نقش ادراک عناصر طبیعی در افزایش قابلیت حیات جمعی در فضاهای باز مجتمع مسکونی، پژوهش موردی: شهر یزد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه برنامه‌ریزی محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 کارشناس ارشد، گروه معماری، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران.

چکیده

هدف مطالعه بررسی قابلیت‌های محیط به‌عنوان بستر فعالیت‌های انسانی، در جهت ارتقای ارتباط انسان با طبیعت و جبران بخشی از تعاملات اجتماعی از دست رفته جاری، در فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی است. نوآوری پژوهش تأکید بر اهمیت ادراک عناصر طبیعی در افزایش ایجاد حیات جمعی در پیکره سکونت‌گاه‌های شهری است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که مؤلفه‌های مؤثر بر حیات جمعی در فضاهایی باز در سه بعد کالبدی، عملکردی، معنایی در فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی منطقه یک شهر یزد مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌‎گیری هدفمند و ابزار جمع‎آوری اطلاعات مبتنی بر 381 پرسشنامه محقق ساخته با ضریب پایایی و مقدار آلفای کرونباخ 867/.، مشاهده و حضور در فضاهای مطالعاتی بود. مؤلفه‌های مؤثر بر ادراک طبیعت و عناصر طبیعی بر پایه حس بویایی، بینایی، شنوایی، لامسه، محور حرکتی و تصویر ذهنی واکاوی شد. نتایج بر وجود رابطه مثبت معنادار بین کیفیت فضاهای باز و عمومی، ادراک عناصر طبیعی و قابلیت حیات جمعی مجتمع‌های مسکونی حکایت داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of the Perception of Natural Elements in Rising Potential of Collective Life in Open Spaces at Residential Complexes, Case Study:Yazd City

نویسندگان [English]

  • mahjabin radaei 1
  • Esmaeil Salehi 2
  • Mahshid Radaei 3
1 Ph.D Candidate, Department of Environmental Planning, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Environmental Planning, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 MSc. Department of Architecture, University of Science and Art, Yazd, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the study is to investigate the capabilities of the environment as a platform for human activities, to improve the relationship between man and nature, and to compensate for part of the current lost social interactions in the open spaces of residential complexes. The innovation of the research is emphasizing the importance of natural elements perception to create collective life in the body of urban settlements. This research is descriptive-analytical research in which the components affecting collective life in open spaces were investigated in three physical, functional, and semantic dimensions in the open spaces of residential complexes in region 1 of Yazd city. Sampling was purposeful and the data collection tool was based on 381 researcher-made questionnaires with a reliability coefficient and Cronbach's alpha value of 0.867, observation and presence in study spaces. The components affecting the perception of nature and natural elements were analyzed based on the sense of smell, visual, auditory, tactile, and motion-oriented senses, and mental images. The results indicated the existence of a significant positive relationship between the quality of open and public spaces, the perception of natural elements, and the collective viability of residential complexes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perception
  • Collective Life
  • Natural Elements
  • Open Spaces
  • Residential Complexes
Archea, J. (1977). The place of architectural factors in behavioral theories of privacy. Journal of social issues33(3), 116-137.
Armson, D., Stringer, P., & Ennos, A. R. (2012). The effect of tree shade and grass on surface and globe temperatures in an urban area. Urban Forestry & Urban Greening11(3), 245-255.
Bentley, I. (1985). Ecological Urban Design .Architects Journal, 192, 69-71.
Balali Oskoei, A., & Zadeh Mehdi, H. (2017). Psychotherapy (Perceptions) of natural spaces in the man-made environment (relaxing natural green spaces). Research in art and human science, 3(11), 45-58. (In Persian)
Bowler, D. E. Buyung-Ali, LKnight. T. M. & Pullin, A. S. (2010). Urban greening to cool towns and cities: A systematic review of the empirical evidence. Landscape and Urban Planning, 97(3), 147–155.
Breuste, J. H., & Artmann, M. (2014). Allotment gardens contribute to urban ecosystem service: case study Salzburg, Austria. Journal of Urban Planning and Development141(3), A5014005.
Carmona, M. Hrath, T. Taner, Oc. & Steven, T. (2003). Public Places Urban Spaces: The Dimensions of Urban Design. Axford Press. Axford.
Coyle, S. J. (2011). Sustainable and resilient communities: A comprehensive action plan for towns, cities, and regions (Vol. 15). John Wiley & Sons.
Daeipour, Z. (2013). The relationship between the presence of nature and the increase in the sense of belonging in traditional Iranian houses. Bagh Nazar, 30, 49-58. (In Persian)
Daneshgar Moghadam, G., Bahreini, S.H., & Einifar, A. (2013). Analysis of the Sociability of the Physical Environment Affected by the Perception of Nature in the Man-made Environment, a Case Study of Residential Examples in Hamedan city. Journal of Honar-haye- Ziba, Architecture and Urban Development, 45, 2-38. (In Persian)
Daneshpour, S. A. H., & Charkhchian, M. (2008). Researching the design components of responsive public spaces. Geography and Planning, 14(30), 53-86. (In Persian)
Efroymson, D., Ha, T. T. K. T., & Ha, P. T. (2009). Public Spaces: How They Humanize Cities. Dhaka: Health Bridge.
Francis, J., Giles-Corti, B., Wood, L., & Knuiman, M. (2012). Creating sense of community: The role of public space. Journal of environmental psychology32(4), 401-409.
Gehle, John., & Lars, G. (2004). Public Spaces, Public Life. Melbourne: The Danish Architrctural Press.
Gehl, J. (1987). Life between buildings (jo koch trans). New York. Van Nostrand Reinhold.
Good, J. M. (2007). The affordances for social psychology of the ecological approach to social knowing. Theory & Psychology17(2), 265-295.
Greene, S. (1992). Cityshape communicating and evaluating community design. Journal of the American Planning Association58(2), 177-189.
Harper, N. J., Carpenter, C., & Segal, D. (2011). Self and place: Journeys in the land. Ecopsychology, 4(4), 319-325.
Herzog, T. R., & Chernick, K. K. (2000). Tranquility and danger in urban and natural settings. Journal of environmental psychology20(1), 29-39.
Holtan, M. T., Dieterlen, S. L., & Sullivan, W. C. (2015). Social life under cover: tree canopy and social capital in Baltimore, Maryland. Environment and behavior, 47(5), 502-525.
Huang, S. C. L. (2010). The impact of public participation on the effectiveness of, and users' attachment to, urban neighbourhood parks. Landscape Research35(5), 551-562.
Hur, M., Nasar, J. L., & Chun, B. (2010). Neighborhood satisfaction, physical and perceived naturalness and openness. Journal of Environmental Psychology30(1), 52-59.
Jacobs, A. & Appleyard, D. (1987), Towards an Urban Design Manifesto: A prologue. Journal of the American Planning Association, 53, 115-116.
Jacobs, J. (1961). The Uses of Sidewalks: Safety in R. LeGates and F. Stout (eds) The City Reader.
Kaplan, S. & Kaplan, R. (1989), The experience of nature: A psychological perspective. New York: Cambridge University Press.
Kashani Jou, K. (2010). Recognizing of Theoretical Trends in Relation to Urban Public Spaces. Hoviyate shahr, 4(6), 95-106. (In Persian)
Kilnarová, P., & Wittmann, M. (2017, December). Open space between residential buildings as a factor of sustainable development–Case studies in Brno (Czech Republic) and Vienna (Austria). In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 95, No. 5, p. 052008). IOP Publishing.
Koukabi, L., Izadi, K. H., Abdollahi, R., & Soleymani, R. (2013). Social Life in the Green way Public Space, An Approch Toward Socio-Cultural Diversity of Space Use, The Case of Bagh Boland Linear Park in Shiraz. Research and urban planning, 3(11), 97-114. (In Persian)
Kurniawati, W. (2012). Public Space for Marginal People. Procedia Social and Behavioral Sciences, 36, 476-484.
Lang, J. (2004). Creating architectural theory, The role of behavioral sciences in environmental design. (Alireza. Eynifar, Trans.). University of Tehran.
 Li, W., Bai, Y., Zhou, W., Han, C., & Han, L. (2015). Land use significantly affects the distribution of urban green space: Case study of Shanghai, China. Journal of Urban Planning and Development141(3), A4014001.
Liu, Y. C., & Lu, S. J. (2009, July). An Investigation of Function Based Design Considering Affordances in Conceptual Design of Mechanical Movement. In International Conference on Engineering Psychology and Cognitive Ergonomics (pp. 43-51). Springer, Berlin, Heidelberg.
Lynch, K. (1972). The openness of open space, Arts of environment. Aidan Ellis.
Mansour Hosseini, N., & javan forouzande, A. (2018). The Role of Physical-semantic Components of Residential Public Spaces in Accommodating the Elderly (Case Study: Ekbatan Residential Complex). Hoviatshahr, 12(1), 61-74. (In Persian)
Marans, R. W. (2003). Understanding environmental quality through quality of life studies: the 2001 DAS and its use of subjective and objective indicators. Landscape and Urban Planning65(1-2), 73-83.
Minguet, J. M. (2008). Sustainable Urban Landscape. Barcelona: Instituto Monsa de Ediciones.
Paumier, C. Y. (2007). Creating a vibrant city center. (ULI) Urban Land Institute. Washington, DC: Public Land Pub.
Peters, K., Elands, B., & Buijs, A. (2010). Social interactions in urban parks: Stimulating social cohesion?. Urban forestry & urban greening9(2), 93-100.
Punter, J., & Carmona, M. (1997). The design dimension of planning: theory, content, and best practice for design policies. Taylor & Francis.
Rafieian, M., & Seifaei, M. (2003). Urban public spaces, review and qualitative assessment. Journal of Honar-haye- Ziba23, 35-42. (In Persian)
Rafieian, M., & Khodayi, Z. (2008). investigation of indicators and criteria effective on citizens' satisfaction with urban public spaces. Strategy, 18(53), 227-243. (In Persian)
Rahmamei, M.T., & Ashraf, Y. (2016). public spaces of the city and its role in the formation of civil society. Geography (Geographic Association of Iran), 14(15), 23-45. (In Persian)
Salehi, E. (2008). Environmental Calmness Role of Urban Spaces in Preventing Abnormal Behaviors (Anomy). Environmental Studies, 33(44), 83-94. (In Persian)
Semken, S., & Freeman, C. B. (2008). Sense of place in the practice and assessment of place‐based science teaching. Science Education, 92(6),1042-1057.
Sharpe, E. K. (2005). Delivering communitas: Wilderness adventure and the making of community. Journal of Leisure Research37(3), 255-280.
Singh, N., & Davar, S. C. (2004). Noise pollution-sources, effects and control. Journal of Human Ecology16(3), 181-187.
Southworth, M. (1989). Theory and practice of contemporary urban design: a review of urban design plans in the United States. The Town Planning Review, 369-402.
Staats, H., Kieviet, A., & Hartig, T. (2003). Where to recover from attentional fatigue: An expectancy-value analysis of environmental preference. Journal of environmental psychology23(2), 147-157.
Trancik, R. (1986). Three Theories of Urban Spatial Design, Finding Lost Space: Theories of Urban design, Ch. 4, 186-891.
Tzoulas, K., Korpela, K., Venn, S., Yli-Pelkonen, V., Kaźmierczak, A., Niemela, J., & James, P. (2007). Promoting ecosystem and human health in urban areas using Green Infrastructure: A literature review. Landscape and urban planning81(3), 167-178.
Van Ufelen, C. (2010). Landscape Architecture. Praha: Slovart.
Vemuri, A. W., Morgan Grove, J., Wilson, M. A., & Burch Jr, W. R. (2011). A tale of two scales: Evaluating the relationship among life satisfaction, social capital, income, and the natural environment at individual and neighborhood levels in metropolitan Baltimore. Environment and Behavior43(1), 3-25.
Weber, N., Haase, D., & Franck, U. (2014). Traffic-induced noise levels in residential urban structures using landscape metrics as indicators. Ecological indicators45, 611-621.
Wekerle, G., & Whitzman, C. (1995). Safe cities. Guidelines for Planning, Design and Management. NY: Van Nostrand Reinhold.
Whyte, W. H. (1980). The social life of small urban spaces. Washington, DC: The Conservation Foundation
Yuan, W. (2018, November). Study on the influence of sunlight and ventilation on outdoor activity space of residential district. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 439, No. 3, p. 032009). IOP Publishing.
Zelenski, J. M., Dopko, R. L., & Capaldi, C. A. (2015). Cooperation is in our nature: Nature exposure may promote cooperative and environmentally sustainable behavior. Journal of environmental psychology42, 24-31.
بلالی اسکوئی، آزیتا و زاده مهدی، حدیثه (1397). روانبخشی (اداراک) فضاهای طبیعی در محیط انسان ساخت (آرامش بخشی فضاهای سبز طبیعی). پژوهش در هنر و علوم انسانی، 3(11)، 45-58.
دانشپور، سیدعبدالهادی و چرخچیان، مریم (1388). بررسی مؤلفه‌های طراحی فضاهای عمومی پاسخگو. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 14(30)، 53-86.
دانشگر مقدم، گلرخ؛ بحرینی، سیدحسین و عینی‌فر، علیرضا (1390). تحلیل اجتماع‌پذیری محیط کالبدی متأثر از ادراک طبیعت در محیط انسان‌ساخت، مطالعه موردی نمونه‌های مسکونی شهر همدان. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 45، 2-38.
داعی‌پور، زینب (1393). رابطه حضور طبیعت و افزایش حس‌تعلق در خانه‌های سنتی ایران. باغ نظر، 30، 49-58.
رهنمایی، محمدتقی و اشرف، یوسف (1386). فضاهای عمومی شهر و نقش آن در شکل‌گیری جامعه مدنی. جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، 14و 15، 23-45.
رفیعیان، مجتبی و خدایی، زهرا (1388). بررسی شاخص‌ها و معیارهای مؤثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. راهبرد، 18(53)، 227-243.
رفیعیان، مجتبی و سیفانی، مهسا (1384). فضاهای عمومی شهری، بازنگر و ارزیابی کیفی. هنرهای زیبا، 23، 35-42.
صالحی، اسماعیل (1386). نقش آسایش محیطی فضاهای شهری در پیشگیری از ناهنجاری‌های رفتاری. محیط شناسی، 44، 83-94.
کاشانی‌جو، خشایار (1389). بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری. هویت شهر، 6، 95-106.
کوکبی، لیلا؛ ایزدی‌خرامه، حسن؛ عبداللهی، رحمت الله و سلیمانی، رقیه (1391). حیات‌جمعی در فضای عمومی سبزراه، نگرشی بر تنوع فرهنگی اجتماعی استفاده از فضا، مطالعه موردی پارک خطی باغ بلند شیراز. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 11، 97-114.
منصور حسینی، ندا و جوان فروزنده، علی (1397). نقش مؤلفه‌های کالبدی- معنایی مکان‌های عمومی مجتمع‌های مسکونی در حضور پذیری سالمندان مطالعه موردی: شهرک اکباتان(. مجله هویت شهر، 12(1)، 61-74.