علمی-پژوهشی
جغرافیای اقتصادی
دکتر علی حاجینژاد؛ علی احمدی
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 7-22
چکیده
شهرها در روند تحولخود پیوسته از کارکردهای خود تأثیر مستقیم پذیرفتهاند و به تبع این تأثیرپذیری تغییراتی نیز در آنها در زمینههای فضایی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بوجود آمده است. از جمله کارکردهای مهم شهری گردشگری بوده که فضاهای شهری تأثیرات شگرفی میگذارد. هدف این مقاله بررسی و تحلیل اثرات اقتصادی گردشگری تجاری ...
بیشتر
شهرها در روند تحولخود پیوسته از کارکردهای خود تأثیر مستقیم پذیرفتهاند و به تبع این تأثیرپذیری تغییراتی نیز در آنها در زمینههای فضایی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بوجود آمده است. از جمله کارکردهای مهم شهری گردشگری بوده که فضاهای شهری تأثیرات شگرفی میگذارد. هدف این مقاله بررسی و تحلیل اثرات اقتصادی گردشگری تجاری بر شهرها بوده و اینکه گردشگری چه نقشی میتواند در اقتصاد شهرها برعهده داشته و چه نوع اثرات اقتصادی بر شهرها برجای گذارد؟ در این راستا شهر بانه و تأثیرات اقتصادی گردشگری تجاری بر آن مورد بررسی قرار گرفت. موقعیت جغرافیایی شهر بانه و همجواریآن با کشور عراق سبب شده تا مبادلات تجاری در اشکال رسمی و غیررسمی با این کشور در حجم بالایی صورت گرفته و صرفه اقتصادی و منافع ناشی از خرید و فروش کالاهای وارده از مبادی مرزی باعث پیدایش نوعی از گردشگری در این منطقه (گردشگری تجاری) شده است که حوزه عمل آن تا دورترین شهرهای داخلکشور نیز تسری یافته است. در این تحقیق از دادههای میدانی استفاده شده و روش تحقیق میدانی- کتابخانهای و تحلیل علمی است که به وسیله نرم افزار spss انجام شده است. برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده که جامعهی آماری مورد مطالعه کارشناسان مرتبط با گردشگری و امور شهری و افراد شاعل در بخشهای مرتبط به گردشگری بوده است. برای این منظور از دو نوع پرسشنامه استفاده شده که در پرسشنامه مربوط به کارشناسان حجم نمونه 10 عدد و در پرسشنامه دوم 263 عدد بوده است. در نهایت به تحلیل یافتههای حاصل از پرسشنامهها از طریق آزمونهای توزیع دوجملهای و sign پرداخته شد. نتایج حاصل حاکی از آن است که فعالیتها و اشتغال حاصل از این فعالیت در غیاب بخشهای صنعت، خدمات و کشاورزی توانسته اثرات اقتصادی قابل توجهی را بر شهر بانه داشته باشد و افزایش درآمد و اشتغال و قیمت زمین در این شهر را در پی داشته است.
علمی-پژوهشی
آب و هوا شناسی
هوشمند عطایی؛ سادات هاشمی نسب
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 23-32
چکیده
ایران از لحاظ تنوع گردشگری در دنیا جزو پنج کشور برتر محسوب میشود، لذا آگاهی از جاذبهها و توانهای طبیعی بویژه اقلیمی در گسترهی جغرافیایی ایران از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این پژوهش جهت بررسی پتانسیلهای اقلیم توریستی استان سمنان با به کارگیری شاخص (PET) از پارامترهای اقلیمی متوسط دمای خشک، متوسط رطوبت نسبی، متوسط سرعت ...
بیشتر
ایران از لحاظ تنوع گردشگری در دنیا جزو پنج کشور برتر محسوب میشود، لذا آگاهی از جاذبهها و توانهای طبیعی بویژه اقلیمی در گسترهی جغرافیایی ایران از اهمیت به سزایی برخوردار است. در این پژوهش جهت بررسی پتانسیلهای اقلیم توریستی استان سمنان با به کارگیری شاخص (PET) از پارامترهای اقلیمی متوسط دمای خشک، متوسط رطوبت نسبی، متوسط سرعت باد، متوسط فشار بخار و میزان ابرناکی ایستگاههای سینوپتیک سمنان، گرمسار، شاهرود و بیارجمند طی دوره آماری (2004-1992) استفاده شده است. نتیجه این بررسی نشان میدهد که ماه می همه ایستگاهها و ماه اکتبر، ایستگاههای سمنان، شاهرود و گرمسار، ماه سپتامبر، شاهرود و بیارجمند، ماه آوریل در گرمسار و ماه ژوئن در بیارجمند از ماههایی هستند که دارای بهترین شرایط از نقطه نظر اقلیم آسایش هستند و از اقلیم بسیار مناسبی برای توریسم برخوردارند. همه ایستگاهها، در ماههای جولای و آگوست درجهی متفاوتی از تنش گرمایی اندک تا متوسط حاکم است. همچنین همه ایستگاهها طی ماههای ژانویه، فوریه، مارس و نوامبر از تنش سرمایی بسیار شدید تا متوسط برخوردار هستند.
علمی-پژوهشی
جغرافیای اقتصادی
رحیم سرور؛ میرنجف موسوی؛ امید مبارکی
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 33-41
چکیده
کیفیت توسعه و زیرساختهای آن در اثر برنامهریزیهای نامطلوب و متمرکز گذشته مسائل عمدهای را در روند توسعه نواحی کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی در عرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمار میآید. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادلهای منطقهای، گام نخست شناخت و سطحبندی ...
بیشتر
کیفیت توسعه و زیرساختهای آن در اثر برنامهریزیهای نامطلوب و متمرکز گذشته مسائل عمدهای را در روند توسعه نواحی کشور ایجاد کرده است. ابعاد گوناگون و پیچیدگی ساختاری این موضوع یکی از تنگناهای اساسی در عرضه مدل مناسب برای توزیع اعتبارات به شمار میآید. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادلهای منطقهای، گام نخست شناخت و سطحبندی مناطق از نظر برخورداری در زمینههای اقتصادی، زیربنایی و ارتباطات، اجتماعی- فرهنگی، بهداشتی درمانی، آموزشی است. روش کار در این پژوهش ترکیبی از روشهای همبستگی، اسنادی، تحلیلی است. 44 شاخص مورد بررسی در این مطالعه در 6 بخش زیربنایی و ارتباطات، بهداشت و درمان، کشاورزی، جمعیتی و اقتصادی، فرهنگ و ورزش، آموزشی قرار میگیرند. تکنیکهای آماری تاپسیس و روش تحلیل خوشهای سلسله مراتبی روشهای اصلی به کاربرده شده در این تحقیق هستند. نتایج این پژوهش نشان میدهد تفاوتها و نابرابریهایی درسطح توسعهیافتگی شهرستانها وجود دارد، به طوری که شهرستانهای تبریز، آذرشهر در یک سطح (سطح یک توسعه) و شهرستانهای مراغه، اهر، بناب، مرند، میانه، سراب در یک سطح (سطح 2 توسعه) شهرستانهای شبستر، اسکو، بستانآباد در یک سطح (سطح 3 توسعه) و شهرستانهای جلفا، کلیبر،هریس، هشترود و ملکان در یک سطح (سطح 4 توسعه) قرار دارند. لذا این تفاوتها لزوم تهیه و اجرای برنامهها و طرحهای هدفمند را برای توسعه یکپارچه و متوازن شهرستانها ایجاب میکند.
علمی-پژوهشی
جغرافیای اقتصادی
نفیسه مرصوصی؛ حسن حکمتنیا؛ دکتر محمدرضا پورمحمدی؛ حسین نظمفر
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 42-50
چکیده
یکی از ویژگیهای کشورهای جهان سوم، تمرکز شدید جمعیت و فعالیتها و عدم تعادل فضایی در برخورداری از امکانات اجتماعی است. این ویژگی را در ایران قبل از انقلاب و آثار و بقایای آن را در ایران بعد از انقلاب میتوان یافت. بر طبق این ویژگی بخش عمدهای از امکانات و جمعیت در یک یا چند نقطه تمرکز مییابد و سایر مناطق به صورت حاشیهای عمل کرده ...
بیشتر
یکی از ویژگیهای کشورهای جهان سوم، تمرکز شدید جمعیت و فعالیتها و عدم تعادل فضایی در برخورداری از امکانات اجتماعی است. این ویژگی را در ایران قبل از انقلاب و آثار و بقایای آن را در ایران بعد از انقلاب میتوان یافت. بر طبق این ویژگی بخش عمدهای از امکانات و جمعیت در یک یا چند نقطه تمرکز مییابد و سایر مناطق به صورت حاشیهای عمل کرده و باعث بروز نابرابریهای منطقهای میشود. در این زمینه توجه به نابرابریهای منطقهای در قالب شاخصها، از جمله مهمترین ابزارهای برنامهریزی به شمار میرود که از طریق آن برنامهریزان قادر به ارزیابی نتایج اجرای برنامهها در بستر محدودههای جغرافیایی خواهند بود. هدف این مقاله بررسی نابرابریهای فضایی و ارائه راهکارهای توسعه جهت دستیابی به تعادل و توازن منطقهای در استان آذربایجان شرقی است و با بررسی مسائل و مشکلات فضایی در توزیع جمعیت و امکانات و با استفاده از شاخصها و سنجههای مختلف در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و میزان برخورداری شهرستانهای استان آذربایجانشرقی از نظر امکانات و خدمات اجتماعی به این نتیجه میرسد که ضعف خدماترسانی به روستاها و عدم وجود ارتباط منطقی روستاها با سطوح بالاتر از خود، وجود خلاء سکونتگاهی در نظام سلسله مراتب سکونتگاهی در استان، عدم توجه به نقش شهرهای میانی در تعدیل نظام سکونتگاهی و ایجاد ارتباط با مراکز کوچک سکونتگاهی موجب تمرکز شدید جمعیت، خدمات و سرمایه گذاریها در شهر تبریز و پیرامون آن و در نهایت ناهمگونی فضایی و عقب افتادگی سایر مناطق به خصوص روستاها در استان آذربایجان شرقی شده است.
علمی-پژوهشی
نظام سکونتگاهی و مسکن
رحمتالله بهرامی
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 51-60
چکیده
مسکن به عنوان سرپناه از مهمترین نیازهای انسان بوده و همواره در اولویت برنامهریزهای توسعهی اقتصادی- اجتماعی دولتها قرار دارد. مسکن نشأت گرفته از هویت دینی، مذهبی، فرهنگی، تاریخی و به نوعی تقابل انسان با طبیعت را نشان میدهد. ایران کشوری تقریباً نیمه روستایی است و خیلی از سکونتگاههای آن بر بنیاد معماری بومی و سنتی بنا گردیدهاند. ...
بیشتر
مسکن به عنوان سرپناه از مهمترین نیازهای انسان بوده و همواره در اولویت برنامهریزهای توسعهی اقتصادی- اجتماعی دولتها قرار دارد. مسکن نشأت گرفته از هویت دینی، مذهبی، فرهنگی، تاریخی و به نوعی تقابل انسان با طبیعت را نشان میدهد. ایران کشوری تقریباً نیمه روستایی است و خیلی از سکونتگاههای آن بر بنیاد معماری بومی و سنتی بنا گردیدهاند. این تحقیق در پاسخ به این سؤال است که مسکن روستایی استان کرمانشاه از نظر شاخصهای استاندارد مسکن از چه وضعیتی برخوردار هستند؟ روش مطالعه توصیفی- تحلیلی است و با 15متغیر کمّی و کیفی مسکن مورد مطالعه قرار میگیرد. نتایج یافتهها نشان میدهد مناطق روستایی استان کرمانشاه در سال 1385 تعداد 17779 واحد مسکونی کمبود داشته. از نظر استحکام 8/43 درصد مسکن روستایی استان کرمانشاه بادوام، 9/33 درصد کم دوام و2/22 درصد دیگر بیدوام هستند. بیش از 74 درصد از واحدهای مسکونی روستاهای استان کرمانشاه کمتر از100متر زیربنا دارند. یافتهها نشان میدهد قدمت ساخت مسکن روستایی بیش از 25 درصد از واحدهای مسکونی دارای قدمتی بیش از 25سال دارند. از نظر پهنه لرزهخیزی نیز حدود 95 درصد مساحت استان کرمانشاه در موقعیت خطر خیلی زیاد و زیاد قرار دارد. به منظور پیشگیری از بلایای طبیعی و بهبود وضع مسکن روستایی لزوم استفاده از استانداردها در طراحی مسکن از نظر خصوصیات تکتونیکی، معماری، مصالح ساختمانی، تراکمهای جمعیت وگستردگی محیط فیزیکی، نقش و عملکرد ناحیه، شبکه راهها و ... باید مورد توجه قرار گیرد.
علمی-پژوهشی
آب و هوا شناسی
عباسعلی آروین (اسپنانی)
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 61-70
چکیده
یکی از هفت آلایندهای که در ایستگاههای آلودهسنجی شهر اصفهان مورد پایش قرار میگیرد گاز اُزون است. بخشی از تولید و انتشار این گاز بطور مستقیم و غیرمستقیم به پارامترهای جوی نسبت داده میشود. هدف این تحقیق مطالعه اثر عوامل جوی بر تغییرات اُزون سطحی در شهر اصفهان است که برای این منظور از روشهای آماری همبستگی و رگرسیون خطی چند متغیره ...
بیشتر
یکی از هفت آلایندهای که در ایستگاههای آلودهسنجی شهر اصفهان مورد پایش قرار میگیرد گاز اُزون است. بخشی از تولید و انتشار این گاز بطور مستقیم و غیرمستقیم به پارامترهای جوی نسبت داده میشود. هدف این تحقیق مطالعه اثر عوامل جوی بر تغییرات اُزون سطحی در شهر اصفهان است که برای این منظور از روشهای آماری همبستگی و رگرسیون خطی چند متغیره برای تحلیل استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد افزایش دما و ساعات آفتابی در سه بازه زمانی ماهانه، فصلی و سالانه ارتباط مستقیم با افزایش اُزون دارد، ولی رطوبت نسبی و وزش سریعترین باد، رابطه معکوس با افزایش مقدار اُزون دارد. برای مثال ضریب همبستگی بین میانگین اُزون با حداکثر روزانه رطوبت نسبی، متوسط روزانه دما و تعداد ساعات آفتابی به ترتیب برابر 569/0- R= و 533/0+R= 520/0+R= است. در بهترین حالت در فروردین ماه، 6/80 درصد تغییرات اُزون در ایستگاه لاله توسط عناصر جوی تبیین میشود. همچنین بیش از 50 درصد تغییرات اُزون در ایستگاه لاله در 6/30% اوقات سال توسط پارامترهای جوی تبیین میشود. در صورتی این درصد تبیین فقط در 7/16% اوقات در ایستگاه بزرگمهر اتفاق میاُفتد. این نشان میدهد که مقدار اُزون در ایستگاه لاله نسبت به ایستگاه بزرگمهر از عوامل جوی تأثیر بیشتری میپذیرد.
علمی-پژوهشی
جغرافیای سیاسی
یوسف زین¬العابدین؛ زهرا شیرزاد؛ نسیبه جوکار
دوره 1، شماره 2 ، آذر 1389، صفحه 71-80
چکیده
گرچه کشورهای حوزه خلیجفارس بر روی یک فلاتقاره واقع شدهاند و از جنبههای متعددی دارای اشتراک هستند؛ اما، هرگز نتوانستهاند در این حوزه از یک الگوی اعتمادسازی برخوردار شوند. در این میان کشور جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از قدمت و توانمندی ژئوپولیتیک واقع در شمال حوزه خلیجفارس به دلیل حضور قدرتهای فرامنطقهای در ...
بیشتر
گرچه کشورهای حوزه خلیجفارس بر روی یک فلاتقاره واقع شدهاند و از جنبههای متعددی دارای اشتراک هستند؛ اما، هرگز نتوانستهاند در این حوزه از یک الگوی اعتمادسازی برخوردار شوند. در این میان کشور جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از قدمت و توانمندی ژئوپولیتیک واقع در شمال حوزه خلیجفارس به دلیل حضور قدرتهای فرامنطقهای در خلیجفارس همواره از لحاظ نقشآفرینی با موانعی مواجه بوده است. لذا، در مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی سعی بر آن است که به عوامل تأثیرگذار بر روابط ژئوپولیتیک ایران و کشورهای حوزه خلیجفارس پرداخته شود. به نظر میرسد که کشورهای حوزه خلیجفارس دارای اختلافهایی هستند که هرگز این اختلافها حلنشده و به صورت آتش زیر خاکستر مانده است. با حضور قدرتهای فرامنطقهای بهخصوص ایالات متحدآمریکا در حوزه خلیجفارس اختلافات مذکور تشدید شده است بنابراین، استراتژی ایران و کشورهای این حوزه در خلیجفارس متفاوت بوده و بعضی از این استراتژیها موجب تضاد میان ایران و کشورهای خلیجفارس شده است.