسی و تبیین عوامل مؤثر فرم شهری بر مصرف سوخت خانوارها در بخش حمل‌ونقل. نقش جهان - مطالعات نظری و فناوری های نوین معماری و شهرسازی، 2(2)، 30-19.
مشکینی، ابوالفضل؛ لطفی، صدیقه و احمدی، فرزانه (1393). تحلیل عملکرد مدیریت شهری در عدم تعادل فضایی میان نواحی شهری
(مطالعه موردی شهر قائم‌شهر).  برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 18(2)، 172-153.
منظور، داوود و صفاکیش، محمدکاظم (1390). اثرات سیاست‌های زیست‌محیطی و اقتصادی بر رفتار حمل‌ونقل شهری با رویکرد قیاسی -استقرایی (مطالعه موردی شهر تهران).  تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 1(4)، 187-171.
منوری، مسعود و رمضانی، لیلا (1396). محیط‌زیست و حمل‌ونقل شهری پایدار. تهران: نشر تالاب.
مهندسین مشاور فرنهاد (1387). طرح جامع شهر مشهد. جلد حمل‌ونقل و ترافیک.
وارثی، حمیدرضا؛ زنگی‌آبادی، علی؛ یغفوری، حسین ( ۱۳۸۷). بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی. جغرافیا و توسعه، (۱۱)، 156 - 139.