با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن ارزیابی محیط زیست ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 استادیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و تحلیل سطح رقابت‌پذیری اقتصادی در بین مناطق پنجگانه شهر زاهدان است. این پژوهش بر اساس ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی- توسعه‌‌‌‌ای است. گردآوری داده های پژوهش، با استفاده از ابزار پرسشنامه و اسنادی (اطلاعات سالنامه آماری مرکز آمار ایران و مرکز آمار و اطلاعات شهرداری زاهدان) انجام گرفت. ابزار پرسشنامه بر اساس شاخص‌‌‌‌های جهانی مجمع اقتصاد و همچنین استفاده از سایر مقالات و پژوهش‌‌‌‌ها طراحی ‌‌‌‌شد. داده‌های پژوهش در نرم‌افزار spss تحلیل قرار گرفتند. برای رتبه‌بندی مناطق شهر زاهدان بر اساس شاخص‌های رقابت‌پذیری، ابتدا با بهره‌گیری از تکنیک آنتروپی شانون داده‌‌‌‌ها وزن‌‌‌‌دهی شدند، سپس از تکنیک‌ چندشاخصه آراس استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از نابرابری مناطق پنجگانه شهر زاهدان در برخورداری از شاخص‌‌‌‌های رقابت‌‌‌‌پذیری اقتصادی هستند. به‌طوری‌‌‌‌که منطقه یک شهر زاهدان با وزن 765/0 در رتبه اول و با سطح رقابت‌‌‌‌پذیری بالا، منطقه دو با وزن 542/0 و منطقه پنج با وزن 407/0 به ترتیب در رتبه‌‌‌‌های دوم و سوم و با سطح رقابت‌‌‌‌پذیری متوسط، منطقه چهار با وزن 234/0 در رتبه چهارم و نهایتاً منطقه سه با وزن 199/0 در رتبه پنجم با سطح رقابت‌پذیری پایین قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluating and Analyzing the Levels of Economic Competitiveness of Urban Zones, Case Study: Five Zones of Zahedan City

نویسندگان [English]

  • Khadije Azari tabas 1
  • Hamid Reza Rakhshaninasab 2

1 M.A. Department of Geography and Urban Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.

2 Assistant professor. Department of Geography and Urban Planning, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this research is to evaluate and analyze the level of economic competitiveness among the five regions of Zahedan city. This research is descriptive-analytical based on its nature and method, and applied-developmental in terms of its purpose. The data collection of the research was done using questionnaires and documents (data from the Statistical Yearbook of Iran Statistics Center and Zahedan Municipality Statistics and Information Center). The questionnaire tool was designed based on the global indicators of the Economic Forum as well as the use of other articles and researches. The research data were analyzed in SPSS software. To rank the zones of Zahedan based on competitiveness indices that, first the data were weighted using entropy technique, then the Aras multi-index technique was used. The results of study indicate the inequality of five zones of Zahedan in having economic competitiveness indicators. Therefore, Zone 1 of Zahedan city with 0.765 weight in the first rank had high level of competitiveness, Zone 2 with 0.542 weight and zone 5 with 0.407 weight respectively located in the second and third ranks with regards to competitiveness level. On average, zone 4 with a weight of 0.223 in fourth rank and finally zone 3, with a weight of 0.99, in fifth rank showed low level of competitiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competitiveness
  • Economic Competitiveness
  • Zahedan
Afsah Hosseini, F. & Zabihi, H. & Jahanshahloo, L. (2018), Position, Dimensions and Realization of Urban Competitiveness in Urban Management, Quarterly Journal of Urban Studies, 34, 91-77. (In persian)
Afsah Hosseini, F., Zabihi, H., Jahanshahloo, L. (2017), Analyze the ranking of the urban locatinal competitiveness of the centers of the provinces of Iran based on the Principal Component Analysis (PCA), Urban Management,16(49), 387-407. (In persian)
Ahmadipour,Z.,MirzaeiTabar,M(2018), Urban Geopolitics and Explaining the Concept ofRivalry,Journal of Geography and Environmental Planning, 2, 13-34. (In persian)
Akbari, F. (2017), Role of the tourism historical contexts in promoting components competitiveness of urban (casestudy:Birjand city), Master Thesis, University of Sistan and Baluchistan, Faculty of Geography and Environmental Planning.. (In persian)
Amirkhanlou, M. & Safdari, F. (2017), Review of Iran's Economic Issues, Economic Deputy, Iranian Chamber of Commerce, Industries, Mines and Agriculture, Center for Economic Research and Studies. (In persian)
Cibinskiene, A., & Snieskiene, G. (2015). Evaluation of city tourism competitiveness. Procedia-social and behavioral sciences, 213, 105-110.
City and Home Consulting Engineers (2006), Zahedan City Master Plan. (In persian)
Dadashpour, H. & Dehdehjani, M. (2015), Identifying and prioritizing the root factors affecting the competitiveness of the study areas (Kurdistan Province), Regional Planning Quarterly, 19, 42-27. (In persian)
Dadashpour, H. , Ahmadi, F. (2010), Regional Competitiveness as a New Approach in Regional Development, Strategy, 22, 80-50. (In persian)
Dejakam, J. (2010), Identifying and prioritizing the factors affecting the competitiveness of the Chabahar fishing industry cluster, M.Sc. Thesis, Sistan and Baluchestan University, Zahedan. (In Persian)
Delbari, M. (2014), Economic competitiveness of cities with an emphasis on factors affecting urban competitiveness index, The First National Conference in Search of Tomorrow's Cities, Tehran. (In persian)
Eghbalapour, J, (2013), Designing and explaining the competitiveness model with the supply chain management approach in the automotive industry, PhD thesis, Shahid Beheshti University, Tehran. (In persian)
Elahi, P. & Rafieian, M (2014), Planning the central part of the historical city of Kerman with the approach of improving the capacity of urban competitiveness, Master Thesis, Tarbiat Modares University of Tehran, Faculty of Art and Architecture. (In persian)
Feyzpour, M.A & Mojibifar, M. (2018), Urban Competitiveness and Tehran's position among the metropolises of Iran, Political arrangement of space,1, 23-30. (In persian)
Gorji, E. & Madani, S. (2005), A Study and Evaluation of the Evolution of the Classical School to the Neoclassical and then to the New Classical, How New are the Classics ?, Journal of Economic Research, 70(34), 67-31. (In persian)
Herrschel, T.,(2013), Competitiveness and sustainability: can ‘smart city regionalism’ square the circle?, Urban Studies, 50(11), 2332-2348.
Jamali, F. , Roustaei, Sh. & Yapeng Gharavi, M. (2018), An Assessment of the Causal Model of Effective Metrics on Urban Competitiveness Using a Fuzzy DEMATEL Approach, Quarterly Journal of Urban Economics and Management, 6(23), 33-15. (In persian)
Kavianipour, A.(2015), The Impact of Competitiveness on the Industrialization of Selected Non-Aligned Movement Countries, M.Sc. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad, Faculty of Administrative and Economic Sciences, (In persian)
Khalili Kiwi, M., (2013), Functional evaluation of cultural-Promenade AbbasAbad axis, with emphasis on urban competitiveness Tehran, M.Sc. Thesis, Shahid Beheshti University of Tehran. (In persian)
Kiwani, R. (2005), Globalization and Urban Competition, Challenges and Opportunities for Municipal Authorities in Developing Countries, Economy of City, 1, 67-39. (In persian)
Lengyel, I. (2009). Bottom-up regional economic development: competition, competitiveness and clusters. Regional Competitiveness, Innovation and Environment, 13-38.
Mirahsani, M. (2013), Competitiveness Indices of Iran and Some Countries from the Perspective of the World Economic Forum Report, Economic Journal, 9 & 10, 107-128. (In persian)
 
Mohammadi, Ch. , Nazmafar, H. & Mohammadi, S. (2018), Assessing the spatial distribution of quality of life in urban areas, a case study: District 2 of Ardabil, journal of urban ecology researches, 2, consecutive, 2(18),27-40 (In persian)
Mohammadi, S., (2016), The Impact of Government Expenditure on Iran's Competitiveness, M.Sc. Thesis, Razi University, Kermanshah, Faculty of Social Sciences,. (In persian)
Nazmfar, H., Eshghi Chahar Borj, A. & Alavi, S. (2017), A Study of the Economic Competitiveness of Iranian Cities, Quarterly Journal of Economics and Urban Management. 5, 23-23. (In persian)
Popescu, R. I. (2011), Study regarding the ways of measuring cities competitiveness, Economia. Seria Management, 14(2), 288-303.
Porter, M. (1998), On competition, Harvard Business School Press, Boston.
Poursafavi, S. M. & Jafari, Sh. (2017), Assessment of Regional Competitiveness in Functional Urban Regions by Cluster Analysis, Mazandaran, Human Geography Research, 49(4), 807-820. (In persian)
Purwanti, A. G. (2017), An evaluation of city branding to reinforce the citycompet it ivenes (a case study of Surabaya), The IRES internat ional, 36-41.
Rabieh, M., & Khajooei, M. (2013). Explaining the competitiveness strategy of Tehran. Management Strategic Studies, 4(15), 37-56. (In persian)
Rastegar, S. H. (2017), Management Requirements for Promoting Urban Competitiveness, Second International Conference on Management Cohesion and Economics in Development, Osweh Higher Education Institute, Iran-Tehran. (In persian)
Sasanpour, F., & Hatami, A. (2016). Spatial analysis of educational competitiveness of the provinces of the country. Economic and Urban Management Scientific-Research Quarterly, 5(19), 61-45. (In persian)
Serrano, F.A,(2003), City Competitiveness and Attractiveness: A New Approach to Evaluate Economic Development in Mexican Cities. UniversityofGlasgow, United Kingdom Retrieved from.
Singhal, S. McGreal, S. & Berry, J. (2013), An evaluative model for city competitiveness: Application to UK cities, Land Use Policy, 30(1), 214-222.
Statistical yearbook of Sistan and Baluchestan province (2016). population and housing census of Sistan and Baluchestan province. (In persian)
Varesi, H. , Zangiabadi, A. & Yaghfouri, H. (2008), A Comparative study of Public Utilities Distribution from a Social Justice Perspective (A Case study: Zahedan) , Geography and Development, 11, 156-139. (In persian)
Yavarizadeh, Y. (2016), Marketing Innovation as a Consequence of Competitiveness, National Conference on Creative Economics, Azad University, West Tehran Branch, Tehran. (In persian)
احمدی‌‌‌‌‌‌پور، زهرا و میرزائی‌‌‌‌‌‌تبار، میثم (1397)، ژئوپولتیک شهری و تبیین مفهوم رقابت، مجله علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی محیطی، 29(2)، 13-34.
افصح حسینی، فاطمه‌‌‌‌‌‌السادات؛ ذبیحی، حسین و جهانشاهلو، لیلا (1396)، تحلیل رتبه رقابت‌پذیری مکانی شهری مراکز استان‌های ایران بر پایه تحلیل مؤلفه اصلی(PCA) ، مدیریت شهری،16 (49)، 387- 407.
افصح حسینی، فاطمه السادات؛ ذبیحی، حسین و جهانشاهلو، لعلا (1397)، جایگاه، ابعاد و تحقیق تحقق رقابت‌‌‌‌‌‌پذیری شهری در مدیریت شهری، فصلنامه مطالعات شهری، 34، 91-77.
اقبال‌‌‌‌‌‌پور، جمشید (1392)، طراحی و تبیین مدل توان رقابتی با رویکرد مدیریت زنجیره تامین در صنعت خودرو، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
اکبری، فاطمه (1396)، نقش گردشگری بافت‌‌‌‌‌‌های تاریخی در ارتقاء مؤلفه‌های رقابت‌پذیری شهری مطالعه موردی شهر بیرجند، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی محیطی.
الهی، پرستو (1393)، برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی بخش مرکزی شهر تاریخی کرمان با رویکرد بهبود ظرفیت رقابت‌‌‌‌‌‌پذیری شهری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران، دانشکده هنر و معماری.
امیرخانلو، منیره و صفدری، فرناز (1396)، بررسی مسائل روز اقتصاد ایران، معاونت اقتصادی، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی.
پورصفوی، سیدمسعود و جعفری، شاهین (1396)، ارزیابی رقابت‌پذیری منطقه‌ای در مناطق شهری عملکردی استان مازندران با استفاده از تحلیل خوشه‌ای، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 49(4)، 807-820.
جمالی، فیروز؛ روستایی، شهریور و یاپنگ غراوی، محمد (1397)، ارزیابی الگوی علی معیارهای مؤثر بر رقابت‌پذیری شهری با رویکرد دیمتل فازی، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 6 (23)، 33-15.
خلیلی‌‌‌‌‌‌کیوی، مژگان (1392)، ارزیابی عملکردی محور فرهنگیتفرجگاهی اراضی عباس‌آباد با تأکید بر رقابت‌پذیری شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
داداش‌‌‌‌‌‌پور، هاشم و ده‌‌‌‌‌‌ده‌‌‌‌‌‌جانی، مهدی (1394)، شناسایی و اولویت‌‌‌‌‌‌بندی عوامل ریشه‌ای تأثیرگذار در ارتقای رقابت‌پذیری منطقه‌ای مورد مطالعاتی (استان‌‌‌‌‌‌کردستان)، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 19، 42-27.
داداش‌پور، هاشم و احمدی، فرانک (1389)، رقابت‌پذیری منطقه‌ای به مثابه رویکردی نوین در توسعه منطقه‌ای، راهبرد، 22، 80-50.
دژاکام، جاسم (1389)، شناسایی و اولویت‌‌‌‌‌‌بندی عوامل موثر بر رقابت‌‌‌‌‌‌پذیری خوشه صنایع شیلاتی چابهار، پایان‌‌‌‌‌‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان،زاهدان.
دلبری، محمد (1393)، رقابت‌پذیری اقتصادی شهرها با تأکید بر عوامل مؤثر بر شاخص رقابت‌پذیری شهری، اولین همایش ملی در جست‌وجوی شهرهای فردا، تهران.
ربیعه، مسعود و خواجویی، محسن (1392)، تبیین راهبرد رقابت‌پذیری شهر تهران، مطالعات راهبردی مدیریت، 4( 15)، 56-37.
رستگار، سیدحامد (1396)، الزامات مدیریتی ارتقای رقابت‌پذیری شهری، دومین اجلاس بین‌المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه، مؤسسه آموزش عالی اسوه، ایران-تهران.
ساسان‌پور، فرزانه و حاتمی، افشار(1396)، تحلیل فضایی رقابت‌پذیری آموزشی استان‌های کشور، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 5(19)، 61-45.
سالنامه آماری استان سیستان و بلوچستان (1395)، سرشماری نفوس و مسکن استان سیستان و بلوچستان.
فیض‌‌‌‌‌‌‌پور، محمدعلی و مجیبی فر،محسن (1397)، رقابت‌پذیری شهری و جایگاه تهران در میان کلان‌شهرهای ایران، آمایش سیاسی فضا، 1، 23-30.
کاویانی‌‌‌‌‌‌پور، احمد (1394)، بررسی تاثیر رقابت‌‌‌‌‌‌پذیری بر صنعتی‌‌‌‌‌‌شدن کشورهای منتخب عضو جنبش عدم تعهد، پایان‌‌‌‌‌‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
کیوانی، رامین (1388)، جهانی‌‌‌‌‌‌شدن و رقابت‌‌‌‌‌‌شهری، چالش‌‌‌‌‌‌ها و فرصت‌‌‌‌‌‌های پیش روی مراجع مسئول شهرداری‌‌‌‌‌‌ درکشورهای درحال‌‌‌‌‌‌توسعه، اقتصادشهر، 1، 67-39.
گرجی، ابراهیم و مدنی، شیما (1384)، بررسی و ارزیابی سیر تحول مکتب کلاسیک به نئوکلاسیک و سپس به کلاسیک جدید، کلاسیک‌های جدید، تا چه اندازه جدیدند؟، مجله تحقیقات اقتصادی، 70(34)، 67-31.
محمدی، سونا(1395)، تأثیر مخارج دولت بر رقابت‌‌‌‌‌‌پذیری ایران، پایان‌‌‌‌‌‌نامه کارشناسی‌‌‌‌‌‌ارشد،دانشگاه رازی، کرمانشاه، دانشکده علوم اجتماعی.
محمدی، چنور؛ نظم‌‌‌‌‌‌فر، حسین و محمدی، سعدی (1397)، ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در محلات شهری،مطالعه موردی: منطقه 2 شهر اردبیل، دوفصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش‌‌‌‌‌‌های بوم‌‌‌‌‌‌شناسی شهری، 2(18)،27-40.
میراحسنی، منیرالسادات (1392)، شاخص‌های رقابت‌پذیری ایران و برخی کشورهای جهان از منظر گزارش مجمع جهانی اقتصاد، مجله اقتصادی، 9 و 10، 107 – 128.
مهندسین مشاور شهر و خانه(1385)، طرح جامع شهر زاهدان.
نظم‌‌‌‌‌‌فر، حسین؛ عشقی چهار برج، علی و علوی، سعیده (1396)، بررسی وضعیت رقابت‌پذیری اقتصادی شهرهای ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 5، 38-23.
وارثی، حمیدرضا؛ زنگی‌‌‌‌‌‌آبادی، علی و یغفوری،حسین (1387)، بررسی تطبیقی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی مورد؛ زاهدان، جغرافیا و توسعه، 11، 156-139.
یاوری‌زاده، یزدان (1395)، نوآوری بازاریابی به‌عنوان پیامد رقابت‌پذیری، همایش ملی اقتصاد خلاق، دانشگاه آزاد واحد تهران غرب، تهران.