تحلیل تغییرات کاربری فضای سبز شهری گرگان در بازه زمانی 1393-1366

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 استاد، گروه جغرافیا و برنامه‌‌‌‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 استادیار، مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران.

چکیده

در پژوهش حاضر برای بررسی روند تغییرات کاربری فضای سبز شهری گرگان از تصاویر سنجنده‌های ماهواره لندست 5، 7 و 8 به ترتیب متعلق به سال‌های 1366، 1380 و 1393 استفاده شده است. پس از پیش‌پردازش لازم در تصاویر، نقشه‌‌‌‌های کاربری و پوشش اراضی هر سال با روش طبقه‌بندی نظارت شده، در سه کلاس اراضی ساخته شده، بایر و فضای سبز تهیه گردید. در ادامه فرآیند طبقه‌بندی مورد صحت‌سنجی قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که بین سال‌‌‌‌های 1366 تا 1380 فضای سبز 55/4 کیلومترمربع کاهش داشته است. همچنین بین سال‌‌‌‌های 1380 تا 1393 مناطق ساخته شده به میزان 39/15 درصد معادل 48/5 کیلومترمربع افزایش و در مقابل فضای سبز 98/1 کیلومترمربع تغییرات کاهشی داشته است. نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات طی 27 سال نشان داد که فضای سبز به میزان قابل‌توجهی علیرغم گسترش کالبدی شهر کاهش یافته، به‌‌‌‌طوری‌‌‌‌‌که از 40/16 کیلومترمربع در سال 1366 به میزان 87/9 کیلومترمربع در سال 1393 رسیده است. نتایج این تحقیق می‌تواند گام مؤثری در راستای مدیریت بهتر فضای سبز شهری گرگان ایفاء نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Changes in Urban Green Space of Gorgan City-Iran During 1987–2014

نویسندگان [English]

  • sara daz 1
  • Ata Gaffari Ghilandeh 2
  • Ali Azizi 3
1 M.A., Department of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardebili, Ardebil, Iran
2 Professor, Department of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardebili, Ardebil, Iran.
3 Assistant Professor, National Institute for Population Research, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In this research, the images of Landsat satellite 5, 7 and 8 (in the years 1987, 2001 and 2014) are used respectively to examine the process of the changes in urban green space of Gorgan City. After doing the necessary pre-processing operations in the images, the maps of land use/cover for each year were provided in three classes including built-up, barren land and green spaces by using supervised classification method. The accuracy of the classification process was assessed later. The findings showed that the green space has decreased about 4.55 km2 during 1987 - 2001. In addition, built areas has increased during the years of 2001–2014 at the rate of 15.39% equivalent to 5.48 km2, while green space has decreased 1.98 km2. The finding resulted from examining the process of changes during the 27 years reveal that green space has decreased significantly despite the physical expansion of the city, so that it has reduced from 16.40 km2 in 1987 to 9.87 km2 in 2014. The findings of this research can be considered as an effective step towards better management of Gorgan’s urban green space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use Changes
  • Green Space
  • Gorgan City

مراجع

Abrantes, P., Fontes, I. Gomes, E., & Rocha, J. (2016). Compliance of land cover changes with municipal land use planning:Evidence from the Lisbon metropolitan region (1990–2007). Land Use Policy, 51, 120-134.
Alavipanah, S. K. (2009). Fundamental of modern remote sensing and interpretation of satellite images and aerial photographs. Tehran, Tehran University Press, first edition. (In Persian)
Amini, Z., Abedini, M., Piroozi, E., & Parastar, S. (2021). Optimal Location of Green Space In Ardabil City Using the Analytical Network Process Model (ANP), and Geographic Information System. Biannual Journal of Urban Ecology Researches, 12(1), 1-20. (In Persian)
Azizi, A., Ghorbani, A. Malekmohammadi, B. & Jafari, H. R. (2017). Government management and overexploitation of groundwater resources: absence of local community initiatives in Ardabil plain-Iran. Journal of Environmental Planning and Management, 60(10), 1-24.
Bhaskar, P. (2012). Urbanizatin and changing green space in Indian cities (case study - City of Pune). International Journal of Geology, Earth and Environmental Science, 2(2), 148-156.
Byomkesh, T., Nakagoshi, N., & Dewan, A. M. (2012). Urbanization and Green Space Dynamics in Greater Dhaka, Bangladesh. Landscape and Ecological Engineering, 8(1), 45-58.
Chen, D., Liu, W., & Tian, J. ,Luciani. (2010). Evaluating the Ecological and Environmental Impact or Urbanization in the Greater Torento Area Thtough Multi-Temporal Remotly Sensed Data and Landscape Ecological Measures. Geospatial Analysis and Modelling of Urban Structure and Dynamics, 99(1), 251-264.
Farsaee, M. (2012). Location-based simulation of urban phenomena based on a multi-agent system of cellular automata. Master's thesis. Tehran University, Technical Faculty, Civil Engineering-Mapping-Major of spatial information systems (GIS). (In Persian)
Gairola, S., & Noresah, M. (2010). Emerging trend of urban green space research and the implications for safeguarding biodiversity: a viewpoint. Nature and science, 8(7), 43-9.
 
 
 
 
Gomeh, Z., Rangzan, K., Nazari Samani, A., & Ghodosi, J. (2014). Evaluation of green space changes with respect to landscape index and remote sensing in capital city of Karaj. Journal of Natural Environment, 67(3), 323-331. (In Persian).
Gupta, K., Kumar, P., Pathan, S., & Sharma, K. (2012). Urban Neighborhood Green Index–A measure of green spaces in urban areas. Landscape and Urban Planning, 105(3), 325-35.
Hashemi, S. E., Kafi, M., Hashemi, S. M., & Khansefid, M. (2009). Urban Green Space Change Process Analysis (Case Study: Region Two of Tehran Municipality). Environmental Sciences, 6(3), 73-76. (In Persian)
Khwarahm, N. R., Qader, S., Ararat, K., & Fadhil Al-Quraishi, A. M. (2021). Predicting and mapping land cover/land use changes in Erbil/Iraq using CA-Markov synergy model. Earth science informatics, 14(1), 393-406.
Kong, F., Yin, H., Nakagoshi, N., & Zong, Y. (2010). Urban green space network development for biodiversity conservation Identification based on graph theory and gravity modeling. Landscape and urban planning, 95(1), 16-27.
Kong, F. H., Nobukazu, N., Yin, H. w., & Akira, K. (2005). Spatial gradient analysis of urban green spaces combined with landscape metrics in Jinan city of China, Chinese Geographical Science, 15(3), 254-261.
Kong, F., & Nakagoshi, N. (2006). Spatial-temporal gradient analysis of urban green spaces in Jinan China. Landscape and urban Planning, 78(3), 147-56.
Liu, T., & Yang, X. (2015). Monitoring land changes in an urban area using satellite imagery, GIS and landscape metrics GIS and landscape metrics. Applied Geography, 56, 42-54.
Li, J., Li, C., Zhu, F., Song, C., & Wu, J. (2005). Spatiotemporal pattern of urbanization in Shanghai, China between 1989 and 2005. Landscape ecology, 28(8), 1545-65.
Li, X., Zhou, W., & Ouyang, Z. (2013). Relationship between land surface temperature and spatial pattern of greenspace: What are the effects of spatial resolution?. Landscape and Urban Planning, 114, 1-8.
Marsousi, N., & Rashvand, S. (2017). The Trend Analysis Period From 2006 to 2011 Zanjan Urban Green Space and Present an Optimal Location. Journal of Urban Ecology Researches, 8(16), 101-118. (In Persian)
M’Ikiugu, M. M. Kinoshita, I., & Tashiro, Y. (2012). Urban green space analysis and identification of its potential expansion areas. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 35, 449-58.
Mirkatouli, J., Hosseini, A., Rezaeinia, H., & Neshat, A. (2012). Land Use and Land Cover Changes Detection a Fuzzy Sets Approach (A Case Study: Gorgan City). Human Geography Research, 44(1), 33-54. (In Persian)
Mohammadyari, F., Pourkhabaz, H., Tavakoli, M., & Aghdar, H. (2015). Mapping Vegetation and monitoring its Changes using Remote Sensing and GIS Techniques (Case study: Behbahancity). Scientific - Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 23(92), 23-34. (In Persian)
Odindi, J., & Mhangara, P. (2012). Green spaces trends in the city of Port Elizabeth from 1990 to 2000 using remote sensing. International Journal of Environmental Research, 6(3), 653-662.
Oladghaffari, P., & Monavari, S. M. (2012). Physical development trend and green space destruction in developing cities: A GIS approach. Environment, development and sustainability, 15(1), 167-75.
Part Consulting Engineers (2013). Gorgan Master Plan. The Administration Department of Roads and Urban Development of Golestan Province. (In Persian)
Pham, T. T. H., He, D. C., & Morin D. (2012). Relationship between the Landscape Structure of Urban Green Spaces and Residents’ Satisfaction: The Case of a Central District in Hanoi (Vietnam). Asian Journal of Geoinformatics, 12(1), 41-52.
Qin, J., Zhou, X., Sun, C., Leng, H., & Lian, Z. (2013). Influence of green spaces on environmental satisfaction and physiological status of urban residents. Urban forestry & urban greening, 12(4), 490-497.
Rafiee, R., Salman Mahiny, A., & Khorasani, N. (2009). Assessment of changes in urban green spaces of Mashad city using satellite data. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 11(6), 431–438.
Rawat, J. S., & Kumar, M. (2015). Monitoring land use/cover change using remote sensing and GIS techniques: A case study of Hawalbagh block, district Almora, Uttarakhand, India, Egypt. J. Remote Sensing Space Sci, 18(1), 77-84.
Roy, H. M. Fox, D., & Emsellem, K. (2015). Spatial dynamics of land cover change in a Euro-Mediterranean catchment (1950–2008), Journal of Land Use Science 10(3), 277-297.
Sabzghabaei, G. R., Jafarzadeh, K., Dashti, S. S., Yousefi Khanghah, S., & Bazmara Baleshti, M. (2017). Land use change detection using remote sensing and GIS (Case study: Qhaemshahr city). Journal of Environmental Science and Technology, 19(3), 147-157. (In Persian)
Soroudi, M., & Jozi, S. A. (2011). Prediction of vegetation changes using a Markov model (Case study: District 4 of Tehran municipality). Journal of Applied RS & GIS Techniques in Natural, 2(2), 83-95. (In Persian)
Tang, J., Wang, L., & Yao, Z. (2008). Analyses of urban landscape dynamics using multi-temporal satellite images: A comparison of two petroleum-oriented cities. Landscape and urban planning, 87(4), 269-278.
Tarh va Memari Consulting Engineers (1993). Gorgan Master Plan. Department of Mazandaran Housing and Urban Development. (In Persian)
Tian, Y., Jim, C. Y., Tao, Y., & Shi. T. (2011). Landscape ecological assessment of green space fragmentation in Hong Kong. Urban Forestry & Urban Greening, 10(2), 79-86.
Uy, P. D., & Nakagoshi, N. (2008). Application of land suitability analysis and landscape ecology to urban greenspace planning in Hanoi, Vietnam. Urban Forestry & Urban Greening, 7(1), 25-40.
Wolch, J. R., Byrne, J., & Newell, J. P. (2014). Urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities ‘just green enough. Landscape and Urban Planning, 125, 234-244.
Wu, K., Kuo, H., & Zhang, D. (2015). Monitoring Landscape Changes of Rural Townships in the Cold Region of China Using RS, GIS, and Landscape Metric. 2nd International Forum on Electrical Engineering and Automation, 368-372.
Yazdanpanah, M., Yavari, A. R., Zebardast, L., & Alemohammad, S. (2015). Urban Green Infrastructure Assessment for Their Regeneration in Tehran Landscape. Journal of Environmental Studies (JES), 41(3), 613-625. (In Persian)
Zhang, B., Li, N., & Wang, S., (2015). Effect of urban green space changes on the role of rainwater runoff reduction in Beijing China. Landscape and Urban Planning, 140, 8-16.
Zhou, X., & Wang, Y.C. )2011(. Spatial–temporal dynamics of urban green space in response to rapid urbanization and greening policies. Landscape and Urban Planning, 100(3), 268-77.
امیدوار، کمال؛ نارنگی فرد، مهدی و عباسی، حجت‌اله (1394). آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی و پوشش گیاهی در شهر یاسوج با استفاده از سنجش از دور. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری – منطقه‌‌‌‌ای، 5(16)، 126-111.
امینی، زهرا؛ عابدینی، موسی؛ پیروزی، الناز و پرستار، سمیه (1400). مکان‌یابی بهینه فضای سبز شهر اردبیل با استفاده از مدل فرآیند تحلیل شبکه‌‌‌‌ای (ANP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی. پژوهش‌‌‌‌های بوم‌شناسی شهری ، 12(1)، 20-1.
سبزقبایی، غلامرضا؛ جعفرزاده، کاوه؛ دشتی، سیده سولماز؛ یوسفی خانقاه، شهرام و بزم آرا بلشتی، مژگان (1396). آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش‌‌‌‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان قائم‌شهر). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 19(3)، 157-145.
 سرودی، منا و جوزی، علی (1390). پیش‌‌‌‌بینی تغییرات پوشش گیاهی با استفاده از مدل مارکوف (مطالعه موردی: منطقه 4 شهرداری تهران). نشریه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 2(2)، 95-83.
علوی‌پناه، سیدکاظم (1388). اصول سنجش از دور نوین و تفسیر تصاویر ماهواره‌‌‌‌ای و عکس‌‌‌‌های هوای. تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
فرسایی، مسعود (1391). شبیه‌سازی مکان ‌مبنای پدیده‌های شهری بر مبنای یک سیستم چند عاملی اتوماتای سلولی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، دانشکده فنی، رشته مهندسی عمران- نقشه‌برداری- گرایش سیستم‌های اطلاعات مکانی (GIS).
 
 
گومه، زینت؛ رنگزن، کاظم؛ نظری سامانی، علی‌اکبر و قدوسی، جمال (1393). بررسی روند تغییرات کمّی فضای سبز کلان‌شهر کرج با استفاده از داده‌‌‌‌های سنجش از دور و سنجه‌‌‌‌های سیمای سرزمین. نشریه محیط‌زیست طبیعی، منابع طبیعی ایران، 67(3)، 331-323.
محمدیاری، فاطمه؛ پورخباز، حمیدرضا؛ توکلی، مرتضی و اقدر، حسین (1393). تهیه نقشه پوشش گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک‌‌‌‌های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان بهبان). اطلاعات جغرافیایی، 23(92)، 34-24.
مرصوصی، نفیسه و رشوند، صالح (1396). تحلیل روند تغییرات دوره‌‌‌‌ای فضای سبز شهری زنجان از 1385 تا 1390 و ارائه الگوی مکان‌‌‌‌یابی بهینه آن. پژوهش‌‌‌‌های بوم‌شناسی شهری، 8(16)، 118-101.
 میرکتولی، جعفر؛ حسینی، علی؛ رضایی‌نیا، حسن و نشاط، عبدالحمید (1390). آشکارسازی تغییرات پوششی و کاربری اراضی با رویکرد به مجموعه‌‌‌‌های فازی (مطالعه موردی: شهر گرگان). پژوهش‌‌‌‌های جغرافیای انسانی، 44(1)، 54-33.
مهندسین مشاور طرح و معماری (1372). طرح جامع گرگان. سازمان مسکن و شهرسازی مازندران.
مهندسین مشاور و معمار شهرساز پارت (1392). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر گرگان. اداره کل راه و شهرسازی استان گلستان.
هاشمی، سیدابراهیم؛ کافی، محسن؛ هاشمی، سیدمحمود و خان‌سفید، مهدی (1388). تجزیه و تحلیل روند تغییرات فضای سبز شهری: مطالعه موردی منطقه دو تهران، علوم محیطی، 6(3)، 76-73.
یزدان‌‌‌‌پناه، مهسا؛ یاوری، احمدرضا؛ زبردست، لعبت و آل محمد، سیده (1394). ارزیابی زیرساخت‌های سبز شهری به‌منظور اصلاح تدریجی آن‌ها در سیمای سرزمین تهران، محیط‌شناسی، 41(3)، 625-613.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 تیر 1397
  • تاریخ بازنگری: 23 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 13 مرداد 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار