گردشگری
سحر طبیبیان
چکیده
رشد سریع صنعت گردشگری و اولویت دادن به منافع اقتصادی در مناطق حفاظت شده‌ی اطراف تهران، اصول توسعه پایدار را به زیر پا نهاده و فشار روزافزونی را بر محیط زیست به دنبال دارد از این رو به منظور کاهش این فشار، محاسبه ظرفیت برد مناطق گردشگری بعنوان راهکار کلیدی توصیه می‌شود. هدف اصلی در این پژوهش تعیین ظرفیت برد گردشگری در منطقه حفاظت شده ...
بیشتر
رشد سریع صنعت گردشگری و اولویت دادن به منافع اقتصادی در مناطق حفاظت شده‌ی اطراف تهران، اصول توسعه پایدار را به زیر پا نهاده و فشار روزافزونی را بر محیط زیست به دنبال دارد از این رو به منظور کاهش این فشار، محاسبه ظرفیت برد مناطق گردشگری بعنوان راهکار کلیدی توصیه می‌شود. هدف اصلی در این پژوهش تعیین ظرفیت برد گردشگری در منطقه حفاظت شده ورجین به جهت نزدیکی به پایتخت و با برخورداری از طبیعت کم‌نظیر از جاذبه‌های بومشناسی است. روش انجام تحقیق در پژوهش حاضر، پیمایشی و از نوع توصیفی -تحلیلی میباشد. دادههای مورد نظر از طریق مصاحبه با محیط بانان، آمار آب و هوایی از ایستگاه سینوپتیک لواسان و با بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS جهت نمایش موقعیت و توپوگرافی منطقه جمعآوری شد. تعیین ظرفیت برد، باروشTCC بهعنوان ابزار کمی در سه سطح فیزیکی، واقعی و مؤثر محاسبه گردید. جهت تعیین ظرفیت برد گسترده، جاذبه‌های بومشناسی، نظیر بازدید ازحیات وحش، منابع آب و همچنین کوهنوردی انتخاب و ظرفیت برد جاذبه های طبیعی مورد نظر بر اساس (نفر/هکتار/روز) تعیین و سپس با استاندارد جهانی Baud-Bovy مقایسه گردیدند. برآورد ظرفیت‌های برد مؤثر در هر سه جاذبه گردشگری مشخص کرد که محاسبات انجام شده، کمتر از 5 نفر در هر هکتار بوده و با استاندارد جهانی مرتبط با طبیعت (بادباوی و لاوسون) مطابقت دارد. نتایج حاصل از پژوهش مذکور بیانگر ظرفیت برد مناسب جهت توریسم گسترده و جذب گردشگر در منطقه حفاظت‌شده ورجین میباشد.
نظام سکونتگاهی و مسکن
زهرا کرمی؛ سید عباس یزدانفر؛ سید باقر حسینی؛ سعید نوروزیان ملکی
چکیده
پژوهش حاضر به‌دنبال معرفی عوامل مؤثر در افزایش جذابیت بصری در جهت تأمین کیفیت محیط مسکونی و بررسی خلق‌وخوی افراد در مواجهه با منظر شهری است. مطالعات نشان میدهد که ارتقای کیفیت محیط مسکونی، از طریق ایجاد فضای جذاب بصری در منظر روزانه میتواند نشاط را به شهرها بازگرداند. توجه به عنصر جذابیت بهعنوان یکی از مؤلفههای کیفیت زندگی ...
بیشتر
پژوهش حاضر به‌دنبال معرفی عوامل مؤثر در افزایش جذابیت بصری در جهت تأمین کیفیت محیط مسکونی و بررسی خلق‌وخوی افراد در مواجهه با منظر شهری است. مطالعات نشان میدهد که ارتقای کیفیت محیط مسکونی، از طریق ایجاد فضای جذاب بصری در منظر روزانه میتواند نشاط را به شهرها بازگرداند. توجه به عنصر جذابیت بهعنوان یکی از مؤلفههای کیفیت زندگی شهری در پژوهش‌های اخیر کمرنگ بوده و مطالعات کمی در مورد احساسات مردم در فضاهای سبز شهری در ایران انجام شده است. روش مورد استفاده در پژوهش به‌صورت ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی است. ابتدا با استفاده از پیمایش، 5 مؤلفه با 49/0CVR> بهعنوان مؤلفههای اصلی جذابیت بصری انتخاب شدند. سپس با استفاده از تست خود ارزیاب SAM از 12 شرکت کننده غیر مرتبط با معماری، حالت روحی آنها بررسی شد. یافتههای پژوهش نشان داد که مؤلفههای دید و منظر، گشایش دید، رمز و راز، مراودات اجتماعی و پیاده‌مداری بیشترین اولویت را در ایجاد و ارتقای جذابیت بصری در منظر روزانه به عهده دارند و همچنین همه این مؤلفه‌‌ها به‌طور معناداری حالت روحی افراد را تغییر می‌‌دهند. نوآوری این مطالعه در استفاده از تست خود ارزیاب SAM در بررسی حالت روحی افراد در مواجهه با منظر روزانه است.
مطالعات ناحیه ای
حسین قدس؛ محمدرضا بمانیان؛ حسین مرادی نسب
چکیده
هدف از پژوهش حاضر واکاوی تأثیر تصورات شناختی مخاطبان بر خوانایی محیط در خیابان ستارخان، فلکه اول تا فلکه دوم صادقیه شهر تهران است. روش پژوهش از نوع کیفی-کمی با راهبرد همبستگی و رویکرد توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش 3 مؤلفه اصلی «کیفیت عناصر ساختاری مسیر (جداره‌ها، پیاده‌روها و میادین)»، «میزان و کارکرد قرارگاه‌های رفتاری-عملکردی» ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر واکاوی تأثیر تصورات شناختی مخاطبان بر خوانایی محیط در خیابان ستارخان، فلکه اول تا فلکه دوم صادقیه شهر تهران است. روش پژوهش از نوع کیفی-کمی با راهبرد همبستگی و رویکرد توصیفی تحلیلی است. در این پژوهش 3 مؤلفه اصلی «کیفیت عناصر ساختاری مسیر (جداره‌ها، پیاده‌روها و میادین)»، «میزان و کارکرد قرارگاه‌های رفتاری-عملکردی» و «مؤلفههای احساس رضایت از محیط» و 27 متغیر کمی-کیفی در راستای بازخوانی میزان خوانایی در مسیر فلکه اول تا فلکه دوم صادقیه در شهر تهران مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. پایایی ابزار با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفت. برای تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS استفاده شد. نمونه‌های پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده از میان افراد ساکن-شاغل و یا در حال تردد در محدوده مورد مطالعه انتخاب شدند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر با 200 نفر تعیین گردید. نوآوری پژوهش در تحلیل مؤلفههای خوانایی در یک بستر شهری از دیدگاه استفاده کنندگان آن فضا است. در نهایت با بررسی محدوده مورد مطالعه با توجه به متغیرهای خوانایی مشخص شد که این مسیر علی‌رغم این‌که یک راه عملکردی مهم میان مخاطبان است. ولی از نظر مؤلفههای خوانایی امتیاز متوسط و متوسط به پایین دارد و صرفا یک سیمای اجباری و سلیقه‌ای از خود به نمایش گذاشته است.
طاهر پریزادی؛ مظهر احمدی؛ آزاد رحیم‌زاده
چکیده
هدف این پژوهش ارزیابی تطبیقی محلات منطقه 6 کلانشهر تهران براساس شاخصهای شکوفایی شهری میباشد. به‌کارگیری شکوفایی شهری در برنامه‌ریزی محله‌ای سیاستی نوین در توسعة شهری پایدار است. این پژوهش براساس روش از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی و براساس هدف کاربردی میباشد. روش گردآوری دادهها به‌صورت اسنادی- کتابخانه‌ای بوده ...
بیشتر
هدف این پژوهش ارزیابی تطبیقی محلات منطقه 6 کلانشهر تهران براساس شاخصهای شکوفایی شهری میباشد. به‌کارگیری شکوفایی شهری در برنامه‌ریزی محله‌ای سیاستی نوین در توسعة شهری پایدار است. این پژوهش براساس روش از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی و براساس هدف کاربردی میباشد. روش گردآوری دادهها به‌صورت اسنادی- کتابخانه‌ای بوده است. از مدل WASPASبرای رتبه‌بندی محله‌ها و از مدل آنتروپی برای وزندهی به شاخصها استفاده شده است. نوآوری پژوهش استفاده از رویکرد تطبیقی و مدل جدید در تعیین و ارزیابی شاخصهای شکوفایی شهری در مقیاس محله‌های شهری منطقه شش تهران است. نتایج حاصل از به‌کارگیری مدل تصمیم‌گیری WASPASنشان میدهد بین محلات 14 گانه منطقه شش نسبت به شاخصهای شکوفایی شهری تفاوت وجود دارد. سطحبندی محلات ازلحاظ شکوفایی شهری بیانگر این مطلب بوده است که سه محله یوسف‌آباد، کشاورز و ولیعصر به ترتیب با امتیاز نهایی، 337/0، 334/0 و 259/0 دارای وضعیت مطلوب، شش محله دارای وضعیت متوسط و پنج محله (نظامی گنجوی، جهاد، بهجت‌آباد، فاطمی و جمال‌زاده) دارای وضعیت نامطلوب و در اولویت برنامه‌ریزی توسعة شهری می‌باشند. همچنین نتایج نشان داد که بعد زیستمحیطی شکوفایی شهری دارای بیشترین محلات (11 محله) با شرایط نامطلوب بوده است.
رحمت الله بهرامی پاوه
چکیده
پژوهش تأثیر کسب‌وکارهای خانگی را بر توانمندسازی زنان حاشیه شهر سنندج در ابعاد اجتماعی و اقتصادی را بررسی نموده است. پژوهش با رویکرد نوآورانه اقدام به شناسایی راه‌های توانمندسازی زنان حاشیه شهری سنندج از طریق کسب‌وکارهای خانگی به‌منظور تحقق پایداری اقتصادی و اجتماعی کرده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی-تحلیلی ...
بیشتر
پژوهش تأثیر کسب‌وکارهای خانگی را بر توانمندسازی زنان حاشیه شهر سنندج در ابعاد اجتماعی و اقتصادی را بررسی نموده است. پژوهش با رویکرد نوآورانه اقدام به شناسایی راه‌های توانمندسازی زنان حاشیه شهری سنندج از طریق کسب‌وکارهای خانگی به‌منظور تحقق پایداری اقتصادی و اجتماعی کرده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری 184 نفر از زنان حاشیه شهر سنندج که 124 بهعنوان حجم نمونه به روش کوکران انتخاب شدند. در این پژوهش 19 متغیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ با میزان 72/ . تأیید گردید. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از روش‌های آمار استنباطی مانند شاخصهای مرکزی، میانگین، انحراف معیار و آزمون T تک نمونه‌ای مورد سنجش قرار گرفته‌اند. نتایج بررسی شاخص اقتصادی و اجتماعی در 19 متغیر مورد بررسی نشان داد 17 متغیر تاثیر مثبتی در سطح زندگی خانوارهای حاشیه شهری داشته است. نتایج نشان داد کسب‌وکارهای خانگی زمینه کاهش فقر، کاهش آسیب‌های اجتماعی را به دنبال داشته در مقابل موجب افزایش سطح درآمدها، انسجام و پایداری اجتماعی خانوارها شده است. به‌منظور افزایش بهره‌وری کسب‌وکارهای خانگی، آموزش درزمینة مهارت‌افزایی زنان حاشیه شهری (عباس‌آباد) ضرورتی اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌گردد.پژوهش تأثیر کسب‌وکارهای خانگی را بر توانمندسازی زنان حاشیه شهر سنندج در ابعاد اجتماعی و اقتصادی را بررسی نموده است. پژوهش با رویکرد نوآورانه اقدام به شناسایی راه‌های توانمندسازی زنان حاشیه شهری سنندج از طریق کسب‌وکارهای خانگی به‌منظور تحقق پایداری اقتصادی و اجتماعی کرده است. نوع تحقیق کاربردی و روش بررسی توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری 184 نفر از زنان حاشیه شهر سنندج که 124 بهعنوان حجم نمونه به روش کوکران انتخاب شدند. در این پژوهش 19 متغیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ با میزان 72/ . تأیید گردید. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از روش‌های آمار استنباطی مانند شاخصهای مرکزی، میانگین، انحراف معیار و آزمون T تک نمونه‌ای مورد سنجش قرار گرفته‌اند. نتایج بررسی شاخص اقتصادی و اجتماعی در 19 متغیر مورد بررسی نشان داد 17 متغیر تاثیر مثبتی در سطح زندگی خانوارهای حاشیه شهری داشته است. نتایج نشان داد کسب‌وکارهای خانگی زمینه کاهش فقر، کاهش آسیب‌های اجتماعی را به دنبال داشته در مقابل موجب افزایش سطح درآمدها، انسجام و پایداری اجتماعی خانوارها شده است. به‌منظور افزایش بهره‌وری کسب‌وکارهای خانگی، آموزش درزمینة مهارت‌افزایی زنان حاشیه شهری (عباس‌آباد) ضرورتی اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌گردد.
ملیحه باباخانی؛ آسیه سامه
چکیده
هدف این پژوهش تبیین اثربخشی مؤلفههای شخصیتی بر رضایتمندی سکونتی در سه محله مقدم، تختی و هاشمی شهر تهران است. نوع پژوهش کاربردی و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. از روش تحلیل خوشه‌ای سلسله‌مراتبی و K-Means، برای تعیین محلات نمونه مطالعاتی استفاده شد. جامعة مخاطب در سنجش موضوع رضایتمندی سکونتی، ساکنینی از محلات هستند ...
بیشتر
هدف این پژوهش تبیین اثربخشی مؤلفههای شخصیتی بر رضایتمندی سکونتی در سه محله مقدم، تختی و هاشمی شهر تهران است. نوع پژوهش کاربردی و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است. از روش تحلیل خوشه‌ای سلسله‌مراتبی و K-Means، برای تعیین محلات نمونه مطالعاتی استفاده شد. جامعة مخاطب در سنجش موضوع رضایتمندی سکونتی، ساکنینی از محلات هستند که خانه‌هایشان در فاصله سال‌های 1392-1388 نوسازی شده است. طبق فرمول کوکران 325 پرسشنامه به روش سیستماتیک در محلات تکمیل شد. نتیجه روایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ 72/0 در ارتباط با کلیه سؤالات، این روایی را در سطح بالا مورد تأیید قرار داد. از تحلیل عامل اکتشافی جهت تبیین عوامل معرف رضایتمندی سکونتی در محلات و از آزمونهای من‌ویتنی یوتست و آزمون کروسکال والیس جهت بررسی تأثیرگذاری ویژگیهای شخصیتی بر رضایتمندی سکونتی است و درنهایت ارتباط ویژگیهای شخصیتی با عوامل رضایتمندی سکونتی با تحلیل رگرسیونی مشخص گردید. نوآوری پژوهش حاضر بررسی تأثیرگذاری مؤلفههای شخصیتی بر رضایتمندی سکونتی در عرصه بافت‌های فرسوده شهری و همچنین در نظر گرفتن مؤلفه وضعیت اقامت ساکنان بهعنوان یک مؤلفه جدید در این حوزه است. طبق نتایج حاصل چهار عامل ویژگیهای مجتمع مسکونی، شرایط محیطی-اجتماعی محله، خدمات و امکانات محلی و وضعیت واحد مسکونی بهعنوان عوامل معرف رضایتمندی سکونتی تعیین شدند. جنسیت، وضعیت اقامت، مالکیت، درآمد و تحصیلات بر مقوله رضایتمندی سکونتی تأثیرگذار است مؤلفه مالکیت و تحصیلات با میزان تأثیرگذاری حدود 5 درصد بیشترین و بعد خانوار با کمتر از 2 درصد کمترین میزان تأثیرگذاری را بر رضایتمندی سکونتی ساکنان دارند.
معصومه جعفری؛ منوچهر طبیبیان
چکیده
هدف از مطالعه حاضر سنجش شاخصهای خلاقیت شهری و مقایسه سه کلانشهر تهران، مشهد و اصفهان بوده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی انجام شد. برای سنجش اطلاعات چهار معیار و 23 زیرمعیار استخراج شده که برای تعیین اهمیت نسبی معیارهای مورد پژوهش از مدل آنتروپی شانون و روش تحلیل رابطه‌ای خاکستری استفاده گردید. نوآوری تحقیق ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر سنجش شاخصهای خلاقیت شهری و مقایسه سه کلانشهر تهران، مشهد و اصفهان بوده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی انجام شد. برای سنجش اطلاعات چهار معیار و 23 زیرمعیار استخراج شده که برای تعیین اهمیت نسبی معیارهای مورد پژوهش از مدل آنتروپی شانون و روش تحلیل رابطه‌ای خاکستری استفاده گردید. نوآوری تحقیق پرداختن به معیارهای مشترک خلاقیت شهری و توسعه شهری دانش‌پایه میباشد. یافتههای تحقیق نشان داد که رتبه‌بندی نهایی کلان‌شهرها از نظر برخورداری از شاخصهای خلاقیت شهری، کلانشهر تهران رتبه اول، کلانشهر مشهد رتبه دوم و کلانشهر اصفهان در رتبه سوم قرار دارند. همچنین اولویت‌بندی کلان‌شهرها در رابطه با توسعه شهری دانش‌پایه، تهران با کسب رتبه اول، مشهد در رتبه دوم و اصفهان در رتبه سوم قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که خلاقیت شهری مفهومی بالقوه است که در کلان‌شهرهای تهران، اصفهان و مشهد باید به‌طور جدی تقویت شود تا امکان توسعه شهری دانش‌پایه را فراهم کند. جنبه نوآورانه پژوهش نشان داد که زمانی توسعه دانش‌پایه امکانپذیر می‌شود که خلاقیت به همراه دانش در محیطی خلاق با اقتصاد دانش‌پایه و تحت نظارت مدیران دانشی به‌وسیله کارکنان دانشی صورت پذیرد.
موسی عابدینی؛ علی عشقی چهاربرج؛ سعیده علوی
چکیده
افزایش جمعیت و رشد روزافزون شهرنشینی منجر به رشد و گسترش شهرها در مکان‌های نامساعد بدون توجه به پارامترهای طبیعی و بوم‌شناختی شده است. نبود برنامه‌ریزی اصولی در روند توسعه فیزیکی شهرهای کشور آسیب‌پذیری مجموعه شهرها را در برابر مخاطرات محیطی تشدید کرده است که هدایت آگاهانه و برنامه‌ریزی اصولی در جهت ایجاد پایداری محیطی را می‌طلبد. ...
بیشتر
افزایش جمعیت و رشد روزافزون شهرنشینی منجر به رشد و گسترش شهرها در مکان‌های نامساعد بدون توجه به پارامترهای طبیعی و بوم‌شناختی شده است. نبود برنامه‌ریزی اصولی در روند توسعه فیزیکی شهرهای کشور آسیب‌پذیری مجموعه شهرها را در برابر مخاطرات محیطی تشدید کرده است که هدایت آگاهانه و برنامه‌ریزی اصولی در جهت ایجاد پایداری محیطی را می‌طلبد. از این‌رو پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از مدل ANP در رویکردی تلفیقی با GIS، میزان تاب‌آوری و توان اکولوژی منطقه سه شهر تهران در برابر زلزله را در ارتباط با 8 معیار اصلی (شیب، جهات شیب، سازندهای زمین‌شناسی، نوع گسل، فاصله از بستر رودخانه‌ها، فاصله از مسیر قنات‌ها، کاربری اراضی و فاصله از اراضی ناپایدار به لحاظ شهرسازی) 38 زیرمعیار ارزیابی نماید. یافتههای پژوهش نشان میدهد که 72/41 درصد از پهنه منطقه 3 شهر تهران از تاب‌آوری و توان اکولوژیکی خیلی زیاد (که بیشتر در محلات کاووسیه، امانیه، داوودیه و چالهز)، 36/12 درصد از تاب‌آوری و توان اکولوژیکی زیاد (که بیشتر در محلات امانیه، داوودیه و احتشامیه)، 80/13 درصد از تاب‌آوری و توان اکولوژیکی متوسط (که بیشتر در محله امانیه)، 11/8 درصد از تاب‌آوری و توان اکولوژیکی کم (که بیشتر در محلات ده ونک و داوودیه) و 98/23 درصد از تاب‌آوری و توان اکولوژیکی خیلی کم (که بیشتر در سطح محلات ده ونک، حسن‌آباد زرگنده، درب دوم، قلهک و رستم‌آباد) در برابر زلزله برخوردار است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مهری روزبهانی؛ غلامرضا جانبازقبادی؛ صدرالدین متولی؛ جلال عظیمی آملی
چکیده
هدف اصلی این پژوهش آشکارسازی تغییرات ده‌ساله پوشش سبز کلانشهر تهران از سال 1389 تا 1398 با استفاده از سری زمانی تصاویر ماهوارههای لندست 5، 7 و 8 میباشد. آشکارسازی تغییرات در دو مقیاس زمانی سالانه و ده‌ساله انجام و تحلیل نتایج، هم در سطح کلانشهر تهران و هم به تفکیک مناطق 22گانه آن صورت پذیرفت. آشکارسازی تغییرات با رویکرد ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش آشکارسازی تغییرات ده‌ساله پوشش سبز کلانشهر تهران از سال 1389 تا 1398 با استفاده از سری زمانی تصاویر ماهوارههای لندست 5، 7 و 8 میباشد. آشکارسازی تغییرات در دو مقیاس زمانی سالانه و ده‌ساله انجام و تحلیل نتایج، هم در سطح کلانشهر تهران و هم به تفکیک مناطق 22گانه آن صورت پذیرفت. آشکارسازی تغییرات با رویکرد پس از طبقهبندی انجام شد. نوآوری این تحقیق شامل تلاشها برای اخذ بهترین نتیجه در مرحله طبقهبندی تصاویر است که در این راستا علاوه‌بر باندهای اپتیکی و حرارتی، از ویژگیهای مختلفی شامل شاخصهای مختلف گیاهی، آب و مناطق ساخته شده، مؤلفههای بافت تصویر و مؤلفههای اصلی استفاده شد. سه روش طبقهبندی بیشترین شباهت، شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان پیادهسازی شدند. مقایسه نتایج نشان داد که روش ماشین بردار پشتیبان با میانگین دقت کل 06/91 درصد نتایج بهتری داشته است. آشکارسازی تغییرات حاکی از کاهش 58/10 درصدی پوشش سبز در دوره مورد بررسی است. بیشترین کاهش پوشش سبز به میزان 46/7 کیلومترمربع در دوره 91-1390 اتفاق افتاده و بیشترین افزایش در دوره 95-1394 به‌اندازه 61/7 کیلومترمربع بوده است. مناطق یک و 22 به ترتیب با 2/5 و 37/2 کیلومترمربع بیشترین میزان کاهش و مناطق 2 و 19 نیز به ترتیب با 5/0 و 47/0 کیلومترمربع بیشترین افزایش در پوشش سبز شهری را در بین مناطق داشته‌اند.
سید زین العابدین حسینی؛ اسماعیل صالحی؛ هما ایرانی بهبهانی
چکیده
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تحلیلی روند توسعه شهری سبز در منطقه 22 شهر تهران طی یک دوره پنج‌ساله 1390 الی 1395، انجام پذیرفت. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی بوده است. دادههای تحقیق در دو بازه زمانی (1390 و 1395) از اسناد رسمی و پایگاه‌های سازمان‌های دولتی و غیردولتی به ویژه معاونت‌های زیستمحیطی و شهرداری تهران جمعآوری گردید. جهت تعیین ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف ارزیابی تحلیلی روند توسعه شهری سبز در منطقه 22 شهر تهران طی یک دوره پنج‌ساله 1390 الی 1395، انجام پذیرفت. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی بوده است. دادههای تحقیق در دو بازه زمانی (1390 و 1395) از اسناد رسمی و پایگاه‌های سازمان‌های دولتی و غیردولتی به ویژه معاونت‌های زیستمحیطی و شهرداری تهران جمعآوری گردید. جهت تعیین میزان تأثیر هر یک از معیارهای ارزیابی شهر سبز و امتیازدهی بهعملکرد آنها در این دوره 5 ساله، از نظر خبرگان طی دو پرسشنامه مجزا استفاده گردید. تحلیل دادهها توسط نرم‌افزار Expert Choice و ماتریس ارزیابی عملکرد و صفحه گسترده اکسل انجام پذیرفت. نوآوری تحقیق، بهره‌گیری از معیارهای متنوع و چندگانه معتبر در رابطه با شهر سبز جهت ارزیابی عملکرد توسعه شهری سبز در طول یک دوره پنج‌ساله در منطقه 22 شهر تهران میباشد. نتایج مطالعه نشان داد که در دوره زمانی مورد مطالعه از 39 معیار بررسی شده، 18 معیار در طول این مدت عملکرد مطلوب داشتند ازجمله: سیاست پایداری آب، میانگین روزانه میزان SO2 و سرانه فضای سبز و 21 معیار دیگر دارای عملکرد بی‌تأثیر یا نامطلوب بودند. نتیجه نهایی ارزیابی عملکرد شهر سبز نشان داد که توسعه شهری سبز در این منطقه با توجه به پتانسیل‌های زیستمحیطی قابل توجه آن در وضعیت متوسط قرار گرفته است و فاصله نسبتا زیادی با نقطه ایده ال دارد.
مریم محمدی
چکیده
هدف از مطالعه حاضر ارائه مدلِ تحلیلیِ ابعاد ریخت‌شناسانه ورودی، مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی و بررسی ورودیهای اصلی شهر تهران میباشد. روش تحقیق کیفی-کمی بوده است. در بررسی نمونه از روش تحلیل اسنادی و مشاهده کامل (کارشناس‌محور) و از روش پیمایش (108 نفر) استفاده شده و دادهها به صورت کیفی-کمی تحلیل شده‌اند. از آن‌جا که بررسی ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر ارائه مدلِ تحلیلیِ ابعاد ریخت‌شناسانه ورودی، مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی و بررسی ورودیهای اصلی شهر تهران میباشد. روش تحقیق کیفی-کمی بوده است. در بررسی نمونه از روش تحلیل اسنادی و مشاهده کامل (کارشناس‌محور) و از روش پیمایش (108 نفر) استفاده شده و دادهها به صورت کیفی-کمی تحلیل شده‌اند. از آن‌جا که بررسی مشکلات ورودیهای شهری از منظر رویکرد پدیدارشناسی بررسی نشده، نوآوری پژوهش از حیث رویکرد و انتخاب نمونه موردی است. نتایج تحلیل کارشناسانه نشان داد که ورودی‌ها از حیث جهت‌یابی نسبتا مطلوب و از حیث شناسایی نامطلوب هستند. نتایج تحلیلی پرسش‌نامه‌ها، ضمن تأیید رویکرد کارشناسانه نشان دادند که ورودی ساوه در ابعاد شناسایی و با امتیاز عددی 77.8 ٪ (مجموع امتیاز طیف کم و خیلی کم) در نامناسبترین وضعیت است و از حیث کاراکتر جهت‌یابی نیز در وضعیت متوسط (56 ٪) قرار دارد. در این میان ورودی دماوند با امتیاز 66.7 ٪ در بهترین وضعیت است. در رابطه با انواع هویت قابل تشخیص، ورودی ساوه تنها شامل عنصر طبیعی است و ورودی دماوند از حیث پوشش‌گیاهی (88 ٪) و فعالیت قابل انجام (63 ٪) در بهترین وضعیت قرار دارد. همچنین، ورودی کرج، بعد از دماوند به‌دلیل وجود عناصر کالبدی (64 ٪) و کاربری‌های شاخص (66 ٪)، مطلوب ارزیابی شده است. در تمامی ورودی‌ها طیف غایی درون بودگی محقق نشده و تنها در ورودی دماوند (11 ٪) این سطح، بسیار کم ادراک شده است. براساس یافته‌ها، برای ایجاد ورودی مطلوب باید به هویت «شناسایی» و «جهت‌یابی» توجه داشت. نوآوری این پژوهش در انجام مطالعه‌ای برای شهر تهران میباشد.
نظام سکونتگاهی و مسکن
فاطمه السادات افصح حسینی؛ حسین ذبیحی؛ لعلا جهانشاهلو
چکیده
نظریه رقابت‌پذیری شهرها برگرفته از نظریه الماس پورتر میباشد. بین مسکن که سهم بزرگی از کل اقتصاد را دارا میباشد و رقابت‌پذیری اقتصادی شهری ارتباط وجود دارد. کفایت عرضه و تخصیص زمین برای توسعه مسکن جدید و همچنین، اهمیت نگهداری زمین ارزان، که میتواند توسط قدرت محلی برای توسعه‌شهری، نگهداری شود، آشکار است. در این تحقیق، هدف تخمین ...
بیشتر
نظریه رقابت‌پذیری شهرها برگرفته از نظریه الماس پورتر میباشد. بین مسکن که سهم بزرگی از کل اقتصاد را دارا میباشد و رقابت‌پذیری اقتصادی شهری ارتباط وجود دارد. کفایت عرضه و تخصیص زمین برای توسعه مسکن جدید و همچنین، اهمیت نگهداری زمین ارزان، که میتواند توسط قدرت محلی برای توسعه‌شهری، نگهداری شود، آشکار است. در این تحقیق، هدف تخمین تعداد واحدهای مسکونی مورد نیاز برای تامین واحدهای مسکونی در تهران در سال 1400 هجری شمسی میباشد. روش تحقیق این مقاله توصیفی- تحلیلی بر پایه اطلاعات است. با توجه به این‌که جمعیت عامل اصلی ایجاد تقاضای بالقوه برای مسکن است، ابتدا جمعیت شهر تهران برای سال 1400 با استفاده از سه مدل غیرخطی چندجملهای درجه دوم، گمپرتز و لجستیک، برآورد گردید. از آن‌جا که طرح جامع هر شهر، مهم‌ترین طرح آن شهر است، برآورد جمعیت مدل‌های چندجملهای درجه دوم و گمپرتز به علت نزدیک بودن به این طرح مدنظر قرار گرفتند. پس از آن با استفاده از مدل لجستیک که روش مناسبی برای برآورد تعداد واحد مسکونی در یک شهر است، تعداد واحدهای مسکونی براساس این سه برآورد جمعیت به‌دست آمده برآورد گردید. تعداد واحدهای مسکونی به‌دست آمده از مدل لجستیک بر پایه جمعیت به‌دست آمده از مدل گمپرتز معادل 663141 است. این نتایج میتواند بهعنوان معیاری برای تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی آینده توسعه‌شهری در راستای دستیابی به رقابت‌پذیری اقتصادی استفاده شود.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
کاملیا علوی؛ صدیقه کیانژاد؛ سیده عالمه صباغ
چکیده
شهر تهران بهعنوان بزرگ‌ترین شهر ایران در زمره آلوده‌ترین شهرهای جهان به‌حساب می‌آید بنابراین ضرورت شناخت دقیق آلاینده‌ها و مشخص ساختن پهنه‌های آلوده به‌منظور کاستن از شدت آنها آشکار است. هدف این پژوهش تهیه نقشه آلودگی هوای تهران و مشخص کردن مناطقی دارای بیشترین آلودگی است. برای بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تهران پس از جمعآوری ...
بیشتر
شهر تهران بهعنوان بزرگ‌ترین شهر ایران در زمره آلوده‌ترین شهرهای جهان به‌حساب می‌آید بنابراین ضرورت شناخت دقیق آلاینده‌ها و مشخص ساختن پهنه‌های آلوده به‌منظور کاستن از شدت آنها آشکار است. هدف این پژوهش تهیه نقشه آلودگی هوای تهران و مشخص کردن مناطقی دارای بیشترین آلودگی است. برای بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر تهران پس از جمعآوری غلظت 5 آلاینده جوی (CO، NOx، SOx، O3، PM25) از 20 ایستگاه ثبت‌کننده آلاینده‌های هوا، از سه روش درون‌یابی، کریجینگ و روش توابع شعاعی پایه و روش عکس فاصله وزنی IDW در نرم‌افزار ArcGIS و برای مقایسه روش‌ها و انتخاب بهترین آنها از ریشه میانگین مربعات خطا RMSE و ضریب همبستگی R2 استفاده شده است. با بررسی مقادیرRMSE مشخص گردید که در اکثر پارامترها روش IDW دارای دقت مناسبتری جهت پهنهبندی آلودگی منطقه میباشد. برای رسیدن به نتایج با استفاده از روش‌های ذکرشده، نقشه محدوده‌های کیفی هوا در منطقه آماده و با تلفیق پنج نقشه و وزن دهی به هریک از پارامترها نقشه کلی آلودگی منطقه تهیه شد. نتایج نشان میدهد در نقشه پهنهبندی آلودگی CO بیشترین وضعیت آلودگی مربوط به طبقه ناسالم، در نقشه NO مربوط به طبقه بسیار ناسالم، در نقشه O3 مربوط به طبقه بسیار ناسالم، در نقشه PM مربوط به طبقه ناسالم و همچنین، در نقشه SO مربوط به طبقه ناسالم میباشد. در نقشه نهایی نیز بیشترین بخش مربوط به طبقه ناسالم است. به‌طورکلی ایستگاه مسعودیه با وزن آلودگی 1091 بیشترین آلودگی و خطرناک‌ترین وضعیت هوا را دارد و ایستگاه دروس با وزن آلودگی 628 دارای وضعیت مناسبتری بوده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حسین حاتمی نژاد؛ جناب آقای دکتر احمد پوراحمد؛ سارا الله قلی پور
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخصهای پایداری سکونتی در ناحیه 1 منطقه 9 تهران که بخشی از بافت فرسوده شهری را شامل می‌شود، صورت گرفته شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف نیز کاربردی میباشد. براساس حجم نمونه از میان ساکنان بلوک‌های مسکونی ناحیه 1، 325 خانوار انتخاب شدند. برای این منظور و انجام آزمون شاخصها از روش تحلیل ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخصهای پایداری سکونتی در ناحیه 1 منطقه 9 تهران که بخشی از بافت فرسوده شهری را شامل می‌شود، صورت گرفته شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف نیز کاربردی میباشد. براساس حجم نمونه از میان ساکنان بلوک‌های مسکونی ناحیه 1، 325 خانوار انتخاب شدند. برای این منظور و انجام آزمون شاخصها از روش تحلیل عاملی استفاده گردید. در طی فرآیند آزمون 48 شاخص مورد مطالعه به 32 شاخص کاهشیافته است و به 6 عامل اصلی رتبه‌بندی شدند. نتایج تحلیل عاملی نشان میدهد که مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در پایداری مسکن شهری به ترتیب عامل کالبدی و طراحی با وزن 705/0، عامل سرمایه اجتماعی با وزن 694/0، عامل امنیت با وزن 673/0، عامل محیطی با وزن 711/0، عامل دسترسی با وزن 697/0 و عامل زیربنایی با وزن 731/0 هستند. نظارت بر ساختوسازها و توجه به ابعاد کالبدی، ارتقای آگاهی و آموزش ساکنان برای مشارکت بیشتر، ایجاد مشوقهای مالی و در نظر گرفتن فضاها و معابر عمومی بیشتر از مهم‌ترین پیشنهادهای ارائه شده می باشد.
سیستم های اطلاعات جغرافیایی
حمدالله سجاسی قیداری؛ عبدالرضا رکن الدین افتخاری؛ مهدی پورطاهری
دوره 2، شماره 4 ، مهر 1390، ، صفحه 0-0
چکیده
یکی از ابعاد مهم و جدید مورد توجه در توسعه پایدار گردشگری، اکوتوریسم(بوم گردی) می باشد که ریشه در نظریه توسعه پایدار داشته و در مقابل دیدگاه گردشگری انبوه که دارای اثرات نامطلوب زیست محیطی بوده شکل گرفته است و فراتر از طبیعت گردی می باشد. از این رو نمی توان سفر به طبیعت یا طبیعت گردی را بدون در نظر گرفتن ویژگیهای توسعه پایدار، اکوتوریسم ...
بیشتر
یکی از ابعاد مهم و جدید مورد توجه در توسعه پایدار گردشگری، اکوتوریسم(بوم گردی) می باشد که ریشه در نظریه توسعه پایدار داشته و در مقابل دیدگاه گردشگری انبوه که دارای اثرات نامطلوب زیست محیطی بوده شکل گرفته است و فراتر از طبیعت گردی می باشد. از این رو نمی توان سفر به طبیعت یا طبیعت گردی را بدون در نظر گرفتن ویژگیهای توسعه پایدار، اکوتوریسم نامید زیرا اکوتوریسم(بوم گردی) ارتباط عمیقی با حفاظت محیط زیست دارد. بر این اساس مشخص کردن محدوه های دقیق گستره مکانی- فضایی پتانسیل خاص اکوتوریستی یکی از اساسی ترین گامها در برنامه ریزی و مدیریت اکوتوریسم می باشد که با در نظر گرفتن شاخص های اکولوژیکی گردشگری امکانپذیر میباشد. این امر به ویژه در قلمروهای جغرافیایی و حوزه نفوذ شهری کلانشهری مانند تهران که عرضه و تقاضای اکوتوریستی در آن بسیار بالا است بیشتر ضرورت دارد. لذا هدف این مطالعه استفاده از تحلیل تصمیم گیری چند معیاره(MCDM) تاپسیس در محیط GIS برای پهنه بندی و اولویت بندی پتانسیل های اکوتوریستی محدوده استان تهران می باشد. برای رسیدن به این هدف از روش شناسی توصیفی- تحلیلی بر پایه مطالعات اسنادی- کتابخانه ای و تحلیل ترکیبی چندمعیاره داده های فضایی استفاده شده است. نتایج به دست آمده در محدوده مورد مطالعه نشان دهنده 5 پهنه اساسی در رابطه با پتانسیل اکوتوریسم میباشد که پهنه های با امتیازات بالاتر منطبق با مناطق حفاظت شده می باشد و قسمت عمده پهنه های با پتانسیل بالای اکوتوریسم در منطقه شمالی استان تهران در میان چین خوردگیهای البزر قرار دارد.
حسن کامران؛ طاهر پریزادی؛ حسن حسینی امینی
دوره 1، شماره 1 ، فروردین 1389، ، صفحه 147-164
چکیده
یکی از اساسی ترین عناصر شهری جهت افزایش سطح رفاه اجتماعی مردم شهر، وجود خدما ت شهری
است. در این پژوهش مناطق 22 گانه شهر تهران از لحاظ برخورداری از خدمات شهری توسط تکنیک
تجزیه و تحلیل تاکسونومی عددی و بر اساس 8 شاخص عمده ی خدمات شهری رتبه بندی شده اند. نتایج
حاصل از پژوهش نشان می دهد که منطقه ی 6 به علت حد بالای بهره مندی قابل مقایسه با ...
بیشتر
یکی از اساسی ترین عناصر شهری جهت افزایش سطح رفاه اجتماعی مردم شهر، وجود خدما ت شهری
است. در این پژوهش مناطق 22 گانه شهر تهران از لحاظ برخورداری از خدمات شهری توسط تکنیک
تجزیه و تحلیل تاکسونومی عددی و بر اساس 8 شاخص عمده ی خدمات شهری رتبه بندی شده اند. نتایج
حاصل از پژوهش نشان می دهد که منطقه ی 6 به علت حد بالای بهره مندی قابل مقایسه با دیگر مناطق
شهر تهران نبوده لذا از دامنه مقایس های مناطق کنار گذاشته شد و از میان دیگر مناطق ، منطقه ی 12 با
0 رتبه آخر را کسب کرد. بر پایه / 0رتبه اول و منطقه ی 22 با درجه بهره مندی 98 / درجه بهره مندی 44
یافته های تحقیق می توان پی برد که با توجه به کسب رتبه های مختلف، عدالت فضایی در پراکندگی
خدمات شهری رعایت نشده و نیازمند توجه خاص برنامه ریزان است و دوری از مرکز شهر و کم جمعیت
بودن مناطق حاشیه ای جدید شهر و... از عوامل تأثیرگذار در عدم توزیع بهین هی خدمات شهری هستند.
زهرا حجازی زاده؛ نادر پروین
پیش شماره، شماره 0 ، آذر 1388، ، صفحه 43-56
چکیده
هدف از این تحقیق بررسی تغییرات دما و بارش ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تهران و مطالعه انحراف احتمالی آن از
حالت نرمال می باشد. بدین منظور ابتدا سری زمانی دادههای دمای میانگین، ماکزیمم و مینیمم و بارش ماهانه طی دوره
1951-2005 جمعآوری و تنظیم گردید. نواقص آماری برخی از سری ها با روش جرم مضاعف برطرف گردید. به منظور
بررسی و شناخت تغییرات سری ...
بیشتر
هدف از این تحقیق بررسی تغییرات دما و بارش ایستگاه هواشناسی سینوپتیک تهران و مطالعه انحراف احتمالی آن از
حالت نرمال می باشد. بدین منظور ابتدا سری زمانی دادههای دمای میانگین، ماکزیمم و مینیمم و بارش ماهانه طی دوره
1951-2005 جمعآوری و تنظیم گردید. نواقص آماری برخی از سری ها با روش جرم مضاعف برطرف گردید. به منظور
بررسی و شناخت تغییرات سری های زمانی روش آماری- گرافیکی من- کندال استفاده شد. سپس نوع و زمان تغییر دادهها
من- t مشخص گردید. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد که، با توجه به آماره آزمونهای نیکویی برازش و آماره
آزمون آماری- گرافیکی من کندال فرض تصادفی بودن دادهها به شدت رد شد و روند افزایشی معنی داری u کندال و مولفه
بو یژه بر متغیرهای مربوط به دما حاکم است. بر اساس بررسی نمودارهای گرافیکی، دما و بارش در طی 55 سال اخیر
تغییراتی در عنصر دما اتفاق افتاده است. بیشتر این تغییرات از نوع نوسانات کوتاه مدت اقلیمی و روند می باشد که در
سری های مربوط به دمای سالانه و دمای سالانه و دماهای حداکثر سالانه عمدتاً در اوایل دهه 2000 بیشتر مشهود است.
تغییرات از نوع روند برای دمای سالانه، دماهای حداقل و حداکثر سالانه افزایشی و در جهت مثبت بوده است. اما تغییرات
سری های مربوط به بارش نوسانات پیدرپی داشته است. بیشترین تغییرات ناگهانی در سری های سالانه و فصلی در اوایل
دهه 2000 می باشد که معنی دار نمی باشند.
منیژه قهرودی تالی
پیش شماره، شماره 0 ، آذر 1388، ، صفحه 167-178
چکیده
پدیده سیلاب به دلیل گسترش شهرهای بزرگ چهره جدیدی پیدا نموده است و تحت عنوان سیلاب شهری جایگاهی
جدید را در مطالعات شهری باز نموده است. مدیریت سیلاب شهری به دلیل ویژگی خاص شهرها، بر یکپارچگی مدیریت
داده ها استوار است که این یکپارچگی به کمک عوامل جغرافیایی و تکنیک های ارتباط داده ای محقق است. در این پژوهش
بخش هایی از شمال و شمال شرق تهران، ...
بیشتر
پدیده سیلاب به دلیل گسترش شهرهای بزرگ چهره جدیدی پیدا نموده است و تحت عنوان سیلاب شهری جایگاهی
جدید را در مطالعات شهری باز نموده است. مدیریت سیلاب شهری به دلیل ویژگی خاص شهرها، بر یکپارچگی مدیریت
داده ها استوار است که این یکپارچگی به کمک عوامل جغرافیایی و تکنیک های ارتباط داده ای محقق است. در این پژوهش
بخش هایی از شمال و شمال شرق تهران، کلان شهر ایران به دلیل تأثیر حوضه های بالادست در سیل خیزی آن انتخاب شده
است که شامل حوضه های درکه، دربند و جاجرود می باشند. با استفاده از تکنیک های موجود در سیستم های اطلاعات
جغرافیایی، ساختار داده مکانی آن تولید شد که علاوه بر 3 حوضه فوق، بخش هایی از مناطق 3،1 و 4 را در بر گرفت.
منطقه مورد نظر به عنوان یک واحد مطالعه و مدیریت سیلاب در نظر گرفته شد و به زیر واحدهای مدیریتی تقسیم شد.
سایر عناصر فیزیکی شهر نیز از جمله مناطق مسکونی و شبکه خیابان ها در ساختار داده زیر واحدها قرار گرفت و
المان های زیر حوضه، خطوط تمرکز و نقاط خروجی به عنوان عناصر ارتباطی در الگوی داده ای قرار گرفتند. تحلیل های
انجام شده نشان داد که برای کاهش سیلاب در تهران می توان سیلاب های بالادست تهران را کنترل نمود، که در این راستا 4
نقطه برای مدیریت سیلاب های بالادست مکان گزینی شد که با مطالعات میدانی موقعیت آنها نسبت به مسیل های فعلی
به دست آمد. مقایسه خطوط تمرکز واحدهای به دست آمده نشان داد که به دلیل آشفتگی فضایی المان های شهری، به
استثنای حوضه درکه، انطباق مناسبی بین خطوط زهکشی طبیعی و شبکه مسیل های فعلی وجود ندارد. از طرف دیگر نتایج
مقایسه با شبکه اتوبان ها و خیابان های شهری بیان نمود که این شبکه ها نقش ویژه ای در هدایت و گسترش سیلاب ها به
سایر مناطق شهری ایفا می کنند. به عبارت دیگر چون شبکه ارتباط شهری بدون توجه به جهت زهکشی طبیعی تهران ایجاد
شده و از طرف دیگر سطح زمین و ساخت و سازهای غیر اصولی ، مسیل های تهران را از هدایت سیلاب ها ناتوان ساخته
است. این وظیفه را بیشتر المان های شهری مانند اتوبان ها، خیابان ها و کوچه ها انجام می دهند، لذا صدمات سیلاب اگرچه
محلی است اما هزینه های زیادی را بر تهران تحمیل می کند. یکپارچه سازی داده های شهری می تواند راهبردی برای
مدیریت سیلاب در کلان شهرها از جمله تهران باشد.
