جغرافیا و برنامه ریزی شهری
آرش قاسم پور؛ آزاده اربابی سبزواری؛ ناصر عبادتی؛ فاطمه ادیبی سعدی نژاد؛ مریم رستم پیشه
چکیده
این پژوهش با دیدگاه مبتنی بر منابع و تفکر راهبردی در تحلیل منابع و موانع، جایگاه و مزیت رقابتی و ارزیابی تناسب راهبردی منابع را تبیین می نماید و نقشه راهبردی مدیریت پراکنده رویی و شکل گیری بافت های حاشیه‌ای در بندر ماهشهر را تدوین و پیشنهاد می‌کند. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به‌دلیل ماهیت راهبردی مطالعه، دستاورد (هدف) آن جنبه ...
بیشتر
این پژوهش با دیدگاه مبتنی بر منابع و تفکر راهبردی در تحلیل منابع و موانع، جایگاه و مزیت رقابتی و ارزیابی تناسب راهبردی منابع را تبیین می نماید و نقشه راهبردی مدیریت پراکنده رویی و شکل گیری بافت های حاشیه‌ای در بندر ماهشهر را تدوین و پیشنهاد می‌کند. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به‌دلیل ماهیت راهبردی مطالعه، دستاورد (هدف) آن جنبه کاربردی دارد. داده‌های نظری با روش اسنادی و داده‌های تجربی با روش پیمایشی بر اساس روش دلفی تهیه شده‌اند. در پردازش اطلاعات و تدوین نقشه راهبردی نیز از مدل Meta-SWOT و تحلیل PESTEL استفاده شده است. نتایج نشان میدهد منابع و قابلیت‌های داخلی بندر ماهشهر اهمیت یکسانی در مدیریت پراکنده رویی و شکل گیری بافت های حاشیه‌ای ندارند. عواملی همچون، وجود زیرساخت‌های شبکه حملونقل ریلی، هوایی، زمینی و دریایی جهت حملونقل داخلی و صادرات و واردات، وجود صنایع عظیم پتروشیمی، منطقه ویژه اقتصادی، اداره کل بنادر و دریانوردی، اداره کل گمرک و اداره کشتیرانی در منطقه و ... دارای بیشترین وزن می‌باشند؛ این عوامل در مدیریت پراکندهرویی و شکل‌گیری بافتهای حاشیه‌ای در بندر ماهشهر، نسبت به سایر عوامل، بیانگر نادر بودن، تقلید پذیری و تناسب راهبردی هستند و در نتیجه باید در صدر اولویت‌های اقدام‌های اجرایی قرار گیرند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
نفیسه مرصوصی؛ مهدی شفیعی‌پور
چکیده
یکی از راهکارهای مؤثر در مدیریت مصرف انرژی در شهرها استفاده از روش‌های مبتنی بر شبیه‌سازی الگوهای زیستی است. شهرها به‌گونه‌ای که آنها به سیستم‌های پیچیدة انعطاف‌پذیر تبدیل شوند و سلامت بوم‌شناختی و فرهنگی- اجتماعی را از طریق ارائه خدمات اکوسیستمی ایجاد کنند، از اهمیت حیاتی برخوردار است. خدمات اکوسیستم‌های شهری مزایایی است ...
بیشتر
یکی از راهکارهای مؤثر در مدیریت مصرف انرژی در شهرها استفاده از روش‌های مبتنی بر شبیه‌سازی الگوهای زیستی است. شهرها به‌گونه‌ای که آنها به سیستم‌های پیچیدة انعطاف‌پذیر تبدیل شوند و سلامت بوم‌شناختی و فرهنگی- اجتماعی را از طریق ارائه خدمات اکوسیستمی ایجاد کنند، از اهمیت حیاتی برخوردار است. خدمات اکوسیستم‌های شهری مزایایی است که شهروندان از آنها به دست می‌آورند و شامل خدمات تأمینی، تنظیمی، فرهنگی و حمایتی است. با وجود اینکه برای طراحی محیط‌های شهری مبتنی بر روابط میان خدمات اکوسیستم، روش‌های اندکی پیشنهاد شده اما استفاده از آنها چندان مورد توجه قرار نگرفته است. مانع اصلی برای توسعه روش‌های طراحی براساس خدمات اکوسیستم، فقدان دانش لازم برای درک روابط بین خدمات اکوسیستم‌های شهری است و معمولاً براساس اصول حاکم بر طراحی شهری، غالباً طراحی‌های صرفاً فضایی انجام می‌شود. این مقاله روابط حاکم بر هم‌افزایی‌های خدمات اکوسیستم‌های شهری را از منظر بوم‌شناختی بررسی و سپس اثرات آن را بر طراحی شهری مورد تحلیل قرار میدهد. این تحلیل می‌تواند ابزاری کارآمد برای طراحان و سیاستگذاران فراهم سازد تا تصمیمات مطلوب‌تری در جهت بهره‌برداری از خدمات مختلف اکوسیستم در مناطق شهری اتخاذ نموده و آثار مخرّب زیست‌محیطی ناشی از طراحی‌های شهری را به حداقل کاهش دهند. براساس نتایج این تحلیل، اثربخشی خدمات اکوسیستم‌های شهری با درک صحیح روابط بوم‌شناختی آنها و ملاحظات مربوط به روابط فضایی عناصر شهری، افزایش خواهد یافت.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حافظ مهدنژاد؛ داود امینی
چکیده
امروزه پژوهشگران در جستجوی ارائۀ الگوهایی هستند که در صورت وقوع بیماری‌های فراگیر بتوانند کارکرد مطلوبی داشته باشند. بر همین مبنا هدف پژوهش حاضر گونه‌شناسی الگوهای شهرهای پساکرونا برای شناخت الگوهای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری شهری در طول کووید ۱۹ و پاندمیهای آینده میباشد. پژوهش حاضر از نوع ثانویه و پارادایم پاردایم ...
بیشتر
امروزه پژوهشگران در جستجوی ارائۀ الگوهایی هستند که در صورت وقوع بیماری‌های فراگیر بتوانند کارکرد مطلوبی داشته باشند. بر همین مبنا هدف پژوهش حاضر گونه‌شناسی الگوهای شهرهای پساکرونا برای شناخت الگوهای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری شهری در طول کووید ۱۹ و پاندمیهای آینده میباشد. پژوهش حاضر از نوع ثانویه و پارادایم پاردایم فلسفی حاکم بر آن از نوع تفسیری، رویکرد آن، کیفی و روش‌شناسی آن، نمونه‌کاوی میباشد. روش جمع‌آوری داده‌ها، از نوع متن پایه و براساس شیوه‌های اسنادی است. روش پژوهش مبتنی بر مرور نظاممند و فراتحلیل است. بر همین مبنا، ابتدا اقدام به‌مرور نظاممند مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌های منتشر شده در خصوص شهرهای پساکرونا شده است. جامعۀ آماری مربوط به مقالات، کتاب‌ها و پایان‌نامه‌هایی است که در بازۀ زمانی 2020 تا 2023 منتشر شده است. بعد از بررسی‌های اولیه، تعداد 42 مقاله جهت تجزیه و تحلیل نهایی انتخاب شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است الگوهایی نظیر شهر 20 دقیقه‌ای، شهر 15 دقیقه‌ای، شهر 10 دقیقه‌ای، اجتماع کامل و محلۀ کامل برای شهرهای پساکرونا مطرح شده است. افزون بر این، شهرهای پساکرونا دارای شش مقولۀ اصلی و مورد اجماع متشکل از حملونقل، فرهنگ و اجتماع، کار، فضاهای سبز و تفریحی، آموزش، بهداشت و خدمات و در نهایت هوشمندسازی هستند. الگوهای شهر پساکرونا دارای 24 مؤلفه مشترک هستند که مشتمل بر حملونقل عمومی، سفر فعال، ترافیک و پارکینگ، هویت و تعلق، احساس امنیت، نفوذ و احساس کنترل، مراقبت و نگهداری، اشتغال محلی، فضای کاری انعطاف‌پذیر، خدمات و حمایت، مسکن و اجتماع، تعاملات اجتماعی، تفریح و بازی، فضای طبیعی، خیابان‌ها و فضاها، حکمروایی هوشمند، مراقبت‌های بهداشتی هوشمند، آموزش هوشمند، تحرک هوشمند، معماری سیستم و فناوری‌های اصلی، شهرسازی و زیرساخت‌های جادهای، ساختمان هوشمند، محیط هوشمند و شبکۀ هوشمند و استفاده از انرژی است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
شیفته فرخی؛ سمانه جلیلی صدرآباد؛ سید مجید مفیدی شمیرانی
چکیده
هدف از این پژوهش شناسایی راه‌های افزایش کیفیت محیطی فضاهای همگانی دوستدار کودک و افزایش دسترسی پیاده به آن در شهر صحنه_ کرمانشاه است که در پژوهش‌های اخیر کمتر به آن توجه شده . بنابراین این پژوهش سعی دارد تا فضاهای همگانی با کیفیت را در چارچوب مفاهیم و ابعاد معرفی نماید. پژوهش حاضر توصیفی –تحلیلی است و نوع پژوهش از نوع کاربردی است ...
بیشتر
هدف از این پژوهش شناسایی راه‌های افزایش کیفیت محیطی فضاهای همگانی دوستدار کودک و افزایش دسترسی پیاده به آن در شهر صحنه_ کرمانشاه است که در پژوهش‌های اخیر کمتر به آن توجه شده . بنابراین این پژوهش سعی دارد تا فضاهای همگانی با کیفیت را در چارچوب مفاهیم و ابعاد معرفی نماید. پژوهش حاضر توصیفی –تحلیلی است و نوع پژوهش از نوع کاربردی است و برای تعیین حجم نمونه از روش کوکران استفاده شد که 380 پرسش نامه بین والدین در شهر صحنه_کرمانشاه با جامعه آماری 35508 توزیع شد و از60 کودک زیر 12 سال خواسته شد در مورد فضاهای همگانی مورد علاقه خود نقاشی ترسیم کنند که تحلیل نقاشی از طریق تحلیل محتوا انجام شد و برای تحلیل پرسشنامه از تحلیل رگرسیونی استفاده شد که نتیجه نشان داد که انتخاب نوع حملونقل و نظارت اجتماعی به ترتیب بالاترین امتیاز و بحث آرامش و زیبایی کمترین امتیاز را کسب کرده است. همچنین در نقاشی کودکان کیفیت محیطی ، تعامل فعال و غیرفعال دارای بیشترین توجه در حالی که دسترسی به فضاهای همگانی و مسیر پیاده مورد توجه کمتری قرار گرفته است . بنابراین می-توان با توجه به نظر والدین و دیدگاه کودکان کیفیت محیطی فضاهای همگانی دوستدار کودک را بهبود بخشید.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
خلف عنافجه؛ عبدالنبی شریفی
چکیده
هدف مطالعه حاضر تبیین جایگاه آینده پژوهی به عنوان پارادایمی نوین در برنامه ریزی ، درسیر تحولات مدلسازی اکوسیستم های شهری بمنظور رسیدن به پایداری اکولوژیکی است.این مطالعه بنیادی تلاش می کند با استفاده از روش تحلیل محتوا وروش های تاریخی وبر اساس داده ها واطلاعات بدست آمده از مطالعه منابع کتابخانه ای، سیر تحولات کاربرد مدل ومدلسازی ...
بیشتر
هدف مطالعه حاضر تبیین جایگاه آینده پژوهی به عنوان پارادایمی نوین در برنامه ریزی ، درسیر تحولات مدلسازی اکوسیستم های شهری بمنظور رسیدن به پایداری اکولوژیکی است.این مطالعه بنیادی تلاش می کند با استفاده از روش تحلیل محتوا وروش های تاریخی وبر اساس داده ها واطلاعات بدست آمده از مطالعه منابع کتابخانه ای، سیر تحولات کاربرد مدل ومدلسازی در مدیریت و برنامه ریزی اکوسیستم های شهری را از گذشته تا حال بررسی کرده است. همچنین چگونگی ورود رویکرد آینده پژوهی به نظام برنامه ریزی شهری و منطقه ای را به عنوان بزرگترین سیستم های اکولوژیکی به بحث می‌گذارد. ضرورت اصلی توجه به علم اکولوژی، مطالعه فرآیندهای توسعه است که در طول زمان از طریق برنامه ریزی و مدیریت ،در خصوص ارتباط متقابل بین سیستم های فیزیکی ،مادی و حیاتی در بطن اکوسیستم ها اتفاق می افتد. نوآوری این تحقیق شامل تلاش برای پیوند مباحث سه گانه آینده پژوهی ، مدلسازی وسیستم های اکولوژیکی شهری به منظور تدوین راهکارهای تحقق رویکرد آینده پژوهی در مدیریت وبرنامه ریزی اکوسیستم های شهری ومنطقه ای امروز است. نتایج تحقیق نشان داد که با بررسی تاریخی سیر تحولات مدلسازی اکوسیستم‌های شهری می‌توان دو دوره کلاسیک و مدرن (معاصر) را تحت سه گفتمان یا فرهنگ از شهرها تشخیص داد. در دوره معاصر از مدلسازی یا گفتمان سوم، پیچیدگی، عدم قطعیت، خودسامانی و نامعلومی تغییرات سبب توجه بیشتر به آینده در مدلسازی شد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
علیرضا جباری؛ رسول صمدزاده؛ یوسف وثیق
چکیده
هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی پراکنش خدمات شهری نواحی 51گانه شهر اردبیل است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی و پرسشنامه‌ای است که از ابزار پرسشنامه جهت جمع‌آوری نظرات شهروندان استفاده شده است. برای این منظور با روش تصادفی طبقه‌بندی‌شده، تعداد 385 پرسشنامه از نواحی شهری تکمیل و جمع‌آوری گردیده است. برای واکاوی داده‌ها ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی پراکنش خدمات شهری نواحی 51گانه شهر اردبیل است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی و پرسشنامه‌ای است که از ابزار پرسشنامه جهت جمع‌آوری نظرات شهروندان استفاده شده است. برای این منظور با روش تصادفی طبقه‌بندی‌شده، تعداد 385 پرسشنامه از نواحی شهری تکمیل و جمع‌آوری گردیده است. برای واکاوی داده‌ها از مدلVIKOR ، تعیین وزن 11 شاخص اصلی تحقیق؛ از نظرات 10 کارشناس امر (به روش گلوله برفی) و روش آنتروپی، سطح‌بندی نواحی شهری از نظر شهروندان؛ از روش تحلیل خوشه‌ای، مقایسۀ داده‌های عینی و ذهنی نیز از آزمون ویلکاکسون در قالب نرم‌افزار SPSS و همچنین بررسی الگوهای فضایی خدمات شهری از مدل میانگین نزدیک‌ترین همسایگی و آرایش فضایی مولفه‌های مورد مطالعه از نرم‌افزار ArcGIS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان میدهد که نواحی مرکزی شهر از نظر دسترسی به خدمات شهری در سطح مطلوبی قرار دارند و هرچه از مرکز شهر به طرف پیرامون فاصله گرفته شود، میزان مطلوبیت کمتر می‌شود. همچنین نتایج تحلیل خوشه‌ای نشان داد که در طبقه اول نواحی شهری واقع در مرکز شهر و در طبقه آخر (پنجم) نواحی پیرامونی قرار گرفته‌اند و اینکه مقایسه نتایج داده‌های عینی (پراکنش خدمات شهری) و داده‌های ذهنی (پرسشنامه شهروندان) نشان داد که بین آنها اختلاف آماری معناداری وجود دارد، در واقع باتوجه به نتایج عینی، نتایج ذهنی از واقعیت‌ها دورتر است و بیشتر نظرات احساسی مردم غالب است. نتیجه اینکه خدمات شهری اردبیل بر اساس عدالت فضایی توزیع نشده است و الگوی غالب توزیع، خوشه‌ای و به صورت مرکز-پیرامونی است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
اسماعیل صفرعلی زاده؛ رباب حسین زاده؛ مجید اکبری
چکیده
زیست‌پذیری می‌تواند رشد پایدار، کارایی و اثر بخشی، تنوع اقتصادی و اشتغال پایدار، افزایش درآمد و توزیع عادلانه آن، خوداتکایی، مصرف متعادل، فناوری سازگار با محیط و تامین نیازهای اساسی همه گروه‌های شهری را فراهم آورد. هدف مقاله حاضر سنجش و تحلیل فضایی زیست‌پذیری اقتصادی کلان‌شهر تهران انجام گرفته است. پژوهش از لحاظ هدف‌گذاری کاربردی ...
بیشتر
زیست‌پذیری می‌تواند رشد پایدار، کارایی و اثر بخشی، تنوع اقتصادی و اشتغال پایدار، افزایش درآمد و توزیع عادلانه آن، خوداتکایی، مصرف متعادل، فناوری سازگار با محیط و تامین نیازهای اساسی همه گروه‌های شهری را فراهم آورد. هدف مقاله حاضر سنجش و تحلیل فضایی زیست‌پذیری اقتصادی کلان‌شهر تهران انجام گرفته است. پژوهش از لحاظ هدف‌گذاری کاربردی و از لحاظ روش-شناسی توصیفی-تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز با مراجعه به اسناد و مدارک موجود و سالنامه آماری منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران و سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران به دست آمده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل ماباک و از آزمونهای کجی و کشیدگی، مان ویتنی، میانگین رتبه‌ای در نرم افزار SPSS وARC GIS استفاده شده است. با توجه به نتایج به‌دست آمده، از نظر زیست‌پذیری اقتصادی، مناطق 6، 2 و 1 به ترتیب با کسب بیشترین امتیاز در جایگاه اول تا سوم و مناطق 22، 16 و 9 با کسب کمترین امتیاز در جایگاه بیستم تا بیست و دوم قرار گرفتند. همچنین فضای غالب زیست‌پذیری اقتصادی بر مناطق 22 گانه کلان‌شهر تهران پهنه نامطلوب است. نتایج نشان میدهد که کلان‌شهر تهران فاقد وحدت زیست‌پذیری اقتصادی میباشد و این ناهمگونی-های فضایی بین مناطق شمالی با سایر مناطق تهران خیلی زیاد است. به‌طوری‌که این تفاوت میانگین رتبه‌ای برای مناطق نیمه جنوبی 17/16، نیمه مرکزی 8، نیمه شرقی 60/16 و غربی 29/15 است. در این بین، بیشترین تفاوت زیست‌پذیری اقتصادی مناطق نیمه شمالی با مناطق نیمه جنوبی و کمترین آن با مناطق نیمه مرکزی است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
فاطمه ادیبی سعدی نژاد؛ مرتضی پورزارع؛ حسن رضائی؛ سید حسین هاشمی نسب
چکیده
اسکان غیررسمی پدیده نابهنجاری است که معضل اکثر شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها بوده و آسیب‌‌های اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی عدیده‌ای درپی دارد بر همین اساس مقابله با آن و ساماندهی آن نیازمند صرف هزینه‌‌های سنگین در ابعاد گوناگون است. عوامل متعددی در بروز و گسترش این پدیده دخالت دارند که در این تحقیق از بین عوامل مختلف نقش سیاستگذاریهای ...
بیشتر
اسکان غیررسمی پدیده نابهنجاری است که معضل اکثر شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها بوده و آسیب‌‌های اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی عدیده‌ای درپی دارد بر همین اساس مقابله با آن و ساماندهی آن نیازمند صرف هزینه‌‌های سنگین در ابعاد گوناگون است. عوامل متعددی در بروز و گسترش این پدیده دخالت دارند که در این تحقیق از بین عوامل مختلف نقش سیاستگذاریهای شهری بر اسکان غیررسمی در منطقه ۵ شهرداری شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور در یک تحقیق همبستگی نمونه-ای مشتمل بر ۱۲۰ نفر از سیاستگذاران، مسئوولین و کارشناسان مرتبط با موضوع در منطقه مورد مطالعه به صورت تمام شمار به عنوان آزمودنی انتخاب و پرسشنامه محقق ساخته شامل ۲۶ سوال ۵ گزینه‌ای تهیه و پس از اطمینان از اعتبار و روایی آن بین آنها توزیع گردید. داده‌های حاصله با استفاده از نرم افزار spss و از طریق آزمونهای ضریب همبستگی پیرسون (r) و تحلیل رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله بیانگر آن است که: بین عوامل قوانین زمین شهری موجود، ایجاد شهرک‌های جدید و سیاست‌های مسکن و طرح‌های شهری و اسکان غیررسمی در منطقه 5 شهرداری شهر تهران رابطه مثبت و معنی‌دار ی در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. به عبارت دیگر این عوامل موجب افزایش اسکان غیررسمی در این منطقه از شهر تهران گردیده و در مجموع می‌توان 62 درصد از واریانس وجود پدیده اسکان غیررسمی را به وسیله عوامل سه گانة فوق تبیین نمود.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حسن حکمت نیا
چکیده
هدف از این پژوهش نقش تمرکززدایی از شهر یزد در توسعه متعادل منطقه ای استان است. این مقاله از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است. برای بررسی و تحلیل یافته ها از Spss، تاپسیس، مرتبه- اندازه، ضریب مکانی استفاده شد. نتایج نشان می دهد که تمرکززدایی از شهر یزد می‌تواند نقش مهمی در توسعه متعادل منطقه‌ای استان یزد ایفا کند. شهر ...
بیشتر
هدف از این پژوهش نقش تمرکززدایی از شهر یزد در توسعه متعادل منطقه ای استان است. این مقاله از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است. برای بررسی و تحلیل یافته ها از Spss، تاپسیس، مرتبه- اندازه، ضریب مکانی استفاده شد. نتایج نشان می دهد که تمرکززدایی از شهر یزد می‌تواند نقش مهمی در توسعه متعادل منطقه‌ای استان یزد ایفا کند. شهر یزد به عنوان مرکز استانی و شهری بزرگ، جذابیت‌های بسیاری از جمله زیرساخت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، مراکز خدماتی و مؤسسات اداری را در خود جای داده است. اما این تمرکز بیش از حد می‌تواند منجر به نابرابری‌های منطقه‌ای، کاهش فرصت‌های اشتغال و فعالیت‌های اقتصادی در سایر مناطق استان و افزایش فشارها و مشکلات شهری شود. این امر باعث تمرکز منابع و امکانات در شهر یزد و کاهش منابع در سایر شهرهای استان شده است. درصد جمعیت شهرنشین استان در دوره‌های زمانی 1365 تا 1395 به ترتیب به 66، 76، 84 و 82.6 درصد افزایش یافته است. این نشان میدهد که در طول این دوره‌های زمانی، تعداد ساکنان شهری در استان رو به افزایش بوده است. در حالت کلی نتایج نشان می دهد که توسعه شهرها در استان یزد به صورت ناهمگون است و تدابیر متناسب با وضعیت هر شهر و منطقه برای جلوگیری از کاهش جمعیت روستا و مهاجرت، و همچنین تقویت توسعه شهرها و شاخصهای مرتبط با آنها، ضروری است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
احمد اسدی؛ محسن احدنژاد
چکیده
افزایش فزاینده‌ی شهرنشینی و بروز عدم تعادل‌های فضایی در اکثر شهرهای جهان، بحث کاهش نابرابری‌ها در دسترسی به انواع منابع، منافع و امکانات را در کانون توجه اکثر صاحب‌نظران و سازمان‌های بین‌المللی قرار داده است. در این راستا، ماحصل دیدگاه‌های مختلف، ارائه‌ی رویکرد شهر فراگیر برای مواجهه با انواع نابرابری‌ها و عدم تعادل‌ها میباشد. ...
بیشتر
افزایش فزاینده‌ی شهرنشینی و بروز عدم تعادل‌های فضایی در اکثر شهرهای جهان، بحث کاهش نابرابری‌ها در دسترسی به انواع منابع، منافع و امکانات را در کانون توجه اکثر صاحب‌نظران و سازمان‌های بین‌المللی قرار داده است. در این راستا، ماحصل دیدگاه‌های مختلف، ارائه‌ی رویکرد شهر فراگیر برای مواجهه با انواع نابرابری‌ها و عدم تعادل‌ها میباشد. با توجه به اهمیت برنامه‌ریزی و طراحی شهرهای فراگیر، هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تحقق شهر فراگیر در کلان‌شهر تبریز است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر آمیخته (کمی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت توصیفی-تحلیلی میباشد که در راستای تحلیل اطلاعات از مدل حداقل مربعات جزئی در نرم‌افزار Warp-PLS استفاده شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل مدیران، مسئولان و نخبگان دانشگاهی کلان‌شهر تبریز میباشد که تعداد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوهن 100 نفر تعیین شده است. یافته‌های تحقیق نشان میدهد که بیشترین تأثیرگذاری بر تحقق شهر فراگیر تبریز مربوط به متغیرهای مدیریت واحد، دانش‌محوری، محتوای طرح‌ها و برنامه‌ها و هماهنگی و مشارکت میباشد که به ترتیب ضرایب استخراج‌شده بر اساس مدل ساختاری تحقیق برای هرکدام 71/0، 66/0، 63/0 و 59/0 محاسبه شده است. از مهمترین دلایل اهمیت این متغیرها در تحقق شهر فراگیر تبریز می‌توان به تفرق عملکردی در سازمان‌های شهری و نبود دیدگاه همه‌جانبه‌نگر، عدم بهره‌مندی از متخصصان علوم مختلف و رویکردهای نوین در نظام برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، عدم بهره‌مندی از طرح‌های انعطاف‌پذیر و آینده‌نگر، حاکمیت رویکرد تکنوکرات‌گرا در نظام مدیریت شهری و عدم شکل‌گیری هماهنگی و مشارکت بین سازمان‌های اداره‌کننده‌ی شهر و بین سازمان‌های شهری با مردم اشاره کرد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
فرخنده هاشمی قندعلی؛ سعید امانپور
چکیده
هدف مطالعه حاضر بررسی نحوه ی توزیع و پراکندگی مدارس مقطع ابتدایی در شهر مسجدسلیمان با تلفیق GIS و روش BWM فازی است پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با ماهیت تحلیلی- توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات ترکیب روش های کتابخانه ای، میدانی و مصاحبه با افراد خبره (20 نفر) است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار GIS و روش BMW بهره گرفته شد.. در ادامه به منظور ...
بیشتر
هدف مطالعه حاضر بررسی نحوه ی توزیع و پراکندگی مدارس مقطع ابتدایی در شهر مسجدسلیمان با تلفیق GIS و روش BWM فازی است پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با ماهیت تحلیلی- توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات ترکیب روش های کتابخانه ای، میدانی و مصاحبه با افراد خبره (20 نفر) است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار GIS و روش BMW بهره گرفته شد.. در ادامه به منظور تعیین وزن هر یک از معیارها، یک فرمول براساس میزان کمینه و بیشینه متغیرها تعیین شده و نیز میزان سازگاری و یا عدم سازگاری شاخص ها نیز محاسبه می شود. این روش شامل گام های زیر است: گام اول: ایجاد سیستم تصمیم معیارها، گام دوم: تعیین بهترین (با اهمیت‌ترین) معیار و بدترین (کم اهمیت‌ترین) معیار، گام سوم: مقایسه زوجی بهترین معیار با دیگر معیارها، گام چهارم: مقایسه زوجی دیگر معیارها با معیار بدترین، گام پنجم: تعیین وزن‌های بهینه و گام ششم: نرخ ناسازگاری. میزان نرخ مذکور بین اعداد 0 و 1 است؛یافته های پژوهش حاضر نشان داد که شاخص های مرتبط با آسیب شناسی پراکنش مدارس ابتدایی عبارتند از نزدیکی به اماکن ورزشی، اداری، فضای سبز، نواحی مسکونی، خیابان اصلی، مراکز نظامی، مراکز صنعتی، درمانی و فرهنگی. شاخص های نزدیکی به مراکز صنعتی، نظامی و خیابان اصلی دارای بیشترین وزن هستند. همچنین معیارهای نزدیکی به مراکز فرهنگی، ورزشی و اداری به ترتیب کمترین اوزان را به خود اختصاص داده اند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
سیده مهسا باقری؛ لیلا سادات حمیدیان دیوکلایی؛ زهرا احمدی پور
چکیده
حس تعلق یکی از احساسات مثبت انسان نسبت به محلۀ خویش است و بوستان‌های محلی می‌توانند بستری برای ایجاد و ارتقا این حس باشند. همه‌گیری کووید-19 در سال‌های اخیر با کاهش حضور افراد در مکان‌های مختلف محله از جمله بوستان‌ها موجب بروز مشکلات روانشناختی، کاهش تعاملات اجتماعی، و حس تعلق افراد به محله گشته است. لذا هدف این پژوهش شناسایی و ...
بیشتر
حس تعلق یکی از احساسات مثبت انسان نسبت به محلۀ خویش است و بوستان‌های محلی می‌توانند بستری برای ایجاد و ارتقا این حس باشند. همه‌گیری کووید-19 در سال‌های اخیر با کاهش حضور افراد در مکان‌های مختلف محله از جمله بوستان‌ها موجب بروز مشکلات روانشناختی، کاهش تعاملات اجتماعی، و حس تعلق افراد به محله گشته است. لذا هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی مولفه‌های موثر بوستان‌ها در ارتقا حس تعلق افراد به محله در دوران همه‌گیری کووید-19 است و بر همین اساس سه بوستان محلی گلدشت، فردوس، و پرواز در محله فردوس غرب تهران برای مطالعه انتخاب گردید. 25 گویۀ موثر در ارتقا حس تعلق افراد به محله در دوران همه‌گیری کووید-19در بوستان‌ها، ذیل مولفه‌های کالبدی و غیرکالبدی، بررسی شد. گردآوری مولفه‌ها و گویه‌ها با روش تحلیل محتوا و دلفی و مطالعۀ آنها با روش پیمایشی و ابزار پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته و با توزیع 300 پرسشنامه صورت پذیرفت و به طبقه‌بندی پرسش‌شوندگان از نظر سن، میزان مراجعه به بوستان، مدت سکونت در محله، و دارا بودن کودک پرداخته شد. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS20 و با مطالعۀ میانگین و انحراف معیار و آزمونهای فریدمن، واریانس یکطرفه، و تی مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که حس امنیت، فاصله بوستان تا محل سکونت، کیفیت پوشش گیاهی و فضاهای طبیعی به ترتیب دارای بیشترین تأثیر در ارتقاء حس تعلق افراد در دوران همه‌گیری کووید-19 بوده‌اند. همچنین سن، میزان مراجعه به بوستان، مدت سکونت در محله، و دارا بودن کودک تفاوت معناداری را در پاسخ پرسش‌شوندگان به برخی گویه‌ها ایجاد کرده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
احمد حاتمی؛ سمیه نوروزی گله کلایی؛ شهرزاد معینی راد؛ حسین ایرجی
چکیده
پژوهش حاضر تلاشی در جهت تبیین الگویی‌های فضایی شهر قم در 50 سال اخیر دارد. این پژوهش از نظر ماهیت، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر داده‌های سنجش از دور است. به گونه‌ای که ابتدا تصاویر سال‌های 1972، 1986، 1997، 2008 و 2021 از ماهواره لندست 5 و 8 در سنجنده‌هایMMS و TM وOLI اخذ گردید. سپس با استفاده از نرم‌افزار ENVI و روش طبقه‌بندی ...
بیشتر
پژوهش حاضر تلاشی در جهت تبیین الگویی‌های فضایی شهر قم در 50 سال اخیر دارد. این پژوهش از نظر ماهیت، کاربردی و از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر داده‌های سنجش از دور است. به گونه‌ای که ابتدا تصاویر سال‌های 1972، 1986، 1997، 2008 و 2021 از ماهواره لندست 5 و 8 در سنجنده‌هایMMS و TM وOLI اخذ گردید. سپس با استفاده از نرم‌افزار ENVI و روش طبقه‌بندی نظارت شده به نقشه‌های کاربری اراضی در چهار کلاس شهری، کشاورزی، کوه و آب تبدیل شدند. سپس به نرم‌افزار Fragastas آماده‌سازی گردیدند و در مرحله بعدی برای تحلیل سیمای سرزمین به این نرم‌افزار فراخوانی شدند. در مرحله بعدی این نقشه‌ها با استفاده از متریک‌های فضایی (PALAN-PD-NP-LSI-LPI-AWMFD-ENN-MN) مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله آخر با فراخوانی این متریک‌ها در مدل آنتروپی شانون شمای کلی از الگوی رشد فضایی شهر قم در 50 سال اخیر حاصل گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که همگام با افزایش رشد جمعیت شهر قم که عامل عمده آن مهاجرت بوده و رشد فیزیکی شهر نیز افزایش پیدا کرده؛ اما این رشد در دوره‌های متفاوت الگوهای متفاوتی داشته است. در حد فاصل سال‌های 50 تا 65 شهر قم رشد فیزیکی چشمگیری داشته است و شهر بدون توجه به جهت بهینه در تمام جهات رشد پیدا کرده است در حد فاصل سال‌های 65 تا 75 و 75 تا 85 نیز با وجود افزایش جمعیت شهری اما رشد فیزیکی شهر همانند دوره قبلی شتابان نبوده است و بیشتر در فضاهای خالی موجود و ارتفاعی بوده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
مسعود حق لسان؛ علی قنبری نصر آبادی؛ احسان داروپناه
چکیده
پارکینگ‌های عمومی یکی از مهمترین زیرساخت‌های سیستم حملونقل هستند که نقش مؤثری در کاهش ترافیک و کارایی آن و کیفیت زندگی شهری دارند. در عصر معاصر به دلیل افزایش اتومبیل، کمبود فضای پارک کردن، هزینه هنگفت ساخت پارکینگ، ارزیابی دقیق برای مدیریت و مکان‌یابی پارکینگ ضرورت پیدا می‌کند. این پژوهش از نوع کاربردی است که با مطالعات کتابخانه‌ای ...
بیشتر
پارکینگ‌های عمومی یکی از مهمترین زیرساخت‌های سیستم حملونقل هستند که نقش مؤثری در کاهش ترافیک و کارایی آن و کیفیت زندگی شهری دارند. در عصر معاصر به دلیل افزایش اتومبیل، کمبود فضای پارک کردن، هزینه هنگفت ساخت پارکینگ، ارزیابی دقیق برای مدیریت و مکان‌یابی پارکینگ ضرورت پیدا می‌کند. این پژوهش از نوع کاربردی است که با مطالعات کتابخانه‌ای به تدوین مبانی نظری (شهرسازی و مدیریت ترافیک شهری)، برای شناخت محدوده مورد مطالعه و بررسی وضع موجود از روش میدانی و استفاده از نقشه‌های طرح تفصیلی و جامع پرداخته و میزان کمبودها و نحوه توزیع فضایی پارکینگ‌ها مشخص شده است. تعیین سرانه پارکینگ عمومی با توجه به استاندارد وزارت راه و شهرسازی انجام گردیده است. برای تعیین محدوده‌های مناسب جهت احداث پارکینگ، معیارهای تأثیرگذار در مکان‌یابی را شناسایی و با استفاده از نرم‌افزارSuper Decisions معیارها را به لایه‌های اطلاعاتی تبدیل کرده و برای هر یک از معیارها (لایه‌ها)، فاصله‌های مورد نیاز (حریم‌ها) ایجاد شده است. شبکه معابر در مطالعات جامع حملونقل و ترافیک شهر ارومیه با محیط نرم‌افزار VISUM مدلسازی شده است. با توجه به میزان تأثیر هر یک از لایه‌ها و مقایسه زوجی آنها توسط نرم‌افزارSuper Decisions ، وزن هر یک از لایه‌ها را محاسبه کرده که نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی 08/0 به‌دست‌آمده و چون کمتـر از 1/0 بوده، سـازگاری ایـن مقایسات قابل‌قبول است. در نهایت با روی هم‌گذاری لایه‌های اطلاعاتی، محدوده‌های مناسب مشخص و در پنج دسته خیلی ضعیف تا بسیار خوب تقسیم‌بندی شده است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
زهرا شعبان پور ششکل؛ عطا غفاری گیلانده؛ علیرضا محمدی
چکیده
سلامت روانی افراد به طور قابل توجهی تحت تاثیر محیط زندگی قرار دارد و سازمان بهداشت جهانی نیز بر اهمیت این موضوع تاکید می‌کند. عدم توجه به تاثیر محیط بر سلامت روان شهروندان، به ویژه سالمندان، می‌تواند منجر به بروز مشکلات روانی و جسمانی مانند اضطراب، استرس، پرخاشگری و افسردگی شود .به همین منظور، پژوهش حاضر با هدف سنجش کیفیت محیطی فضاهای ...
بیشتر
سلامت روانی افراد به طور قابل توجهی تحت تاثیر محیط زندگی قرار دارد و سازمان بهداشت جهانی نیز بر اهمیت این موضوع تاکید می‌کند. عدم توجه به تاثیر محیط بر سلامت روان شهروندان، به ویژه سالمندان، می‌تواند منجر به بروز مشکلات روانی و جسمانی مانند اضطراب، استرس، پرخاشگری و افسردگی شود .به همین منظور، پژوهش حاضر با هدف سنجش کیفیت محیطی فضاهای عمومی در سطح محلات منطقه 4 شهر رشت و بررسی ارتباط آن با سلامت عمومی(جسمی و روانی) سالمندان به انجام رسید. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی، از نظر روش، توصیفی - تحلیلی و از جهت روش گردآوی داده ها، اسنادی و پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق، سالمندان ساکن در منطقه 4 شهرداری رشت انتخاب گردید. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 400 نفر برآورد شد. برای ارزیابی سلامت روان سالمندان از پرسشنامه (GHQ-28) و برای سنجش کیفیت محیطی فضاهای عمومی شهر از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. همچنین با استفاده از آزمونهای آماری همبستگی پیرسون و واریانس یک طرفه(ANOVA) به تحلیل داده‌ها پرداخته شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که بین مقیاس اختلال درمولفه‌های سلامت عمومی(جسمی و روانی) سالمندان و متغیرهای پیاده محوری با ضریب(589/0-)، امنیت وآسایش با ضریب(634/0-)، مبلمان شهری با ضریب (636/0-)، کیفیت محیط و منظر با ضریب(620/0-) و شاخص دسترسی به فضاهای عمومی و خدمات محلی با ضریب (657/0-)، رابطه و همبستگی معنادار و معکوس وجود دارد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
یزدان شیرمحمدی
چکیده
امروزه پلتفورم‌های رزرو بخش اقامتی اهمیت زیادی در مناطق شهری پیدا کرده‌اند. این سایت‌های رزرو چند وجهی تحولی را در صنعت اقامتی رقم زده‌اند. در سطح خرد، این پلتفورم‌های مجموعه‌ای از اتاق‌های خصوصی، آپارتمان‌ها و خانه‌ها است که هرکدام متعلق به یک مالک شخصی است و در مکان‌های مختلف واقع شده و به طور مستقل اداره می‌شود. هدف این پژوهش ...
بیشتر
امروزه پلتفورم‌های رزرو بخش اقامتی اهمیت زیادی در مناطق شهری پیدا کرده‌اند. این سایت‌های رزرو چند وجهی تحولی را در صنعت اقامتی رقم زده‌اند. در سطح خرد، این پلتفورم‌های مجموعه‌ای از اتاق‌های خصوصی، آپارتمان‌ها و خانه‌ها است که هرکدام متعلق به یک مالک شخصی است و در مکان‌های مختلف واقع شده و به طور مستقل اداره می‌شود. هدف این پژوهش بررسی اثر اصالت برند، اصالت میان فردی و اصالت وجودی تجربه گردشگران شهری بر طنین برند اقامتی سایت‌های رزو اینترنتی در مناطق بوم گردی شهرهای استان گیلان است که این تأثیر اصالت برند با توجه به نقش میانجی عشق برند، سرزندگی و احساس به یادماندن تجربه مورد سنجش قرار گرفته است. روش نمونه‌گیری این پژوهش در دسترس و تعداد آن 384 نفر بود. ابزار سنجش در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. تحلیل‌های آماری نیز با استفاده روش معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزار SPSS و Amos انجام شده است. برآورد تحلیل مسیر این پژوهش نشان داد که اصالت برند پلتفورم‌های رزور اینترنتی با ضریب مسیر993/0بر عشق برند اثر مثبت و معناداری دارد. همچنین ضریب مسیر فرضیه اثر اصالت وجودی بر سرزندگی566/0و ضریب مسیر فرضیه اصالت میان فردی بر سرزندگی488/0است. یافته‌ها پژوهش نشان داد که بیاد ماندنی بودن تجربه گردشگر بر برجستگی برند با ضریب مسیر 985/0 اثر است؛ بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه‌های تحقیق، به مدیران این نوع پلتفورم‌های اقامتی توصیه می‌شود، تصویر سایت اقامت مسافران را ارتقا بخشند؛ ابتکارات مختلف برای مسافران ابتکار را در نظر بگیرند؛
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
جناب آقای دکتر رستم صابری فر؛ سیدمهدی موسی کاظمی؛ فاطمه کریمیان پور
چکیده
زابل برخلاف برخی از شهرهای ایران که اخیراً با پدیده گرد و خاک و مشکلات زیست محیطی روبرو شده‌اند، سالهاست با این معضل مواجه است. با وجود آن که در باره سایر شهرها تحقیقات مفصلی به انجام رسیده، در ارتباط با زابل مطالعه‌ای صورت نگرفته است. به طوری که به نظر می‌رسد وضعیت این شهرها، بحرانی‌تر از زابل است. مطالعه حاضر با روش توصیفی و تحلیلی ...
بیشتر
زابل برخلاف برخی از شهرهای ایران که اخیراً با پدیده گرد و خاک و مشکلات زیست محیطی روبرو شده‌اند، سالهاست با این معضل مواجه است. با وجود آن که در باره سایر شهرها تحقیقات مفصلی به انجام رسیده، در ارتباط با زابل مطالعه‌ای صورت نگرفته است. به طوری که به نظر می‌رسد وضعیت این شهرها، بحرانی‌تر از زابل است. مطالعه حاضر با روش توصیفی و تحلیلی برای آزمون همین فرض به انجام رسید. داده‌های این بررسی از اسناد کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی و نظرخواهی از نمونهای به حجم 383 نفر از ساکنین(تعیین حجم با استفاده از فرمول کوکران و شیوه انتخاب، انتخاب تصادفی ساده)، برای تعیین سطح زیست‌پذیری و 30 نفر از کارشناسان(گزینش به شیوه در دسترس) به منظور تعیین وزن شاخصها و شهرهای مشابه، به دست آمده و با آماره‌های توصیفی و استنباطی و بهره‌گیری از نرم افزار SPSS، تجزیه و تحلیل گردید. در این بررسی از روش آنتروپی شانون به منظور وزندهی شاخصها و برای رتبهبندی از تکنیک کوپراس استفاده شد. یافته‌های حاصل، با نتایج بررسی‌های مربوط به شهرهای نمونه(اهواز و ارومیه) که شرایطی همانند یا نسبتا همانند با زابل داشتند، مقایسه گردید. نتایج نشان داد که شاخصهای زیست‌پذیری در این شهر در حد 245762/0 بوده و اختلاف بین نواحی ششگانه آن نیز قابل ملاحظه است. علاوه بر آن، این شهر نسبت به شهرهای نمونه، وضعیت بحرانی‌تری داشته، اما به همان نسبت طرف توجه محققان و پژوهشگران قرار نگرفته و به همین دلیل، آمار و اطلاعات موثقی در ارتباط با آن در دسترس نمی‌باشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حبیب اله فصیحی؛ علی موحد؛ طاهر پریزادی؛ بابک عباسی کادیجان
چکیده
هدف این پژوهش، تحلیل شاخصهای مطلوبیت در فضاهای عمومی پیرامون حرم عبدالعظیم حسنی(ع) در منطقه 20 شهرداری تهران است. ابزار گردآوری داده‌های تحقیق پرسشنامه محقق ساخته میباشد که پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ به میزان 781/0 تایید شده است.. جامعة آماری متشکل از حدود 1200 نفر از کسبة محدوده مطالعاتی بوده که از میان آنها تمامی کسبه‌ای (75 نفر) ...
بیشتر
هدف این پژوهش، تحلیل شاخصهای مطلوبیت در فضاهای عمومی پیرامون حرم عبدالعظیم حسنی(ع) در منطقه 20 شهرداری تهران است. ابزار گردآوری داده‌های تحقیق پرسشنامه محقق ساخته میباشد که پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ به میزان 781/0 تایید شده است.. جامعة آماری متشکل از حدود 1200 نفر از کسبة محدوده مطالعاتی بوده که از میان آنها تمامی کسبه‌ای (75 نفر) که بیش از 20 سال سابقة کسب در محل داشته‌اند انتخاب گردیده‌اند. پاسخگویان در طیف‌های لیکرت، 25 شاخص مطلوبیت فضا را که در سه بعد کالبدی- محیط‌زیستی، اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی دسته‌بندی شده‌اند، مورد ارزیابی قرار داده‌اند. از آزمون تی تک نمونهای نرم‌افزار SPSS و ابزار میان‌یابی Kriging و نیز Symbology در سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تحلیل استفاده شده است. تلفیق تحلیل موضوعی و موضعی (فضایی) روش بدیعی بوده که در این تحقیق اجرا گردیده است. نتایج تحقیق دلالت بر سطح متوسط مطلوبیت دارند. با اینکه برخی از شاخصهای بعد اجتماعی – فرهنگی مثل امنیت اجتماعی بسیار نازل هستند، در مجموع در این بعد، مطلوبیت فضا بالاتر است. اقدامات صورت گرفته بیشتر کالبد فضا را هدف قرار داده‌اند ولی موضعی بودن اقدامات و بی‌توجهی به میراث فرهنگی و غفلت از ضرورت پیوند با گذشته و هویت مکان سبب شده که این اقدامات حتی در بعد اخیر نیز سطح رضایتبخشی از مطلوبیت فراهم نیاورند. در ارتقاء مطلوبیت فضاهای مورد مطالعه، هماهنگی و مشارکت سیاستگذاران، برنامه‌ریزان و مدیریت شهری از یک سو تولیت آستان و اداره اوقاف از سوی دیگر و ذینفعان (کسبه محل) ضرورتی حتمی دارد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
آیدا دودانگه قره‌آقاجی؛ وحید بیگدلی راد؛ مریم معینی فر
چکیده
تقسیم‌بندی‌های شهری که در گذشته در ایران محله نامیده می‌شدند، کارکرد خود را از دست داده‌اند.هدف از پژوهش ارائه‌ی مدلی ساختاری باتوجه به ابعاد محله‌سنتی و معاصرسازی شده با نیاز و تمایلات ساکنان شهرهای امروزه که پایداری را در همه‌ی ابعاد به همراه داشته باشدو بتواند در توسعه‌های آتی شهری مورد استفاده مدیران و برنامه‌ریزان شهری ...
بیشتر
تقسیم‌بندی‌های شهری که در گذشته در ایران محله نامیده می‌شدند، کارکرد خود را از دست داده‌اند.هدف از پژوهش ارائه‌ی مدلی ساختاری باتوجه به ابعاد محله‌سنتی و معاصرسازی شده با نیاز و تمایلات ساکنان شهرهای امروزه که پایداری را در همه‌ی ابعاد به همراه داشته باشدو بتواند در توسعه‌های آتی شهری مورد استفاده مدیران و برنامه‌ریزان شهری قرارگیرد. نوآوری پژوهش حاضر آن است که با استفاده از روش حداقل مربعات جزئی به ارائه‌ی مدلی برای توسعه‌ی محله‌محور به عنوان سیستم پیچیده‌ی شهری می‌پردازد. همچنین ویژگی‌های محله سنتی در کشورهای ایران، مراکش و ترکیه با مطالعه مقالات متعدد بررسی شد به روش تحلیل محتوا متغیرها (کدهای) تاثیرگذار بر محله سنتی استخراج شده، سپس معاصرسازی شدند. درادامه مدل جدیدی برای توسعه‌ی شهر معاصر ارائه شد. تحقیق، توصیفی-تحلیلی است، روش بکار برده شده، روش حداقل مربعات جزئی (PLS) است. مولفه‌های استخراج شده از محله در کشورهای ایران، ترکیه و مراکش، در قالب پرسشنامه‌ای متشکل از 56 سوال طرح گردید و نظر حرفه‌مندان و متخصصان شهری مورد پرسش قرار گرفت و از نمونه‌گیری غیراحتمالی مدل هدفمند استفاده شد. همچنین مدل ساختاری برنامه‌ریزی محله‌محور پیشنهادی توسط نرم‌افزار PLS سنجش‌شد. و درنهایت باتوجه به معنادار بودن ارتباطات میان متغیرها، مدل تائید شد بدان معنا که توجه همزمان به ابعاد زیست‌محیطی، کالبدی ، اقتصادی و اجتماعی در برنامه‌ریزی تقسیم‌بندی‌های شهری توسعه را در جهت محله‌محوری پیش خواهد برد. همچنین پس از مقایسه نتایج استخراج شده از پژوهش حاضر مواردی چون متغیرهای زیست محیطی و اقتصادی نسبت به سایر مدل‌های ارائه شده در پژوهش‌های پیشین کامل‌تر است.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
سارا الله قلی پور؛ کرامت اله زیاری
چکیده
هدف این پژوهش بررسی میزان سازگاری و مطلوبیت کاربری‌های اراضی عباس‌آباد تهران با سایر کاربری‌های اطراف این محدوده می باشد. زیرساخت‌های سبز را می‌توان به‌عنوان شبکه‌ای از اکوسیستم‌های مدیریت شده با انسان و طبیعت تعریف کرد که در کنار هم سلامت و انعطاف‌پذیری اکوسیستم را تقویت می‌کنند و به تنوع زیستی کمک می‌کنند. مهمترین هدف ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی میزان سازگاری و مطلوبیت کاربری‌های اراضی عباس‌آباد تهران با سایر کاربری‌های اطراف این محدوده می باشد. زیرساخت‌های سبز را می‌توان به‌عنوان شبکه‌ای از اکوسیستم‌های مدیریت شده با انسان و طبیعت تعریف کرد که در کنار هم سلامت و انعطاف‌پذیری اکوسیستم را تقویت می‌کنند و به تنوع زیستی کمک می‌کنند. مهمترین هدف برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری مکان‌یابی مناسب کاربری‌ها و جداسازی کاربری‌های ناسازگار از یکدیگر است. روش انجام پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و معیارهای مؤثر بر سازگاری و مطلوبیت با استفاده از مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای تعیین شدند. تعیین مطلوبیت معیارها با استفاده از مدل فازی (Fuzzy) انجام گرفت. نقشه‌های سازگاری و مطلوبیت در محیط ArcGIS تهیه و میزان فواصل هر لایه به همراه استانداردسازی آنها با استفاده از دستور Raster Calculator محاسبه شد. درنهایت نقشه نهایی کلاس‌بندی شده فازی به دست آمد. استفاده از مدل فازی براساس جدول میزان سازگاری کاربری اراضی شهری و تلفیق آن با معیارهای مطلوبیت کاربری‌ها از نوآوری این پژوهش میباشد. نتایج پژوهش نشان داد که براساس معیارهای انتخابی، مناطق شرقی، شمال شرقی و غربی اراضی عباس‌آباد دارای پهنه‌های نامناسب؛ جنوب شرقی دارای پهنه‌های خوب و بخش مرکزی پهنه‌های متوسط می‌باشند همچنین سایر بخش‌ها باارزش ضعیف طبقه‌بندی شدند.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
پرویز سلیمانی مقدم؛ عبدالنبی شریفی؛ صادق الهیاری؛ محمد Mohammad
چکیده
این پژوهش در پی تحلیل تطبیقی و رتبهبندی شاخصهای کیفیت زندگی با تاکید بر مفهوم عدالت اجتماعی در مناطق همجوار ناهمگون شهری در دو کوی(منطقه) گلستان و چنیبه شهر اهواز میباشد. این مقاله از لحاظ روش، توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. برای انجام این پژوهش ابتدا شاخصهای مربوط به مفاهیم کیفیت زندگی(اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و خدماتی) ...
بیشتر
این پژوهش در پی تحلیل تطبیقی و رتبهبندی شاخصهای کیفیت زندگی با تاکید بر مفهوم عدالت اجتماعی در مناطق همجوار ناهمگون شهری در دو کوی(منطقه) گلستان و چنیبه شهر اهواز میباشد. این مقاله از لحاظ روش، توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. برای انجام این پژوهش ابتدا شاخصهای مربوط به مفاهیم کیفیت زندگی(اجتماعی، کالبدی، اقتصادی و خدماتی) و عدالت اجتماعی (آموزشی- فرهنگی، بهداشتی درمانی، اداری انتظامی و اوقات فراغت) استخراج و برای هر کدام گویه‌هایی تعریف گردید. در گام دوم پرسشنامه‌های محقق ساخته طراحی و تعداد ۳۸۰ نمونه میان شهروندان شهر اهواز بر اساس فرمول کوکران و روش نمونه گیری تصادفی توزیع و نتایج استخراج گردید. تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون t مستقل نشان داد که منطقه گلستان در تمامی ابعاد مورد سنجش کیفیت زندگی شامل ( اجتماعی ،کالبدی، خدماتی و اقتصادی) از منطقه مجاور فضایی چنبیه به شکل معنی داری بالاتر بوده است. همچنین در بررسی شاخص های مختلف عدالت اجتماعی ( آموزشی و فرهنگی ، بهداشتی و درمانی ،اداری-انتظامی و اوقات فراغت) نیز کوی گلستان به شکل معناداری بالاتر از منطقه‌ی چنیبه می باشد. ضمناً نتایج حاصل از ربته بندی شاخصهای مورد استفاده در این پژوهش با استفاده از مدل SAW نشان داد که اختلافات مشاهده شده، بیشتر در ابعاد کالبدی اقتصادی و اجتماعی نمودار است
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
محمد حسن یزدانی؛ حسین سعدلونیا؛ قاسم زارعی؛ رحیم حیدری چیانه
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی ظرفیت‌های بوم‌شناختی و تأثیر آن در ارتقاء برند بازار شهر تبریز میباشد. این پژوهش با رویکرد پژوهشی ترکیبی با طرح متوالی اکتشافی (ابتدا روشی کیفی و سپس روشی کمی) انجام شده است. در مرحلۀ اول، برای استخراج الگوی زمینه‌گرایی فضاهای تجاری سنتی که پیش از این الگویی در این مورد وجود نداشت با متخصصان مصاحبه ...
بیشتر
هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی ظرفیت‌های بوم‌شناختی و تأثیر آن در ارتقاء برند بازار شهر تبریز میباشد. این پژوهش با رویکرد پژوهشی ترکیبی با طرح متوالی اکتشافی (ابتدا روشی کیفی و سپس روشی کمی) انجام شده است. در مرحلۀ اول، برای استخراج الگوی زمینه‌گرایی فضاهای تجاری سنتی که پیش از این الگویی در این مورد وجود نداشت با متخصصان مصاحبه شد و داده‌های حاصل از مصاحبه با خبرگان با روش تحلیل مضمون مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحلیل الگوی زمینه‌گرایی فضاهای تجاری سنتی را نشان داد. در ادامه و پس از تدوین گویه‌ها زمینه‌گرایی در قالب پرسشنامه، پرسشنامه کامل -که شامل گویه‌ها زمینه‌گرایی و ارزش ویژه برند بود- بین 374 نفر از گردشگران بازار تبریز توزیع و جمع‌آوری شد. در ادامه داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Smart-Pls و مدلسازی معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت. یافته‌ها نشان میدهد که از دیدگاه گردشگران بازار تبریز، زمینه‌گرایی بر ارزش ویژه برند اثر مثبت داشت. در نتیجه می‌توان از الگوی زمینه‌گرایی به دست آمده پژوهش حاضر و حفظ ارزشهای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی برای تقویت ارزش ویژه برند بازار تبریز بهره برد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
منصور رحمتی؛ چنور محمدی
چکیده
هدف اصلی پژوهش تحلیل فضایی شاخصهای سرمایه اجتماعی از دیدگاه شهروندان در منطقه چهار شهر اردبیل میباشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری ساکنان منطقه چهار شهر اردبیل میباشد؛ که با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند، ابزار گرداوری داده‌ها پرسشنامه ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش تحلیل فضایی شاخصهای سرمایه اجتماعی از دیدگاه شهروندان در منطقه چهار شهر اردبیل میباشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری ساکنان منطقه چهار شهر اردبیل میباشد؛ که با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند، ابزار گرداوری داده‌ها پرسشنامه محقق‌ساخته بوده و میزان پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمده نشان‌دهندة پایایی خوب پرسشنامه میباشد. جهت تحلیل داده‌ها از نرم‌فزار SPSS (آزمونهای: T تک نمونهای، فریدمن و کروسکال والیس) استفاده شده است. نوآوری پژوهش حاضر استفاده از سه آزمون آماری، مشخص شدن وضعیت سرمایه اجتماعی؛ در کل منطقه چهار و به تفکیک شاخصها در محلههای منطقه چهار میباشد. نتایج مقایسه میانگین شاخصهای سرمایه اجتماعی از نظر شهروندان در منطقه چهار نشان میدهد وضعیت شاخصهای سرمایه اجتماعی تا حدودی مطلوب و مقداری بالاتر از حد متوسط میباشد و اینکه رتبهبندی شاخصها از نظر شهروندان با معناست و شهروندان رتبهبندی متفاوتی از شاخصهای سرمایه اجتماعی دارند. همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس نشان میدهد؛ محله‌ها در تمام شاخصهای سرمایه اجتماعی تفاوت معناداری در سطح آلفای 05/0 درصد با هم دارند. در کل نتایج نشان میدهد، که بین محله‌ها در برخورداری از شاخصهای سرمایه اجتماعی تفاوت وجود دارد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
حامد احمدی؛ هدی شکری؛ عمران کهزادی سیف آباد
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی و بررسی تأثیر شاخصهای ریخت‌شناسی شهری بر بازآفرینی بافتهای فرسوده در محدوده مرکزی شهر اهواز انجام شده است. این مطالعه به لحاظ ماهیت به صورت توصیفی-تحلیلی و به لحاظ روش، به صورت کمی و هدف کاربردی انجام شده است. داده‌های مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای، اسناد و منابع الکترونیکی جمع‌آوری شده است. همچنین ...
بیشتر
این پژوهش با هدف شناسایی و بررسی تأثیر شاخصهای ریخت‌شناسی شهری بر بازآفرینی بافتهای فرسوده در محدوده مرکزی شهر اهواز انجام شده است. این مطالعه به لحاظ ماهیت به صورت توصیفی-تحلیلی و به لحاظ روش، به صورت کمی و هدف کاربردی انجام شده است. داده‌های مورد نیاز از منابع کتابخانه‌ای، اسناد و منابع الکترونیکی جمع‌آوری شده است. همچنین داده‌های میدانی نیز از طریق پرسشنامه و مشاهده متوالی جمع‌آوری شده است تا به دقت سنجش متغیرها و ارائه راهکارهای پیشنهادی انجام شود. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بالای 0.7 تأیید شده است. جامعه مورد نظر این پژوهش شامل 25 نفر از متخان و نخبگان به صورت گزینشی و هدفمند انتخاب شده‌اند. برای تحلیل داده ها با تکنیک دیمتل از نرم‌افزار اکسل استفاده شده است. نوآوری این پژوهش به دلیل استفاده ترکیبی از مفاهیم بازآفرینی، بافت فرسوده و ریخت‌شناسی شهری و استفاده از یک تکنیک دیمتل است که به‌عنوان یک مطالعه برجسته در حوزه بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز تلقی می‌شود. نتایج نشان میدهد که متغیرهای کاربری مسکونی (امتیاز 4.35)، تعداد تصادفات (امتیاز 4.031)، نفر در واحد مسکونی (امتیاز 3.54)، تعداد طبقات ساختمان (امتیاز 3.35) و دسترسی به فضای عمومی و باز (امتیاز 1.99) در جایگاه اول تا پنجم قرار گرفته‌اند. برای احیای بافت فرسوده شهری، باید بهبود دسترسی به فضاهای عمومی و باز، تنوع فضای عمومی،کاهش تراکم دسترسی، کاهش تعداد طبقات ساختمان، افزایش سرانه کاربری فضای سبز توسط برنامه‌ریزان شهری مدنظر قرار گیرد. همچنین مشارکت فعال ساکنان و ارائه تسهیلات اقتصادی، می‌تواند در بازآفرینی بافت فرسوده مؤثر باشد.
جغرافیا و برنامه ریزی شهری
سارا حسینی؛ اکبر عبداله زاده طرف
چکیده
مطالعه حاضر با هدف تدوین راهنمای طراحی برای مدیران اجرایی در حوزه باززنده سازی شهری بر مبنای نظریه ساختار زنده کریستوفر الکساندر اجرا گردید. حکم‌آباد، یکی از محلات سنتی شمال غربی تبریز میباشد، مرکز ساختارمند و چهار میدان تاریخی آن به‌عنوان مرکز زنده واجد ارزش بود که امروزه، به دلیل تحولات دوره مدرن، ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف تدوین راهنمای طراحی برای مدیران اجرایی در حوزه باززنده سازی شهری بر مبنای نظریه ساختار زنده کریستوفر الکساندر اجرا گردید. حکم‌آباد، یکی از محلات سنتی شمال غربی تبریز میباشد، مرکز ساختارمند و چهار میدان تاریخی آن به‌عنوان مرکز زنده واجد ارزش بود که امروزه، به دلیل تحولات دوره مدرن، در حلقه‌ای از فضاهای ناکارآمد احاطه گردیده است و «ساختار زنده» آن تضعیف شده است و باززنده سازی آن ضرورت می‌یابد. مطالعه حاضر با روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر رویکرد کیفی انجام شد، با تبیین مفاهیم نظریه ساختار زنده، شاخصهای تحقیق استخراج شد و با توجه به راهبرد مطالعه که به صورت نمونه موردی میباشد، بسط و ارزیابی شاخصهای استخراج شده در نمونه موردی مطالعه یعنی مرکز محله حکم‌آباد مورد مطالعه قرار گرفت. رویکرد متفاوت این مطالعه در مقایسه با مطالعه‌‌های پیشین در این است که نوشتار حاضر به دنبال بسط «اصول نظریه ساختار زنده» به‌عنوان راهکارهای طراحی در حوزه «باززنده سازی محلات سنتی» میباشد که تاکنون موضوع مطالعه نبوده است. نتایج حاصل بیانگر موفق بودن بسط اصول «مقیاس‌های مختلف»، «مراکز نیرومند»، «مرزها»، «تکرار متناوب»، «فضای معین»، «شکل خوب»، «تقارن موضعی»، «انسجام و ابهام عمیق»، «تضاد»، «درجه‌بندی»، «ناهمگونی»، «پژواک»، «فضای خالی»، «سادگی و آرامش درونی»، «جدایی‌ناپذیری»، در تقویت کیفیت حیات در مرکز محله میباشد.
